Οι μοναχοί και οι μοναχές προσεύχονται για εμάς. Προσεύχονται στη θέση μας όταν είμαστε απασχολημένοι και δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς τη δική μας προσευχή και προσεύχονται για εμάς, ζητώντας από το Θεό να δώσει σωτηρία και υγεία σε κάθε Ορθόδοξο Χριστιανό. (Αυτό το κάνουν κάθε μέρα, ακόμα και όταν δεν προσευχόμαστε εμείς επειδή είμαστε πολύ μικροί ή πολύ άρρωστοι ή απλώς πολύ τεμπέληδες). Χάρη στους μοναχούς και τις μοναχές, είμαστε πάντα στη μνήμη του Θεού. Τι μεγάλο δώρο!
Σε ολα τα μοναστικά-πνευματικά κέντρα της Ορθοδοξίας σε όλο τον κόσμο, κάποιοι ταπεινοί άνθρωποι αγρυπνούν κάνοντας προσευχή για όλο τον κόσμο. Κάποιοι ερημίτες σε δάση και σπηλιές, κάποιοι μοναχοί σε μικρά κελλιά, άγνωστοι σε μας αλλά γνωστοί στο Θεό, πιθανόν όμως και ολόκληρες μοναστικές αδελφότητες, διανυκτερεύουν προσευχόμενοι για σένα, αδελφέ μου, αδελφή μου, για μένα, για τους δικούς μας, για όλη την ανθρωπότητα. Δεν προσεύχονται μόνο για να σώσουν την ταπεινή ψυχούλα τους, αλλά για τη βοήθεια, την ευλογία και τη σωτηρία όλου του κόσμου.
Αυτό είναι το έργο των μοναχών στην Ορθοδοξία – και δευτερευόντως κάνουν και πολλά άλλα πνευματικά και κοινωνικά έργα. Αλλά και ιερείς μέσα στον κόσμο, καθώς και λαϊκοί, δηλ. όχι ιερείς και μοναχοί, υπάρχουν, που προσεύχονται με φλόγα αγάπης για όλο τον κόσμο και κάποιοι απ’ αυτούς ξενυχτούν απόψε για σένα, χωρίς να σε γνωρίζουν. Ξενυχτούν για τον πονεμένο, το δυστυχισμένο, τον αδικημένο, για κάθε ψυχή. Και ο Θεός ακούει. Η Παναγία ακούει. Οι άγιοι ακούνε. Μπορεί να φαίνεται πως δεν ακούνε, αλλά όταν φανεί ότι ακούνε, θα φανεί για τα καλά. Ο γέροντας Πορφύριος έβλεπε τις νυχτερινές προσευχές των Αγιορειτών ν’ ανεβαίνουν στον ουρανό σαν καπνοί λιβανιού.
Ο γέροντας Σωφρόνιος, κατά την προσευχή του υπέρ όλου του κόσμου, ένιωθε την κακία των ανθρώπων να βαραίνει σα σκοτεινό σύννεφο την καρδιά του. Πρόσθετε όμως ότι, αν δεν υπήρχαν άνθρωποι που προσεύχονται με ένταση υπέρ του κόσμου, η «εξουσία του σκότους» θα ισχυροποιούσε την κυριαρχία της σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απʼ ό,τι σήμερα (Περί προσευχής, 1994, σελ. 93-94). Ο άγιος Βαρσανούφιος είχε πει πως οι προσευχές τριών αγίων της εποχής του εμπόδιζαν την καταστροφή του κόσμου: κάποιου από τους Αγίους Τόπους, ενός Ηλία από την Κόρινθο και ενός Ιωάννη από τη Ρώμη.
Αυτοί λοιπόν είναι οι ξενύχτηδες του Θεού. Οι ξενύχτηδες που φροντίζουν όχι να λυθούν ως διά μαγείας αυτόματα τα προβλήματά μας, αλλά να μένει κάποιο Φως ανοιχτό, για να βρίσκουμε το δρόμο μέσα στη Νύχτα και να τον δείχνουμε και σε άλλους με την αγάπη και την ιεραποστολή μας. Οι ξενύχτηδες κάθε νύχτας…
Μη σταματάς, αδελφέ μου, αδελφή μου, ένωσε την προσευχή σου μαζί τους. Ένωσε την αγάπη σου με τη δική τους, ένωση την καρδιά σου με τη δική τους. Η Νύχτα προχωράει και χρειάζομαι το Φως σου κι εσύ το δικό μου και όλοι μαζί το Φως των προσευχών εκείνων των αφανών ορθόδοξων πνευματικών εργατών και – πάνω απ’ όλα – το Φως στο οποίο οδηγούν όλα αυτά τα μικρά Φώτα των προσευχών μας: το Φως του Χριστού, το Φως Που Δεν Είναι Φως Και Γνωρίζει Το Όνομά Μας.
Στον Άθω η προσευχή είναι ένας αδιάλειπτος αγώνας στο ναό, στον κήπο, στο διακόνημα, στο φαγητό, ακόμη και στον ύπνο. Ο αγιορείτης μνημονεύει τον Θεό ή μάλλον μνημονεύεται απ' Αυτόν με το να υπάρχει εν Χριστώ. Η αγρυπνία γίνεται το κατεξοχήν έργο του. Μαθαίνει να συνομιλεί με το Θεό, σιγά-σιγά γνωρίζει τα χούγια του, ψήνεται στη σχάρα της άσκησης και γίνεται αναλώσιμος ευαρεστώντας το Θεό, τους αγγέλους, τον Γέροντά του, καταπώς υποσχέθηκε. Ο μοναχός κρατάει το νου του στον άδη, αγγίζει την εσχατιά του σκότους της ύπαρξής του, και μόλις το Πνεύμα του Θεού πνεύσει ως ειρήνη που μένει σ' όλα τα μέλη του σώματος και τα μέρη της ψυχής του, τότε αυτό το ένα Πνεύμα ως φως οδηγεί την ισχνή, εύθραυστη ύπαρξή του σε προκοπή, μεγάλωμα, ανάβαση από δόξα σε δόξα.
Τό πρώτο καί σπουδαίο γεγονός είναι ότι υπάρχει ο Παντοδύναμος Θεός, η Εκκλησία, οι ΄Αγιοι. Είναι σημαντικό καί τό ότι υπάρχει τό ΄Αγιον ΄Ορος, τά Μοναστήρια, οξ Μοναχοί. ΄Ολοι μας φροντίζουμε πρώτα γιά τήν προσωπική μας θεραπεία καί τόν αγιασμό μας, καί ύστερα μας αναθέτει ο Θεός διακονήματα μέσα στήν Εκκλησία Του, γιά νά φωτίζουμε καί νά καθοδηγούμε τόν κόσμο καί κάθε ενδιαφερόμενο στήν οδό της σωτηρίας. ΄Ομως, όπως δέν ήταν αρκετό τό ότι ήρθε στή γη ο Χριστός, αλλά πρέπει καί νά Τόν ακολουθήσει όποιος θέλει τή σωτηρία του, έτσι καί τώρα, δέν αρκεί πού υπάρχει ο Μοναχισμός πού βοηθάει τούς αγωνιστές, αλλά πρέπει καί ο κόσμος νά θέλει νά σωθεί, καί νά θέλει νά φωτισθεί από τούς Μοναχούς. ΄Ελεγε καί ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, «οι ΄Αγγελοι είναι τό φως των Μοναχών, καί οι Μοναχοί είναι τό φως των κοσμικών». ΄Αν δέν θέλει ο κόσμος νά σωθεί, τότε βρίσκει διάφορες προφάσεις, γιά νά δικαιολογήσει τήν αδιαφορία του.
Ό μοναχός μελετάει την δυστυχία της κοινωνίας, πονάει ή καρδιά του καί προσεύχεται συνεχώς καρδιακά για τόν κόσμο.
Έτσι ελεεί τόν κόσμο με την προσευχή. Υπάρχουν μοναχοί πού βοηθούν τους ανθρώπους περισσότερο από όσο θά τους βοηθούσε όλος ό κόσμος μαζί.
Ένας κοσμικός λ.χ. προσφέρει δύο πορτοκάλλια ή ένα κιλό ρύζι σε κάποιον φτωχό, πολλές φορές μόνο για νά τόν δουν οί άλλοι, καί κατακρίνει μάλιστα, γιατί οι άλλοι δέν έδωσαν. Ό μοναχός όμως βοηθάει με τόννους σιωπηλά μέ την προσευχή του.
Ό μοναχός δεν βάζει δικά του σχέδια και προγράμματα κοσμικά γιά ιεραποστολές, άλλα προχωρεί χωρίς κανένα δικό του σχέδιο και ό Καλός Θεός τόν περνάει στο σχέδιο το δικό Του, το θεϊκό, καί, αν χρειασθή γιά ιεραποστολή, τόν στέλνει ό Θεός μέ θείο τρόπο.
γ. Παϊσίου Αγιορείτου, από το βιβλίο Λόγοι Β΄ - Πνευματική αφύπνιση.
Δεν ζητάει ό Θεός από τους μοναχούς νά βγουν στον κόσμο, γιά νά κρατούν τους ανθρώπους νά περπατούν, αλλά ζητάει νά τους δώσουν τό φως μέ το βίωμά τους, γιά νά οδηγηθούν στην αιώνια ζωή. Ό μοναχός δηλαδή δεν έχει ώς αποστολή νά βοηθήση τόν κόσμο μέ τό νά βρίσκεται μέσα στον κόσμο.
Φεύγει μακριά άπό τόν κόσμο, όχι γιατί μισεί τόν κόσμο, αλλά γιατί αγαπάει τόν κόσμο, καί ζώντας μακριά άπό τόν κόσμο, θά τόν βοηθήση μέ τήν προσευχή του σέ ο,τι δεν γίνεται ανθρωπίνως παρά μόνο μέ θεϊκή επέμβαση. Γι' αυτό ό μοναχός πρέπει νά βρίσκεται σέ διαρκή επικοινωνία μέ τόν Θεό, νά παίρνη σήματα καί νά δείχνη στους ανθρώπους τόν δρόμο προς τόν Θεό.
γ. Παϊσίου Αγιορείτου, από το βιβλίο Λόγοι Β΄ - Πνευματική αφύπνιση.
- Γέροντα, μερικοί λένε ότι οι νέοι ή οι νέες πηγαίνουν στο μοναστήρι άλλοτε άπό απογοήτευση καί άλλοτε επειδή έχουν κάποια αναπηρία ή επειδή είναι ελαφροί στο μυαλό.
- Οι άνθρωποι αυτοί είχαν φαίνεται ένα ή δύο τέτοια περιστατικά κατά νου καί αδικούν στην συνέχεια ή άπό κακότητα ή άπό ζήλεια τό 90% των μοναχών. Έάν όμως εξετάσουν τά πράγματα καί δουν ότι δεν είναι έτσι, τότε λένε ότι εδώ υπάρχει κάτι ανώτερο, υπάρχει Θεός.
Γι' αυτό ό μοναχός πρέπει νά είναι πάντοτε τό καλό παράδειγμα γιά τον κόσμο - «ούτω λαμψάτω τό φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων».
Ό σωστός μοναχός είναι τό φώς του κόσμου. Τί λέει ό Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος; «Οί Άγγελοι είναι φώς γιά τους μοναχούς καί οί μοναχοί είναι φώς γιά τους κοσμικούς». Ό μοναχός, όταν διαφέρη άπό τους κοσμικούς, τότε βοηθάει θετικά.
Γιατί αυτό πού βοηθάει τους κοσμικούς πού ταλαιπωρούνται γιά μάταια πράγματα είναι ή αγιότητα, ή οποία μέ τήν απλότητα της τους διδάσκει νά συλλάβουν τό βαθύτερο νόημα της ζωής, γιά νά τους φύγη τό πλάκωμα από τήν καρδιά.
γ. Παϊσίου Αγιορείτου, από το βιβλίο Λόγοι Β΄ - Πνευματική αφύπνιση.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος χαρακτηρίζει τὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν, ποὺ εἶναι ταπεινὴ καὶ χωρὶς καμμιὰ ἐξωτερικὴ αἴγλη, ταυτόχρονα σκυθρωπὴ καὶ λάμπουσα. Σκυθρωπὴ στὴν ἐπιφάνεια, λάμπουσα στὸ βάθος. Σκυθρωπὴ στὸ νὰ μὴ χαίρεται, νὰ μὴν ἀπολαμβάνει τὶς παροδικὲς καὶ ἐπιφανειακὲς χαρές. Λάμπουσα γιατί γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔχει καὶ τότε τὴ χαρά, ὅταν δὲν πέφτει χαμηλά, ἀλλὰ ζεῖ στὰ ὕψη, κοντὰ στὸ Θεό. Εἶναι κάτι σπουδαῖο αὐτὴ ἡ χαρὰ μέσα στὴν ἀπάρνηση τῶν ἐπιφανειακῶν χαρῶν, γιατί πολὺ δύσκολα ἀρνούμεθα αὐτὲς τὶς εὐχαριστήσεις. Αὐτὴ ἡ ἀπάρνηση συνοδεύεται πάντοτε ἀπὸ μία χαρὰ πολὺ πιὸ μεγάλη.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος εἶπε: Στὸ πρόσωπο τοῦ κάθε ἀνθρώπου πρέπει νὰ βλέπομε τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Κάνοντας αὐτὸ ταπεινώνομαι ἐνώπιόν του. Ἔτσι δὲν θὰ ταπεινώσω τὸν ἄλλον. Δὲν θὰ ζητήσω τὴ χαμηλὴ καὶ κατώτερη εὐχαρίστηση ποὺ τὸν ταπεινώνει. Δὲν θὰ φερθῶ μὲ ἐγωισμὸ καὶ ὑπερηφάνεια ἐνώπιόν του καὶ δὲν θὰ τὸν κάνω ἀντικείμενο ἱκανοποιήσεως τῶν διεστραμμένων καὶ ἐγωιστικῶν μου προθέσεων καὶ ἐπιθυμιῶν. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο θὰ κερδίσω καὶ ἐκεῖνον γιὰ τὸν Χριστό.
Μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν οἱ μοναχοὶ ἐπιστρέφουν στὸ Θεὸ ὅλα τὰ πράγματα καὶ τὰ πρόσωπα ἐξωραϊσμένα. Ὅλες οἱ δυνάμεις τοῦ μοναχοῦ ἔχουν μεταστραφεῖ ἀπὸ τὴν κατεύθυνση τοῦ ἐγωιστικοῦ συμφέροντος πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς ἐργασίας γιὰ τὴν κοινότητα καὶ κατὰ συνέπεια γιὰ τὸν Θεό, ἢ μᾶλλον γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Τὸ μοναστήρι εἶναι τὸ Θαβώρ. Ὁ μοναχὸς πραγματοποιεῖ μέσα σ’ αὐτὸ τὴν ἐπιθυμία τοῦ Πέτρου: «καλὸν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι». Ἂς κάνομε τρεῖς σκηνὲς γιὰ νὰ μένομε ἐδῶ ἐπάνω (Μάτθ. 17, 4). Τὸ Θεῖο φῶς ἀκτινοβολεῖ ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Οἱ μοναχοὶ ἔχουν ξεχάσει αὐτὸν τὸν κόσμο. Ἡ αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ ἀναπληρώνει τὴ θύμησή του. Καὶ αὐτὸ συμβαίνει, διότι μὲ τὴν προσευχὴ ξεπερνοῦν καὶ ἀποθέτουν τὶς μέριμνες τοῦ κόσμου. Οἱ ἡσυχαστὲς ἔβλεπαν διὰ τῆς προσευχῆς τὸ Θεῖο καὶ ἄκτιστο φῶς ἢ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μέσα στὸ Θεῖο φῶς.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Απαρνούνται τόν μάταιο κόσμο καί όλα όσα τούς εμποδίζουνε στήν κατόρθωση της αρετής, μέ επίγνωση αναζητούν τόν Θεό καί τή βίωση μυστικών θείων εμπειριών, βι-άζοντας εαυτούς βιάζονται νά ζήσουν τόν Χριστό καί τή Βασιλεία Του επί της γης. Υπόσχονται παρθενία καί αγωνίζονται γιά τήν κάθαρση της ψυχής τους, γιά νά γευθούν τή θεία χάρη. Καθώς τό λέει καί ο μακαρισμός: «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τόν Θεόν όψονται» (Ματθ. ε. Τήν κάθαρση ακολουθεί ο αγιασμός, ο φωτισμός, η θέωση. Οι μοναχοί είναι φιλόπονοι καί εργατικοί. Διά των διακονημάτων καί των άλλων εργασιών μέσα στά πλαίσια της υπακοής υπηρετούν τούς αδελφούς, μέ πνεύμα ανιδιοτελείας καί ακτημοσύνης, γιά νά υμνούν καί νά παρακαλούν τόν Θεό απερίσπαστοι από μέριμνες κοσμικές.
Καί, αν δέν μπορείς νά γίνεις Μοναχός, τουλάχιστον νά σέβεσαι, νά εκτιμάς, νά παραστέκεσαι στούς Μοναχούς, νά γίνεσαι μαθητής τους καί νά τούς βοηθάς σέ ό,τι έχουν ανάγκη. Καί έτσι θά ισχύσει καί γιά σένα η προσευχή του Μοναχού, «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησε καί όποιον μέ σέβεται καί αγαπά, όποιον ζητά τίς προσευχές μου καί αυτόν πού μ ελεεί καί βοηθά».
Ο μοναχισμός αποτελεί την δόξα της Εκκλησίας και οι μοναχοί, όπως διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, είναι η κόμη στο σώμα της Εκκλησίας και είναι πραγματικό στολίδι της κεφαλής, αφού οι μοναχοί, όπως οι τρίχες, είναι και αυτοί νεκρωμένοι κατά κόσμον και λάμπουν και ακτινοβολούν το Φως του Χριστού.
Η μοναχική ζωή είναι στην πραγματικότητα η προφητική, αποστολική και μαρτυρική ζωή και μέσα από αυτήν την διάσταση τιμάται ο ορθόδοξος, ο γνήσιος μοναχισμός.
Τό κύριο καί σπουδαιότερο έργο του Μοναχού είναι η καθημερινή κοινή αλλά καί η ατομική θερμή προσευχή υπέρ εαυτού, των περί αυτόν καί όλου του κόσμου. ΄Ομως όχι μόνο ο Μοναχός, αλλά καί κάθε αγωνιστής Χριστιανός πρέπει νά προσεύχεται συχνά καί καθημερινά. Η προσευχή δέν πρέπει νά λέγεται αδιάφορα καί ψυχρά, αλλά μέ θέρμη, μέ ευλάβεια, μέ συγκέντρωση του νου στά λεγόμενα, μέ ταπείνωση, μέ πνεύμα μετανοίας, χωρίς κατάκριση κανενός, χωρίς μνησικακία, χωρίς υστεροβουλία, αλλά μέ πίστη αταλάντευτη καί απλότητα σάν του μικρού παιδιού, καί μετά δακρύων θά έλεγα.
Το κομποσκοίνι
Το κομποσκοίνι που έχουν όλοι οι Ορθόδοξοι μοναχοί και το χρησιμοποιούν και πολλοί ορθόδοξοι λαϊκοί, είναι συνήθως μάλλινο και πλεγμένο σε διάφορα μεγέθη. Από πολύ μικρό, που φοριέται στο δάχτυλο, έως πολύ μεγάλο: 33άρι (με 33 κόμπους), 50άρι (με 50 κόμπους), 100άρι, 500άρι κ.λπ. και κάθε κόμπος αποτελείτε από εννέα σταυρούς.
Η μεγάλη χαρά τοά Μοναχού είναι η γεύση καί εμπειρία της θείας ευλογίας, η θεία χάρη. Ο Θεός είναι ζωντανός, είναι Πατέρας στοργικός· σέβεται τήν ελευθερία μας· δέν μας πιέζει, αλλά χτυπά τήν πόρτα της καρδιάς μας, καί περιμένει υπομονετικά νά Του τήν ανοίξουμε (Αποκ.γ΄20). Βρίσκεται σέ ένα διαρκή διάλογο μαζί μας. Του μιλάμε μέσω της θερμής προσευχής καί όλης μας της ζωής μέ ευλάβεια, κι Εκείνος μας απαντά μέσω της θείας χάριτος. Μας είπε ο Χριστός ότι «η Βασιλεία του Θεού ουκ έρχεται μετά παρατηρήσεως, αλλά εντός ημών εστί» (Λουκ.ιζ΄20). Δέν τόν βλέπουμε τόν Θεό, ούτε Τόν γνωρίζουμε μέσω της μελέτης καί της λογικής, αλλά όμως Τόν αισθανόμαστε διά της θείας χάριτος καί έτσι αποκτούμε εμπειρίες της ουράνιας ευλογίας Του. Καί οι Απόστολοι, δέν τούς αρκούσε πού έβλεπαν καί άκουγαν τόν Χριστό, αλλά καί Τόν παρακαλούσαν «πρόσθες ημίν πίστιν, Κύριε» (Λουκ.ιζ΄5)
Οι μοναχοί ξεκινούν την αγωνιστική πορεία τους για τα τρία στάδια της πνευματικής ζωής, την κάθαρση, το φωτισμό και τη θέωση, με την αυτογνωσία, την ταπείνωση, την μετάνοια, την κάθαρση της καρδιάς και φθάνουν μέχρι την επιθυμία για διωγμό και μαρτύριο. Κατ’ ουσίαν επιθυμούν να βιώσουν πλήρως την εντολή του Θεού «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου … και τον πλησίον σου ως σεαυτόν».
3 αποταγές, 3 σταυροί, 3 αναγεννήσεις.
Δὲν ὑπάρχει ὕπαρξη χωρὶς σταυρὸ μέσα στὴ γήινη καὶ παροδικὴ ζωή. Ἀλλὰ ἐνῶ ὁ σταυρὸς ἐκείνων ποὺ πιστεύουν στὸν Θεό, κάνει τὸν Θεὸ ὁρατὸ διὰ τῶν πραγμάτων σὰν μία πολὺ μεγάλη αἰτία χαρᾶς, ὁ σταυρὸς ἐκείνων ποὺ εἶναι προσκολλημένοι μὲ τρόπο ἀποκλειστικὸ σ’ ἕναν ἀδιαφανῆ κόσμο, ποὺ θεωρεῖται μοναδικός, εἶναι μία ἀπογοήτευση. Γιὰ ἐκεῖνον ποὺ πιστεύει ἀληθινὰ στὸν Θεὸ ὁ σταυρὸς εἶναι διαφανής. Διὰ μέσου αὐτοῦ βλέπει τὸν Θεό. Γιὰ τοὺς ἄλλους συμβαίνει τὸ ἀντίθετο. Ἐκεῖνος ποὺ πιστεύει στὰ ἐγκόσμια πέφτει κάτω ἀπὸ τὸ σταυρὸ καὶ χάνεται.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
«Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν»
Η προσευχή αύτη είναι μέγα δώρον του ουρανού προς τον άνθρωπον και την ανθρωπότητα.
Ενώ είμαστε στο σχολείο και στη δουλειά, ενώ παίζουμε στην αυλή, οι μοναχοί και οι μοναχές φροντίζουν ώστε να προσφέρεται πάντοτε δοξολογία στο Θεό. Μέρα ή νύχτα, ένας μοναχός ή μια μοναχή κάπου στον κόσμο ψάλλει στο Θεό ή προσεύχεται σιωπηλά. Αυτό σημαίνει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πάντοτε προσευχόμενη.
Αυτόν ντυθήκαμε και κατοικεί μέσα μας γι’ αυτό πρέπει να Τον αγαπούμε και οφείλουμε πάντοτε να Τον έχουμε στη μνήμη μας. Γι’ αυτό ας έχει ο καθένας, όσο μπορεί, ορισμένο καιρό αυτής της προσευχής ως χρέος αναπόφευκτο.
όλοι ιερωμένοι και λαϊκοί και μοναχοί μόλις σηκωθούμε από τον ύπνο, πρέπει πρώτα να σκεφτούμε το Χριστό, και να θυμηθούμε το Χριστό. Και αυτή -την προσευχή- ως πρώτη σκέψη και θυσία να προσφέρουμε στο Χριστό. Γιατί πρέπει πριν από κάθε σκέψη να θυμηθούμε το Χριστό που μας έσωσε και τόσο μας αγάπησε, επειδή είμαστε και ονομαζόμαστε Χριστιανοί και Τον ντυθήκαμε στο θείο Βάπτισμα καιΤον σφραγιστήκαμε στο Χρίσμα και κοινωνήσαμε και κοινωνούμε την αγία σάρκα Του και το αίμα Του, και είμαστε μέλη Του, και ναός.
ο μοναχισμός είναι η δόξα και το καύχημα της Εκκλησίας. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης έλεγε ότι στο σώμα του Χριστού, στην Εκκλησία, οι μοναχοί αποτελούν την κόμη της κεφαλής. Όπως η κόμη της κεφαλής αφ’ ενός μεν αποτελείται από «νεκρές» τρίχες, αφ’ ετέρου δε είναι η ομορφιά του ανθρώπου, έτσι και οι μοναχοί είναι οι νεκρωμένοι κατά κόσμον, αλλά συγχρόνως είναι η δόξα της Εκκλησίας.
Όπως το μύρο, όσο περισσότερο το κλείνεις μέσα στο αγγείο, τόσο περισσότερο ευωδιάζει το αγγείο, έτσι και η προσευχή, όσο περισσότερο την κλείνεις μέσα στην καρδιά σου, τόσο περισσότερο τη γεμίζει από τη θεία χάρη. Μακάριοι και καλότυχοι είναι εκείνοι πού θα συνηθίσουν σε τούτο το ουράνιο έργο, γιατί με αυτό νικούν κάθε πειρασμό των πονηρών δαιμόνων, όπως ο Δαβίδ νίκησε τον υπερήφανο Γολιάθ· με αυτό σβήνουν τις άτακτες επιθυμίες της σάρκας, όπως οι τρεις Παίδες έσβησαν τη φλόγα της καμίνου· με αυτό το έργο της νοεράς προσευχής καταπραΰνουν τα πάθη, όπως ο Δανιήλ ημέρωσε τα άγρια λιοντάρια· με αυτό κατεβάζουν τη δρόσο του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά τους, όπως ο Ηλίας κατέβασε τη βροχή στο Καρμήλιο. Αυτή η νοερά προσευχή είναι πού ανεβαίνει ως το θρόνο του Θεού και φυλάγεται μέσα στις χρυσές φιάλες για να θυμιάζεται με αυτήν ο Κύριος, καθώς λέει ο Θεολόγος Ιωάννης στην Αποκάλυψη: «Και οι εικοσιτέσσερις πρεσβύτεροι έπεσαν ενώπιον του Αρνίου, έχοντας όλοι κιθάρες και φιάλες χρυσές γεμάτες θυμιάματα, τα όποια είναι οι προσευχές των Αγίων».
Αγνώστου μοναχού
Έπρεπε, λοιπόν, η προσευχή να γίνεται ασταμάτητα και ακατάπαυστα, όπως γίνεται και στους Αγγέλους. Επειδή αυτό μόνον ζητά από εμάς ο Θεός, το να Τον έχουμε στη μνήμη, και να είμαστε μαζί Του και μόνο Αυτόν να αναζητούμε και να αγαπούμε, και να βλέπουμε, για να Τον απολαμβάνουμε καθαρά και αμέσως. Επειδή, όμως, αυτό είναι αδύνατον σ’ εμάς, λόγω του κωλύματος της σάρκας και τις ανάγκες, μόλις που δόθηκε και σπάνια σε πολύ λίγους ισάγγελους ως δωρεά Θεού, γι’ αυτό θέσπισε κατ’ ανάγκην η Εκκλησία ορισμένους καιρούς για απαραίτητες προσευχές, κατά τους οποίους οφείλει να προσεύχεται κάθε πιστός.
Ἡ λησμοσύνη τοῦ κόσμου δὲν σημαίνει ἀδιαφορία γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Οἱ μοναχοί, ἀκόμα καὶ οἱ πιὸ αὐστηροὶ ἐρημίτες, προσεύχονται γιὰ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς παρηγοροῦν περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Γιατί ἔχουν τὸ αἰσθητήριο καθαρὸ καὶ διακρίνουν τὰ προβλήματα καὶ τὶς θλίψεις ποὺ βασανίζουν τοὺς ἀνθρώπους. Βλέπουν τὴ μηδαμινότητα τῶν προβλημάτων αὐτῶν, τὴν ποταπότητα τῶν ἀπροσδόκητων συμβάντων ποὺ γίνονται αἰτίες μεγάλων θλίψεων, καὶ τοὺς τονίζουν αὐτὸ ἀκριβῶς, καθὼς ἐπίσης καὶ τὴν ἀσύγκριτη χαρὰ ποὺ τοὺς ἀναμένει στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν καὶ τοὺς βοηθοῦν ἀληθινά.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Η προσφορά του ορθοδόξου μοναχισμού από την γέννησή του έως σήμερα είναι τεράστια και σωτηριώδους σημασίας για όλον τον κόσμο. Διατηρεί κατά πρώτον λόγο ακέραια την μέθοδο θεραπείας και θεώσεως, και κατά δεύτερον λόγο αίρει με αυταπάρνηση και τον σταυρό της δογματικής ακριβείας. Επίσης, παρά την δριμύτατη κριτική των ανθρώπων, οι μοναχοί προσεύχονται αδιαλείπτως για την σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει: «Ο κόσμος νομίζει πως οι μοναχοί είναι ανώφελο γένος. Έχουν όμως άδικο να σκέφτονται έτσι. Δεν ξέρουν πως ο μοναχός προσεύχεται για όλον τον κόσμο. Δεν βλέπουν τις προσευχές του και δεν γνωρίζουν με πόση ευσπλαχνία τις δέχεται ο Κύριος.
“μακάριοι οι άμωμοι εν οδώ, οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου” »
Η προσφορά του ορθοδόξου μοναχισμού από την γέννησή του έως σήμερα είναι τεράστια και σωτηριώδους σημασίας για όλον τον κόσμο. Διατηρεί κατά πρώτον λόγο ακέραια την μέθοδο θεραπείας και θεώσεως, και κατά δεύτερον λόγο αίρει με αυταπάρνηση και τον σταυρό της δογματικής ακριβείας. Επίσης, παρά την δριμύτατη κριτική των ανθρώπων, οι μοναχοί προσεύχονται αδιαλείπτως για την σωτηρία όλων των ανθρώπων. Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει: «Ο κόσμος νομίζει πως οι μοναχοί είναι ανώφελο γένος. Έχουν όμως άδικο να σκέφτονται έτσι. Δεν ξέρουν πως ο μοναχός προσεύχεται για όλον τον κόσμο. Δεν βλέπουν τις προσευχές του και δεν γνωρίζουν με πόση ευσπλαχνία τις δέχεται ο Κύριος.
“μακάριοι οι άμωμοι εν οδώ, οι πορευόμενοι εν νόμω Κυρίου” »
Αγγελικό σχήμαΤα µοναχικά ενδύµατα είναι µαύρα. Το µεγάλο σχήµα που µοιάζει µε πετραχήλι είναι µαύρο κεντηµένο µε κόκκινο ή άσπρες και χρωµατιστές κλωστές.
Πάνω του αναπαρασταίνονται ο σταυρός του Κυρίου µε τη λόγχη και τον σπόγγο εκατέρωθεν και από κάτω µια νεκροκεφαλή. Αριστερά και δεξιά έχει σε συντοµογραφίες τις επιγραφές:
Ἑρμηνεία τῶν γραμμάτων τοῦ μοναχικοῦ σχήματος:
1. IΧΝK = Ἰησοῦς Χριστὸς Νικᾶ.
2. ΦΧΦΠ = Φῶς Χριστοῦ Φαίνει Πᾶσι.
...
3. ΤΚΠΓ = Τόπος Κρανίου Παράδεισος γέγονε.
4. ΤΤΤΤ = Τοῦτο τὸ σημεῖον ταράττει τοὺς δαίμονας.
5. ΘΘΘΘ = Θεοῦ Θέα Θεῖον Θαῦμα.
6. ΕΕΕΕ = Εὖρεν εὕρημα ἐκ Θεοῦ Ἑλένη.
7. ΧΧΧΧ = Χριστὸς Χριστιανοῖς Χάριν χαρίζει.
8. ΑΠΜΣ = Ἀρχὴ Πίστεως Μωσαϊκὸς Σταυρός.
9. ΚΚΕΝ = Κωνσταντῖνε κράτιστε ἐν τούτῳ νίκα.
10. ΣΦΟΤ = Σταυρὲ φύλαττε ὅλον τὸν κόσμον.
Αγνώστου μοναχού
ΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΟΥΝ ΤΑ ΡΟΥΧΑ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ
Φως μοναχοίς άγγελοι. Φως δε πάντων ανθρώπων και μοναδική πολιτεία είνα η ζωή κατά μίμηση των Αγγέλων. Αυτή στήριξε την οικουμένη.
Ο Χριστιανός που ενδύεται το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα είναι άξιος πολλών επαίνων και μακαρισμών. Όταν λοιπόν κάποιος προσέρχεται για να αφιερώσει τη ζωή του εξ όλης της ψυχής και την διάνοια του στο Νυμφίο Χριστό, τότε χαίρεται και αγάλλεται ο Ουρανός και πανηγυρίζει ο κόσμος των Αγγέλων γιατί ένας ακόμη άνθρωπος τάχτηκε να μιμηθεί τη ζωή τους. Ο μοναχός και η μοναχή ζουν και κινούνται σε μια πνευματική όαση με το νοσταλγικό λόγο «ελθέτω χάρις και παρελθέτω ο κόσμος ούτος» και μαζί με τον κόσμο παρέρχεται το όνομα του παλιού και λαμβάνει νέο όνομα διότι εγκαταλείπει τον παλιό άνθρωπο και ενδύεται το νέο άνθρωπο.
Την ώρα την μοναχικής κουράς προσέρχεται ο δόκιμος μοναχός ανυπόδητος, ασκεπής, φορώντας μόνο ένα απλό λευκό χιτώνα, και δηλώνοντας έτσι ότι όλα τα περιττά και κοσμικά τα απέρριψε και είναι έτοιμος να ενδυθεί το τιμημένο ράσο και τα άγια ρούχα του μοναχού. Κατ την μοναχική κουρά ο δόκιμος μοναχός η μοναχή ενδύεται το λέντιον η ζωστικό ,η αντερί το οποίο είναι μαύρο χρώματος και συμβολίζει το χιτώνα της ευφροσύνης και της αγαλλιάσεως αντί της γυμνώσεως και της καταισχύνης την οποία φορέσαμε με την παρακοή μας και αντί της φθοράς και του θανάτου που μας προξένησε αυτή η παρακοή και την οποία φθορά αναιρεί το μοναχικό σχήμα με την υπακοή και τον ενάρετο βίο.
Ο χιτώνας αυτός ονομάζεται χιτώνας δικαιοσύνης γιατί η λέξη δικαιοσύνη σημαίνει κάθε αρετή, και ο μοναχός φορώντας το οφείλει να γίνει πρόθυμος για κάθε αρετή.
Μάλιστα το μαύρο χρώμα του σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι πάντοτε οχυρωμένος με το πένθος για την αμαρτία και την ξενιτιά του κόσμου.
Έπειτα ο μοναχός .η, η μοναχή ενδύεται τον ανάλαβο- το πολυσταύρι- ο οποίος φοριέται από τους ώμους μπροστά και πίσω σταυροειδώς και σχηματίζει το σημείο του σταυρού, όχι μια, αλλά πολλές φορές.. εικονίζει το σημείο του Σταυρού και σημαίνει ότι ο μοναχός αναλαμβάνει το σταυρό του επί των ώμων του και ακολουθεί το Δεσπότη Χριστό.
Καθώς το πολυσταύρι περιέχει πολλούς σταυρούς και περιβάλλει μπροστά και πίσω το σώμα του μοναχού και της μοναχής το περιφράσσει και το οχυρώνει από τις προσβολές του διαβόλου και από κάθε κακή επιθυμία.
Έπειτα ζώνεται γύρω από την μέση του δερμάτινη ζώνη «εις νέκρωσιν σώματος και ανακαίνισιν πνεύματος».
Η ζώνη αποτελεί σημείο σωφροσύνης, καθαρότητας και νεκρώσεως των κινήσεων της σάρκας κι επίσης σημείο ισχύος εναντίων των παθών και παράλληλα στήριξη στις πράξεις των εντολών.
Κατόπιν ο μοναχός ή η μοναχή φορά τα σανδάλια με τα οποία ετοιμάζεται να εφαρμόσει και να διαδώσει με τα οποία ετοιμάζεται να εφαρμόσει και να διαδώσει το Ευαγγέλιο της ειρήνης. Επίσης τα σανδάλια αυτά τον προφυλάγουν για να μην προσκρούσουν τα πόδια του και να μην δαγκωθεί από το νοητό οφι, αλλά να επιβαίνει πάνω σε αυτούς και να καταπατεί λέοντα και δράκοντα (δηλαδή τα κρυφά και φθονερά θηρία της κακίας). Με τα σανδάλια αυτά θα τρέχει κατευθείαν την οδό του Ευαγγελίου μέχρι, ότου φτάσει στους Ουρανούς εκεί που είναι το πολίτευμα των μοναχών ,κατά τον Απόστολο Παύλο.
Κατόπιν ενδύεται το πάλλιον- εξώρασο- του μεγάλου και αγγελικού σχήματος και όπως λέγει στην μοναχική κουρά το ενδύεται ως στολή αφθαρσίας και σεμνότητας και ως σημείο της σκέπης του Θεού για την ευλαβή του ζωή αποτελεί τη θεια περιβολή που του χαρίζει το Άγιο Πνεύμα.
Κατόπιν ενδύεται το κουκούλιον της ακακίας ως περικεφαλαία ελπίδος για τη σωτηρία μέσω της εκ Θεού επισκιάσεως της χάριτος, αλλά και για την ύψωση του νου του μέσω της ταπεινοφροσύνης και της ακακίας, όπως ακριβώς είναι τα άδολα νήπια, αλλά και για τη θεού φύλαξη και περίθαλψη της κεφαλής με όλα τα αισθητήρια. Το κουκούλιο κρέμεται μπροστά και πίσω όπου βρίσκεται το λογιστικό και η καρδιά.
Τελευταία ενδύεται το μανδύα, ο οποίος θεωρείται το τελειότατο ένδυμα και το περιεκτικό όλων σημαίνει δε τη φυλακτική και σκεπαστική δύναμη του θεού, ταυτόχρονα το συνεσταλμένο ευλαβές και ταπεινό της Μοναχική ζωής, ενώ το ότι δεν έχει μανίκια σημαίνει ότι καθ` όλη τη ζωή του όλα τα μέλη του είναι νεκρά για κάθε κοσμική εργασία και αμαρτία.
Αφήνει μόνο ελεύθερο το κεφάλι το οποίο βλέπει προς το Θεό και φρονεί τα θεία και ανατρέχει μόνο προς το Θεό. Αλλά, όπως είπαμε, και πριν ακόμη και το κεφάλι του μοναχού η της μοναχής είναι σκεπασμένο με το κουκούλιο, για να θεωρηθεί ότι έχει ασκεπή και ακάλυπτα τα αισθητήρια.
Στο σύνολο τους, όλα τα ρούχα του μοναχού εικονίζουν την νέκρωση του Χριστού μας. Ως τάφος εικονίζεται ο μανδύας και ως εντάφια τα υπόλοιπα ρούχα ο ανάλαβος και το Μεγάλο Σχήμα δηλώνουν ότι είναι εσταυρωμένος ο μοναχός για τον κόσμο όπως άλλωστε το υποσχέθηκε. Το κουκούλιο του εικονίζει το σουδάριο κι έτσι ο μοναχός μιμείται με το σχήμα του τον σταυρωθέντα Δεσπότη του, ο οποίος πέθανε και τυλίχτηκε στα σπάργανα και το σουδάριο.
Σε όλη του τη ζωή πλέον, ότι φορά θα του υπενθυμίζει ότι συνεσταυρώθηκε με τον Χριστό και συνεκρώθηκε μαζί του και οφείλει να αγωνιστεί και να συναναστηθεί και να συνανυψωθεί και να αναφανεί συγκληρονόμος της πατρικής Βασιλείας και των αγαθών των ετοιμασμένων προ καταβολής κόσμου…
Δυό-τρείς ψυχές νά υπάρχουν σε ένα μοναστήρι πού νά σκέφτονται τον πόνο των άλλων και νά προσεύχονται, είναι πνευματικό οχυρό. Καθηλώνουν τά πάντα!!!
3. Όταν ρωτούσαν τον ασθενή γέροντα Νικόλαο της Νέας Σκήτης πως είναι στην υγειά του απαντούσε ο υπομονετικός γέρων.
Δόξα το Θεό. Και αλλά μου πρέπουν.
Όταν εκοιμήθη το πρόσωπο του έλαμψε!!
4. Ρώτησε ένας ιερέας γέροντα ασθενή Μόναχο. Πως είστε στην υγειά σας πάτερ; Ε, καλά. Τώρα μου παρουσιάστηκαν και άλλες παθήσεις. Όλα όμως χρειάζονται. Πως θα πάω Εκεί πάνω, παπά μου με άδεια χέρια;
5. « Κύριε μου, γιατί να υποφέρω τόσο πολύ;» παραπονιόταν κάποτε ο ασθενής ενάρετος γέρων Αρτέμιος ο Γρηγοριάτης. Τότε είδε τον Δεσπότη Χριστό, ο οποίος του έδειξε τα χέρια του και την πλευρά του και του έλεγε.
Κοίταξε πόσο υπομονή έκανα. Εσύ για την αγάπη μου δεν υπομένεις;
6. Είπε ένας γέρων μοναχός.
Η ασθένεια είναι θεία επίσκεψη. Η ασθένεια είναι μέγιστο Δώρο του Θεού.
Αυτό που μπορεί να δώσει ο άνθρωπος στο Θεό είναι ο πόνος.
7. Γέροντα έχω τόσα χρόνια στο Άγιο Όρος και δεν είδα καμία οπτασία ή κανένα όραμα ή δεν είχα κάποια πληροφορία πνευματική, έλεγε στον γέροντα πατέρα Ιωακείμ ο τώρα στην Αγγλία, Αγιορείτης Ρώσος ιερομόναχος Σωφρόνιος, ο κτήτορας της εκεί ιεράς Μονής και ο συγγραφέας του βίου του αγίου Σιλουανού.
Του απάντησε ο γέρων Ιωακείμ.
Ποιος σου χάρισε υπομονή και κάθεσαι στο Όρος και μάλιστα στα φρικτά Καρούλια, παρά ο Θεός. Θα μπορούσες να μείνεις χωρίς εμφανή την Χάρη του Θεού;
Άλλο θαύμα μεγαλύτερο από αυτό μην ζητάς και χάρισμα ψηλότερο μην θέλεις.
8. Ένας νέος μοναχός πήγε στον αββά Ζωσιμά τον Καρουλιώτη και του είπε.
Γέροντα, έχω πειρασμό.
Παιδί μου του απάντησε εκείνος ο πειρασμός υπάρχει παντού.
Στο φαγητό πειρασμός, στον ύπνο πειρασμός.
Θυμήσου τι λέει το Γεροντικό.
Πάρε τους πειρασμούς και κανένας δεν σώνεται. Και έτσι παρηγορήθει ο αγωνιστής.
9. Ζούσε στην σπηλιά του όσιου Πέτρου του Αθωνίτου ο γέρων Χρυσόστομος και ο μοναχός Σέργιος.
Τον Σέργιο τον πολεμούσε ο σατανάς να φύγει από τον ασκητικό του στίβο και να εγκαταλείψει τον αγώνα. Κάποτε επισκέφτηκε ένα γέροντα στις Καρυές, που με άφθαστη αυταπάρνηση και υπομονή είχε γηροκομήσει και θάψει τέσσερις γεροντάδες. Πως μένεις τώρα μόνος σου εδώ χάμω; Τον ρώτησε ο Σέργιος.
Με πολεμάει και εμένα ο διάβολος να φύγω, αλλά ξέρεις τι με κρατάει; Απάντησε ο ηρωικός γέρων. Έλα να σου δείξω τους θησαυρούς μου.
Ποιοι είναι οι θησαυροί σου; Δεν βλέπω τίποτα.
Τον πήρε τον πήγε σε ένα δωμάτιο, που είχε παλιά παπούτσια, τρύπια πόσων ετών….., παλαιά ζωστικά, και παλαιούς σκούφους των γεροντάδων του αλλά και του εαυτού του, δείγματα αμέτρητων αγώνων και θυσιών….
Να οι θησαυροί μου.
Πες μου, πώς να τους εγκαταλείψω;
Διδάχτηκε ο π. Σέργιος περισσότερο από κάθε άλλη διδασκαλία, από αυτούς τους σιωπηλούς θησαυρούς και διδασκάλους.
Από το βιβλίο «Η ευχή μέσα στον Κόσμο» του Πρωτοπ. Στεφάνου Αναγνωστοπούλου.
Έγινα μοναχός για να αγγίξω έστω για λίγο Ουρανό»
...έγινα μοναχός και έφυγα απ’ τον κόσμο γιατί αγαπώ τον κόσμο...
Τα αρνούνται όλα...κάθε επίγειο δεσμό, κάθε ηδονική φυλακή, κάθε κοσμική προσμονή...και βλέπεις το πρόσωπό τους να λάμπει από χαρά, και βλέπεις στο πρόσωπό τους την αρχέγονη ελευθερία, την απλότητα και την ειρήνη...τα μάτια τους χάνονται μέσα στην αλμύρα των δακρύων, τα μαλλιά τους να μπερδεύονται μέσα στην πνοή του Πνεύματος και όλη τους η ύπαρξη γίνεται μία ευχή υπέρ της του κόσμου σωτηρίας...
Αυτοί είναι οι μοναχοί...είναι εκείνες οι ένσαρκες λαμπάδες της αυτοθυσίας.
Αυτοί είναι οι μοναχοί... άνθρωποι που ζουν εκτός του κόσμου για τον κόσμο...έχουν πεθάνει εκούσια για χάριν των πολλών, για χάρη της Αγάπης Του, για χάρη του Πατέρα τους...πεθαίνουν και αναπνέουν πλέον αφθαρσία, φυλακίζονται εκούσια και ζουν πλέον ελεύθεροι...
Όταν ένας άνθρωπος προσέρχεται για να λάβει το μοναχικό σχήμα ένα πράγμα χρειάζεται, ένα γεγονός έχει αποδεκτεί... «Ο θάνατός μου είναι κάτι το πεπερασμένο και όχι κάτι το μελλοντικό...έχω πεθάνει γιατί θέλω να ζήσω, θέλω να χαθώ γιατί θέλω να συν-υπάρχω με Εκείνον» και γι' αυτό κινείται ελεύθερος, γι' αυτό κινείται μέσα στις σκιές της ανυπαρξίας και της συντριβής, γι' αυτό όμως και λάμπει σαν φάρος των υπολοίπων...
- «Γιατί γίνατε μοναχός;»
- «Έγινα μοναχός για να αγγίξω έστω για λίγο Ουρανό», είπε κάποιος, «έγινα μοναχός και έφυγα απ’ τον κόσμο γιατί αγαπώ τον κόσμο, έγινα μοναχός για να πεθάνω ζώντας με τον Χριστό…έγινα μοναχός γιατί δεν έχω τίποτα άλλο να δώσω στον Θεό μου, σαν αντίδωρο της Ζωής, παρά την ίδια μου την ζωή».
Ἀλλὰ γι’ αὐτὰ πρέπει νὰ σταυρώσωμε τὸν κόσμο καὶ τὸν ἑαυτό μας. Μόνον ἔτσι τὸν ἀνυψώνομε προκαταβολικὰ στὴν αἰωνιότητα ἀπὸ τὴν κατάσταση στὴν ὁποία τώρα βρίσκεται. «Ἐκεῖνος ποὺ θέλει νὰ κερδίσει τὴ ψυχὴ του πρέπει νὰ τὴ θυσιάσει γιὰ μένα καὶ τὸ Εὐαγγέλιό μου» εἶπε ὁ Κύριός μας. Ὁ μοναχὸς εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ πραγματοποιεῖ τοῦτο. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος, πού, ἅπαξ καὶ βρῆκε ἕνα θησαυρὸ κρυμμένο σὲ κάποιο χωράφι, πωλεῖ ὅλα τὰ ἀγαθά του, γιὰ νὰ ἀγοράσει τὸ χωράφι μὲ τὸ θησαυρό. Αὐτὸς ὁ θησαυρὸς ὁ ἀνεκτίμητα πολύτιμος, εἶναι ὁ Θεὸς καὶ τὸ χωράφι εἶναι ἡ μοναχικὴ ζωή, ποὺ ἐπιφανειακὰ δὲν δίδει τὴν ἐντύπωση ὅτι ἔχει μία μεγάλη ἀξία, ἀλλὰ ἡ ὁποία κρύβει τὸν αἰώνιο θησαυρό.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Ἕνας πατέρας τῆς Δύσεως τῆς πατερικῆς ἐποχῆς, ὁ ἅγιος Αὐγουστίνος εἶπε: Γνωρίζω τρεῖς σταυρούς: Ἕνα σταυρὸ ποὺ σώζει. Εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ. Ἕνα σταυρὸ διὰ τοῦ ὁποίου σώζεται ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ καλοῦ ληστή, τοῦ ἐκ δεξιῶν τοῦ Χριστοῦ σταυρωθέντος. Γνωρίζω κι ἕνα τρίτο σταυρό, ποὺ σὲ κάνει νὰ χάνεσαι γιὰ τὴν αἰωνιότητα. Εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ ἐξ ἀριστερῶν τοῦ Χριστοῦ σταυρωθέντος ληστή. Οἱ τύποι αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, τῶν δύο ληστῶν, ἀντιπροσωπεύουν ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Ὁ σταυρὸς τοῦ ληστή τοῦ ἐκ δεξιῶν παίρνει μέσα του, παίρνει ἐπάνω του τὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ καὶ σώζεται. Ὁ σταυρὸς τοῦ ἀριστεροῦ ληστή ἀντιπροσωπεύει τὴ μερίδα ἐκείνη τῶν ἀνθρώπων, ποὺ δὲν δέχονται τὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ καὶ χάνονται. Γενικὰ ὅμως τὸ σταυρὸ δὲν μποροῦμε νὰ τὸν ἀποφύγομε κατ’ οὐδένα τρόπο.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
ὁ μοναχὸς δὲν μισεῖ τὸν κόσμο, ἀλλὰ τὸν βλέπει μέσα σὲ μία προοπτικὴ μεταμορφωμένης ὀμορφιᾶς μέσα στὴν αἰωνιότητα. Καὶ δι’ αὐτῆς δίδει στὸν κόσμο μία ἀξία ἄφθαρτη καὶ ἀπείρως βαθειὰ καὶ ἔτσι τὸν ἀποκαλύπτει στοὺς ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Η Προσευχή ως Αγάπη και η Αγάπη ως Προσευχή
«Ο αββάς Αιθίοψ τη νύχτα περιερχόταν τα οικήματα των μοναχών και κρυφά γέμιζε τη στάμνα του καθενός με νερό. Αυτό το έργο ήταν πολύ κοπιαστικό. Διότι τα οικήματα των μοναχών απείχαν πολύ από το μέρος που αντλούσε το νερό, άλλων δύο, άλλων τέσσερα και άλλων πέντε χιλιόμετρα», Ερμείας ( PG 67, 1377 ) .
Τη νύχτα οι μοναχοί συνήθως προσεύχονται. Ο Μωυσής ο Αιθίοψ είχε διαφορετική «πολιτεία»: τη νύχτα περπατούσε χιλιόμετρα ολόκληρα για να γεμίσει τις στάμνες των μοναχών με δροσερό νερό. Η προσευχή του Μωυσή ήταν η οδοιπορία της αγάπης του. Την ώρα που οι άλλοι προσεύχονταν μέσα στα οικήματά τους, ο Μωυσής περπατούσε. Οι μοναχοί κάθε φορά που έλεγαν την «ευχή του Ιησού» έκαναν και μια βαθιά μετάνοια. Ο Μωυσής έλεγε την «ευχή του Ιησού» σε κάθε βήμα που έκανε…
Ο Μοναχός Μωυσής μας έδειξε πώς η αγάπη μπορεί να γίνεται προσευχή και πώς η προσευχή μπορεί να μετατρέπεται σε αγάπη. Εκείνο που γνωρίζομε είναι ότι ο χριστιανός δείχνει αγάπη για τους άλλους, όταν προσεύχεται γι’ αυτούς. Δεν σκεπτόμαστε όμως ότι προσευχόμαστε για τους άλλους, όταν κάνουμε αγάπη γι’ αυτούς. Η προσευχή για τους άλλους είναι ασφαλώς ένδειξη αγάπης γι’ αυτούς, αλλά και η αγάπη για τους άλλους είναι επίσης προσευχή γι’ αυτούς. Είναι αυτό που λέει ο Ψαλμωδός: «Έλεος ( = αγάπη) και αλήθεια συνήντησαν ( = συναντήθηκαν) , δικαιοσύνη και ειρήνη κατεφίλησαν» ( Ψαλμ. 84,19 ) .
Η προσευχή για τους άλλους είναι εύκολη και ανώδυνη έκφραση αγάπης. Η αγάπη όμως για τους άλλους είναι η πιο κοπιαστική προσευχή. Τόσο όμως η προσευχή για τους άλλους, όσο και η αγάπη γι’ αυτούς είναι χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Μακάριοι όσοι έχουν είτε το ένα είτε το άλλο χάρισμα είτε και τα δύο.
Από το βιβλίο: «+ Μητροπολίτου Αχελώου
ΕΥΘΥΜΙΟΥ (Κ. ΣΤΥΛΙΟΥ)
ΟΙ ΑΕΤΟΙ
Ορθόδοξο Θεολογικό Αγιολόγιο»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΤΕΓΗ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Αὐτοὶ οἱ μοναχοὶ καὶ μοναχὲς εἶναι οἱ ἥρωες τῆς πίστεως. Καθὼς οἱ ἥρωες ἑνὸς στρατεύματος συγκρατοῦν τὸ θάρρος τῶν πολεμιστῶν, ἔτσι καὶ αὐτοί. Ἀποτελοῦν τὴν ἐμπροσθοφυλακή. Τὸ γενναῖο παράδειγμα σώζει τὸ στρατό. Καὶ οἱ ἐρημίτες συγκρατοῦν τὴν τόλμη τῆς ἐπικοινωνίας καὶ τῆς ὁμολογίας τοῦ Θεοῦ καὶ μίας περισσότερο δυνατῆς πνευματικῆς ζωῆς μέσα στὰ πλήθη τῶν πιστῶν. Αὐτοὶ εἶναι οἱ μεγάλες κορυφές. Ἐὰν ἐμεῖς δὲν βλέπομε τὶς μεγάλες κορυφές, δὲν μποροῦμε νὰ βαδίσομε πρὸς τὰ ὕψη.
Νομίζω ὅτι μὲ αὐτὲς τὶς μορφὲς ὁ Μοναχισμὸς βρίσκεται μέσα στὸ ρεῦμα τῆς ζώσης καὶ γνήσιας ὀρθοδόξου μοναχικῆς παραδόσεως, διατηρώντας μέσα στὴ σύγχρονη κοινωνία τὸ μεγάλο σταυρὸ τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως. Μίας παραδόσεως μαρτυρίας καὶ διακονίας τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Ἡ χαρὰ αὐτῆς τῆς συναντήσεως καὶ τῆς κοινωνίας μετὰ τοῦ Θεοῦ ἔχει γιὰ τὸ μοναχό, καὶ ἀκριβέστερα γιὰ τὴ μοναχή, τὸν χαρακτήρα τῆς χαρᾶς τῆς νύμφης. Ἀλλὰ εἶναι πολὺ πιὸ βαθειὰ καὶ πολὺ πιὸ ἁγνὴ ἀπὸ ἐκείνη τῆς κοσμικῆς νύμφης. Καὶ γιὰ μία εὐτυχισμένη νύμφη τὸ πᾶν λάμπει ἀπὸ ὀμορφιά.
Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Οι τρείς μοναχικές υποσχέσεις.
Εντός του πλαισίου αυτού ο κάθε μοναχός δίνει τρείς υποσχέσεις ενώπιον του Θεού:
Η πρώτη υπόσχεση είναι η υπόσχεση υπακοής. Η υπακοή γίνεται μέσα στην προοπτική να απαλλαγεί ο μοναχός από το ισχυρό πάθος της φιλοδοξίας. Ο μοναχός αγωνίζεται να είναι συνεπής και να καλλιεργεί αυτήν την υπόσχεση- αρετή έχοντας ως πρότυπο τον ίδιο τον Κύριό του Ιησού Χριστό ο οποίος έγινε «υπήκοος έως θανάτου». Έτσι, ενώ η παρακοή του Αδάμ, που είχε τις ρίζες της στο πάθος της φιλοδοξίας, έγινε αιτία θανάτου, η υπακοή του μοναχού στο θέλημα του Θεού νεκρώνει το φοβερό αυτό πάθος και χαρίζει την ταπείνωση, την προσευχή, την θέωση.
Η δεύτερη υπόσχεση- αρετή είναι η παρθενία η οποία διακρίνεται σε σωματική και ψυχική και θεραπεύει το πάθος της φιληδονίας. Η μοναχική παρθενία- αγνεία βεβαίως δεν θεμελιώνεται στην απόρριψη του ευλογημένου από τον Θεό και την Εκκλησία γάμο, αλλά στην άνευ όρων αγάπη προς τον Θεό.
Η τρίτη θεμελιώδης υπόσχεση- αρετή είναι η ακτημοσύνη η οποία θεραπεύει το πάθος της φιλαργυρίας- πλεονεξίας. Ο μοναχός καλείται να ζήσει εν πτωχεία, αλλά περισσότερο οφείλει να αγωνισθεί εναντίον του «πάθους της κτήσεως» (πλεονεξίας), της «αγάπης των χρημάτων» (φιλαργυρία) και των «πραγμάτων». Η αγάπη της ιδιοποιήσεως εξορίζει την αγάπη στον Θεόν και στον πλησίον.
Οι τρείς αυτές υποσχέσεις- αρετές, Υπακοή, Παρθενία, Ακτημοσύνη συνιστούν την ουσία της Ορθοδόξου ασκήσεως και οδηγούν στην ΦΙΛΟΘΕΪΑ- ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ η οποία πολεμά την μητέρα των τριών ισχυρών παθών, φιλοδοξίας, φιλαργυρίας, φιληδονίας, την ΦΙΛΑΥΤΙΑ.
Όλοι όσοι επιθυμούν να εισέλθουν στο μοναχικό στάδιο για να αγωνισθούν και να νικήσουν, και για να έχουν συνεργό Αυτόν που «εξήλθε νικών και ίνα νικήση», καλούνται σε μία τριπλή αποταγή, απάρνηση, απέκδυση. Η πρώτη αποταγή είναι η διαρκής αποταγή του κόσμου και επεκτείνεται σε ολόκληρη τη ζωή του μοναχού. Η δεύτερη αποταγή είναι η «εκκοπή του ιδίου θελήματος» και η τρίτη αποταγή είναι η αποταγή της «κενοδοξίας». Αυτές οι τρείς αποταγές αντιστοιχούν με την άρση των τριών σταυρών που σηκώνει ο μοναχός σε όλη του τη ζωή. Ο πρώτος σταυρός είναι εξωτερικός και επιβάλλεται από τις συμφορές και τις θλίψεις, ο δεύτερος σταυρός είναι η εσωτερική πάλη του ανθρώπου με τα πάθη και τις επιθυμίες και ο τρίτος σταυρός είναι η ολοκληρωτική παράδοση στο θέλημα του Θεού.
Όμως οι τρείς αποταγές και οι τρείς σταυροί συνδέονται και με τις τρείς αναγεννήσεις, που επιτυγχάνονται με την κάθαρση της καρδιάς, τον φωτισμό του νού και τη θέωση. Επομένως οι τρείς αποταγές, οι τρείς σταυροί και οι τρείς πνευματικές γεννήσεις είναι η διαρκής πορεία του μοναχού προς την πνευματική ολοκλήρωσή του. Όλος αυτός ο δια βίου αγώνας των μοναχών συνιστά την άσκηση και σκοπός της ορθοδόξου αυτής ασκητικής αγωγής είναι η καθαρή προσευχή και η απάθεια.
Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό μετάνοια είναι η επάνοδος της ψυχής εκ του παρά φύσιν στο κατά φύσιν. Η λέξη «μετάνοια» σημαίνει μ ε τ α β ο λ ή του ανθρώπου, αλλαγή, μετάβαση από μια κατάσταση σε άλλη. Η ζωή του μοναχού είναι μία ζωή συνεχούς εσωτερικής μετανοίας υπ’ αυτήν την έννοιαν. Είναι μία αδιάκοπη αναζήτηση του Θεού, κάθε ημέρα. Ο Θεός είναι το «ύδωρ το ζων» και ο μοναχός είναι ο αείποτε διψών τον Θεόν και στη μετάνοια υπάρχει μία δίψα του Θεού απεριόριστη.
Μέγιστη η προσφορά του μοναχισμού.
Εἶναι ἡ σταύρωσις τοῦ κόσμου ἐν ἐμοὶ «Ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται καγώ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6, 14), ὅπως λέγει ὁ ἄπ. Παῦλος. Εἶναι τὸ νὰ σταυρώσω τὸν ἑαυτό μου ὡς πρὸς τὶς εὐχαριστήσεις, παρὰ νὰ κερδίσω τὸν κόσμο ὅλο, θεωρούμενον καθ’ ἑαυτόν, ἀνεξάρτητο δηλ. ἀπὸ τὸν Θεό. Εἶναι ἡ νέκρωση τῶν κατὰ κόσμον ὀρέξεών μου, ποὺ μὲ προσηλώνουν στὴν ἐπιφανειακὴ καὶ παροδικὴ θέα τοῦ κόσμου καὶ ὄχι στὴ διαφάνεια τοῦ κόσμου.
Πρέπει νὰ πιστέψω ἀπόλυτα στὴν ἐπιφάνεια τοῦ κόσμου γιὰ νὰ δοθῶ μ’ ἕνα τυφλὸ πάθος στὶς εὐχαριστήσεις πού μοῦ προσφέρει. Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι μία ἀπάτη ποὺ περνᾶ γρήγορα γιὰ νὰ ἀφήσει πίσω της μόνο τὴ θλίψη.Ἀπό το βιβλίο:
Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ χαρὰ στὴ ζωὴ τῶν μοναχῶν,
Μ.ΜΑΝΕΤΑ
(marilena.mane@gmail.com)
