Η βασίλισσα & ο βασιλικός πολτός
Τα πρώτα απολιθώματα μελισσών χρονολογούνται 20 με 27 εκατομμύρια χρόνια. Η επιστημονική ονομασία της μέλισσας είναι Apis mellifera και υπάρχουν 24 διαφορετικές φυλές ανάλογα με την περιοχή όπου εμφανίζονται και τα χαρακτηριστικά, που διαθέτουν (Apis mellifera ligustica - Ιταλία - κίτρινη, Apis mellifera carnica - Άλπεις - καφέ, Apis mellifera caucasica - Καύκασο και την Μαύρη Θάλασσα - γκρι, Apis mellifera scutellata - Αφρική - κίτρινη, Apis mellifera mellifera - Βόρεια Ευρώπη - κίτρινη με μαύρη).
Τα πρώτα απολιθώματα μελισσών χρονολογούνται 20 με 27 εκατομμύρια χρόνια. Η επιστημονική ονομασία της μέλισσας είναι Apis mellifera και υπάρχουν 24 διαφορετικές φυλές ανάλογα με την περιοχή όπου εμφανίζονται και τα χαρακτηριστικά, που διαθέτουν (Apis mellifera ligustica - Ιταλία - κίτρινη, Apis mellifera carnica - Άλπεις - καφέ, Apis mellifera caucasica - Καύκασο και την Μαύρη Θάλασσα - γκρι, Apis mellifera scutellata - Αφρική - κίτρινη, Apis mellifera mellifera - Βόρεια Ευρώπη - κίτρινη με μαύρη).
Οι μέλισσες μπορεί να είναι είτε εργάτριες, είτε κηφήνες, είτε η Βασίλισσα. Οι εργάτριες είναι θηλυκές, δεν αναπαράγονται και ζουν 4 - 6 εβδομάδες το καλοκαίρι και 4 - 5 εβδομάδες το χειμώνα. Μία αποικία μπορεί να αποτελείται από 20 - 70 χιλιάδες μέλισσες εργάτριες. Οι εργάτριες ανάλογα με την ηλικία τους έχουν διαφορετική εργασία να φέρουν εις πέρας. Οι μικρές εργάτριες από τη 1η - 10η ημέρα καθαρίζουν την κυψέλη και προστατεύουν τη Βασίλισσα. Από τη 10η - 20η ημέρα λαμβάνουν το νέκταρ και τη γύρη, κατασκευάζουν την κυψέλη και ταυτόχρονα προμηθεύουν τη Βασίλισσα με βασιλικό πολτό. Τέλος, οι μεγάλες εργάτριες από την 20η ημέρα μέχρι το θάνατό προμηθεύουν με τροφή την κυψέλη. Οι αρσενικοί - κηφήνες είναι αυτοί, που γονιμοποιούν τη Βασίλισσα και είναι έτοιμοι για αναπαραγωγή από τη δεύτερη κιόλας εβδομάδα, ενώ πεθαίνουν μετά την αναπαραγωγή. Η Βασίλισσα διαφέρει από τις εργάτριες μέλισσες λόγω της διατροφής της με βασιλικό πολτό, τρέφεται περισσότερο και έχει μεγαλύτερο κελί από τις υπόλοιπες. Η Βασίλισσα γεννάει 2000 αυγά τη μέρα, την περίοδο γονιμοποίησης της τα οποία διακρίνονται σε μη γονιμοποιήσιμα, που μεγαλώνουν σε κηφήνες και σε γονιμοποιήσιμα, που μεγαλώνουν σε εργάτριες ή Βασίλισσες.
Οι προνύμφες ταΐζονται με βασιλικό πολτό τις πρώτες 2 - 3 ημέρες και συνεχίζουν να τρέφονται με αυτόν μόνο αυτές, που προορίζονται να γίνουν Βασίλισσες [Townsend (1940)]. Η μέλισσα Βασίλισσα εμφανίζει μακροζωία και μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα, αφού ζει 10 φορές περισσότερο από την απλή μέλισσα και αυτό λέγεται ότι οφείλεται στην ιδιαίτερη διατροφή της. Έχει περισσότερο ανεπτυγμένα τα αναπαραγωγικά της όργανα σε σχέση με την εργάτρια, που αναπτύσσει περισσότερο τα όργανα, που αφορούν τη δουλεία της (υποδοχείς συλλογής της γύρης, οι γνάθοι και οι αδένες παραγωγής βασιλικού πολτού και κεριού).
Ο βασιλικός πολτός, είναι έκκριμα των υποφαρυγγικών και γναθικών αδένων των νεαρών εργατριών μελισσών, όταν αυτές διαθέτουν γύρη, νερό και μέλι σε κατάλληλη θερμοκρασία [Χαριζάνης (1996), Μέλλιου, (2005)]. Είναι μία άσπρη έως υποκίτρινη κρεμμώδης ουσία, ισχυρά όξινη (pH 3,4 - 4,5), με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση. Η ονομασία αυτή δόθηκε από τον Ελβετό ζωολόγο Francois Huber το 1788 και η πρώτη μελέτη της χημικής της δομής δημοσιεύτηκε το 1852. Ο τρόπος παραγωγής του βασιλικού πολτού έγινε γνωστός από τον Planta το 1888, τότε έγινε γνωστό ότι δεν παράγεται στο στομάχι όπως τα άλλα μελισσοκομικά προϊόντα.
Η ουσία αυτή καταναλώνεται απευθείας καθώς εκκρίνεται και δεν αποθηκεύεται στη κυψέλη πράγμα, που κάνει δύσκολη τη συγκομιδή της. Ωστόσο η προνύμφη δεν έχει τη δυνατότητα να καταναλώσει την τροφή της πολύ γρήγορα, οπότε και συσσωρεύεται σε μικρές ποσότητες στα βασιλικά κελιά. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολη η απομόνωση του βασιλικού πολτού για ορισμένο όμως χρονικό διάστημα [Prost (1991), Νικολαϊδης (1979), Χαριζάνης (1996)].
Οι προνύμφες ταΐζονται με βασιλικό πολτό τις πρώτες 2 - 3 ημέρες και συνεχίζουν να τρέφονται με αυτόν μόνο αυτές, που προορίζονται να γίνουν Βασίλισσες [Townsend (1940)]. Η μέλισσα Βασίλισσα εμφανίζει μακροζωία και μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα, αφού ζει 10 φορές περισσότερο από την απλή μέλισσα και αυτό λέγεται ότι οφείλεται στην ιδιαίτερη διατροφή της. Έχει περισσότερο ανεπτυγμένα τα αναπαραγωγικά της όργανα σε σχέση με την εργάτρια, που αναπτύσσει περισσότερο τα όργανα, που αφορούν τη δουλεία της (υποδοχείς συλλογής της γύρης, οι γνάθοι και οι αδένες παραγωγής βασιλικού πολτού και κεριού).
Ο βασιλικός πολτός, είναι έκκριμα των υποφαρυγγικών και γναθικών αδένων των νεαρών εργατριών μελισσών, όταν αυτές διαθέτουν γύρη, νερό και μέλι σε κατάλληλη θερμοκρασία [Χαριζάνης (1996), Μέλλιου, (2005)]. Είναι μία άσπρη έως υποκίτρινη κρεμμώδης ουσία, ισχυρά όξινη (pH 3,4 - 4,5), με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση. Η ονομασία αυτή δόθηκε από τον Ελβετό ζωολόγο Francois Huber το 1788 και η πρώτη μελέτη της χημικής της δομής δημοσιεύτηκε το 1852. Ο τρόπος παραγωγής του βασιλικού πολτού έγινε γνωστός από τον Planta το 1888, τότε έγινε γνωστό ότι δεν παράγεται στο στομάχι όπως τα άλλα μελισσοκομικά προϊόντα.
Η ουσία αυτή καταναλώνεται απευθείας καθώς εκκρίνεται και δεν αποθηκεύεται στη κυψέλη πράγμα, που κάνει δύσκολη τη συγκομιδή της. Ωστόσο η προνύμφη δεν έχει τη δυνατότητα να καταναλώσει την τροφή της πολύ γρήγορα, οπότε και συσσωρεύεται σε μικρές ποσότητες στα βασιλικά κελιά. Με αυτόν τον τρόπο είναι πιο εύκολη η απομόνωση του βασιλικού πολτού για ορισμένο όμως χρονικό διάστημα [Prost (1991), Νικολαϊδης (1979), Χαριζάνης (1996)].
Ο φρέσκος βασιλικός πολτός διαθέτει λαμπερό λευκό χρώμα, το οποίο όταν έρθει σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα και το φως αλλάζει σε ανοικτό κίτρινο ή σκούρο γκρι. Η αλλαγή αυτή οφείλεται κυρίως σε ένζυμα, που οξειδώνουν τα συστατικά του. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η υφή του είναι ζελατινώδη και παχύρρευστη και με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλεται σε συμπαγής. Η αύξηση του ιξώδους σχετίζεται με την αύξηση των αδιάλυτων στο νερό αζωτούχων ενώσεων ενώ αντίθετα, η μείωση του ιξώδους επέρχεται με προσθήκη γλυκόζης [Χαριζάνης (1996)].
Από την αρχαιότητα, ο βασιλικός πολτός θεωρείται τροφή, που χαρίζει μακροζωία. Είναι ουσία πλούσια σε θρεπτικά συστατικά συμπεριλαμβανομένου και σημαντικών ποσοτήτων γενετικών πρωτεϊνών, που είναι υπεύθυνες για την ανανέωση των κυττάρων. Οι ισορροπημένες ποσότητες αμινοξέων, ιχνοστοιχείων και βιταμινών επιδρούν θετικά στο μεταβολισμό και βοηθούν στην ανάπτυξη και αναζωογόνηση του οργανισμού. Ανανεώνει σωματικές και πνευματικές δυνάμεις και ταυτόχρονα προστατεύει το συκώτι και τη χολή ενώ αναζωογονεί γεννητικούς αδένες. Σημαντική αναφορά γίνεται στη γ - γλοβουλίνη, που είναι ισχυρός παράγοντας ενδυνάμωσης του ανοσοποιητικού και στο 10 - υδρόξυ - 2 δεκενοϊκό οξύ (10HDA), που είναι αντικαρκινικός παράγοντας με ισχυρή μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο δράση.
Σύσταση του βασιλικού πολτού
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει υψηλή βιολογική αξία, λόγω των συστατικών από τα οποία αποτελείται. Η τεχνητή παρασκευή του βασιλικού πολτού, εργαστηριακά έχει αποτύχει λόγω κάποιων μη αναγνωρισμένων ουσιών, που περιέχει. Στο 3% του αγνώστου μέρους του βασιλικού πολτού, περιέχονται βιοκαταλύτες ισχυρής βιολογικής αξίας καθώς και άγνωστα παράγωγα γενετικού υλικού RNA και DNA.
Γενικά ο βασιλικός πολτός αποτελείται κατά τα 2/3 από νερό καθώς καταλαμβάνει το 60 - 67% ενώ η ενεργότητα νερού εμφανίζει τιμές πάνω από 0,92. Αποτελείται από πρωτεΐνες 12,5%, σάκχαρα 11%, λιπαρά οξέα 5%, ανόργανα συστατικά 0,8 - 3% και βιταμίνες σε ίχνη [Χαριζάνης (1996), Νικολαϊδης Ν. (1979), Sabatini (2009), Popescu (A study about physicochemical composition of fresh and lyophilized Royal Jelly)].
Μερικά από τα αμινοξέα που εμφανίζονται στη σύσταση του είναι το ασπαρτικό οξύ, η σερίνη, η γλυκίνη, η κυστεΐνη, θρεονίνη, προλίνη, βαλίνη, φαινυλαλανίνη, γλουταμίνη, κυστίνη, και λευκίνη [Kanbur (2008)]. Οι υδατάνθρακες αποτελούνται κατά 30% από ολιγοσακχαρίτες όπως η τρεαλόζη, η μαλτόζη, η ισομαλτόζη και η ραφινόζη. Τα κύρια σάκχαρα του βασιλικού πολτού όμως είναι η φρουκτόζη και η γλυκόζη, που αποτελούν το 90% του συνόλου των σακχάρων. Συγκεκριμένα η φρουκτόζη καταλαμβάνει το 6%, η γλυκόζη το 4,2%, η σουκρόζη το 0,3% και άλλα σάκχαρα αποτελούν το 0,5% των συνολικών σακχάρων του βασιλικού πολτού [Sabatini (2009)]. Ο βασιλικός πολτός περιέχει κυρίως οργανικά οξέα, που αποτελούν το 80 - 90% του συνόλου των λιπιδίων. Κυριότερο λιπαρό οξύ με ασυνήθιστη δομή, που εμφανίζεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι το 10HDA [Χαριζάνης (1996), Sabatini (2009)].
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει υψηλή βιολογική αξία, λόγω των συστατικών από τα οποία αποτελείται. Η τεχνητή παρασκευή του βασιλικού πολτού, εργαστηριακά έχει αποτύχει λόγω κάποιων μη αναγνωρισμένων ουσιών, που περιέχει. Στο 3% του αγνώστου μέρους του βασιλικού πολτού, περιέχονται βιοκαταλύτες ισχυρής βιολογικής αξίας καθώς και άγνωστα παράγωγα γενετικού υλικού RNA και DNA.
Γενικά ο βασιλικός πολτός αποτελείται κατά τα 2/3 από νερό καθώς καταλαμβάνει το 60 - 67% ενώ η ενεργότητα νερού εμφανίζει τιμές πάνω από 0,92. Αποτελείται από πρωτεΐνες 12,5%, σάκχαρα 11%, λιπαρά οξέα 5%, ανόργανα συστατικά 0,8 - 3% και βιταμίνες σε ίχνη [Χαριζάνης (1996), Νικολαϊδης Ν. (1979), Sabatini (2009), Popescu (A study about physicochemical composition of fresh and lyophilized Royal Jelly)].Μερικά από τα αμινοξέα που εμφανίζονται στη σύσταση του είναι το ασπαρτικό οξύ, η σερίνη, η γλυκίνη, η κυστεΐνη, θρεονίνη, προλίνη, βαλίνη, φαινυλαλανίνη, γλουταμίνη, κυστίνη, και λευκίνη [Kanbur (2008)]. Οι υδατάνθρακες αποτελούνται κατά 30% από ολιγοσακχαρίτες όπως η τρεαλόζη, η μαλτόζη, η ισομαλτόζη και η ραφινόζη. Τα κύρια σάκχαρα του βασιλικού πολτού όμως είναι η φρουκτόζη και η γλυκόζη, που αποτελούν το 90% του συνόλου των σακχάρων. Συγκεκριμένα η φρουκτόζη καταλαμβάνει το 6%, η γλυκόζη το 4,2%, η σουκρόζη το 0,3% και άλλα σάκχαρα αποτελούν το 0,5% των συνολικών σακχάρων του βασιλικού πολτού [Sabatini (2009)]. Ο βασιλικός πολτός περιέχει κυρίως οργανικά οξέα, που αποτελούν το 80 - 90% του συνόλου των λιπιδίων. Κυριότερο λιπαρό οξύ με ασυνήθιστη δομή, που εμφανίζεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι το 10HDA [Χαριζάνης (1996), Sabatini (2009)].
10 - υδρόξυ - 2 δεκενοϊκό οξύ (10HDA)
Οι βιταμίνες, οι οποίες περιέχονται στο βασιλικό πολτό είναι η θειαμίνη (Β1), η ριβοφλαβίνη (Β2), η νιασίνη (Β3), το παντοθενικό οξύ (Β5), η πυριδοξίνη (Β6), η ινοσιτόλη (Β7) και το φολικό οξύ (Β9) και σε μικρότερες ποσότητες υπάρχουν και οι Β12, C και Ε ενώ απουσιάζουν πλήρως οι βιταμίνες Α και Κ. Ακόμα περιλαμβάνονται πτερίνες, βιοπτερίνη και νεοπτερίνη [Μέλλιου (2005)]. Ακόμα περιέχει ιχνοστοιχεία όπως νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, ψευδάργυρο, σίδηρο, χαλκό και μαγγάνιο [Χαριζάνης (1996), Sabatini (2009), Hidaka (2006)]. Στη σύσταση του βασιλικού πολτού εκτός από τα παραπάνω συστατικά περιλαμβάνονται η χολίνη, ακετυλοχολίνη, χοληνεστερονάση, φωσφατάση, αδενοσίνη και γ – γλοβουλίνη [Χαριζάνης (1996)].
Δράσεις βασιλικού πολτού
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει εξαιρετικές ευεργετικές ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται στη πληθώρα θρεπτικών συστατικών, που περιέχει. Η χρήση του ενδείκνυται για τη θεραπεία πολλών ασθενειών, που έχουν σχέση με τις λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, του μυϊκού και σκελετικού ιστού, όπως επίσης και τη θεραπεία καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ο βασιλικός πολτός περιέχει όλα εκείνα τα συστατικά, τα οποία χρειάζεται ο οργανισμός για να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση.
Έρευνες πιστοποιούν ότι έχει την ικανότητα μείωσης και εξισορρόπησης των επιπέδων γλυκόζης (καθώς περιέχει οργανικά οξέα, που εμφανίζουν δράση παρόμοια με αυτή της ινσουλίνης) και λιπιδίων στο αίμα με αποτέλεσμα να είναι κατάλληλος για τη θεραπεία του διαβήτη και άλλων εκφυλιστικών ασθενειών που συνδέονται με αυτόν και που η θεραπεία τους είναι δύσκολη και επώδυνη [Χαριζάνης (1996)]. Ο βασιλικός πολτός, ενεργεί ακόμα σαν φυσικός ρυθμιστικός παράγοντας του οργανισμού εξισορροπώντας έτσι τις λειτουργίες του. Προσδίδει ενέργεια, ζωτικότητα και καταπολεμά την αίσθηση της κούρασης, αφού επιδρά και στο νευρικό σύστημα, λόγω της περιεκτικότητας του σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ακετυλοχολίνης. Η θειαμίνη βοηθάει στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και το ανοσοποιητικό τονώνεται παρουσία παντοθενικού οξέος, που μεταβολίζει τη γλυκόζη και τα λίπη, αποτοξινώνοντας τον οργανισμό [Χαριζάνης (1996)].
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει ευεργετική δράση στο συνδετικό, μυϊκό και σκελετικό ιστό. Η παρουσία προλίνης, αμινοξέος που συνδέεται με τη σύνθεση του κολλαγόνου και της ελαστίνης, συστατικών του συνδετικού ιστού, βοηθάει στην αναζωογόνησή του. Η εμφάνιση οστεοπόρωσης, που προσβάλει κυρίως τις γυναίκες μειώνεται με τη κατανάλωση βασιλικού πολτού λόγω της περιεκτικότητας του σε ασβέστιο αλλά και ασπαρτικού οξέος, που βοηθάει στην απορρόφησή του [Hidaka (2006)]. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το δηλητήριο της μέλισσας μαζί με το βασιλικό πολτό καταπολεμά την σκληροδερμία, ασθένεια του συνδετικού ιστού. Άτομα, που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα παντοθενικού οξέος, το οποίο και περιέχεται στο βασιλικό πολτό, ενώ η απορρόφησή του οφείλεται στη παρουσία του 10HDA [Χαριζάνης (1996)].
Η σημαντικότερη ιδιότητα του βασιλικού πολτού, είναι η ισχυρή αντιμικροβιακή δράση που εμφανίζει κατά των βακτηρίων, των μυκήτων και των ιών και μελετήθηκε από τους Mc Cleskey και Melampy [Eshraghi (2003)]. Δρα κατά των gram – και gram + βακτηρίων όπως Bacillus subtilis, Bacillus alvei, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Streptococcus hemolyticus, Mycobacterium turberculosis και τον βάκιλο της φυματίωσης [Eshraghi (2003), Keller (2001)]. Η ουσία «royalisin» είναι ακόμα μια ουσία του βασιλικού πολτού, που εμφανίζει δράση κατά gram + βακτηρίων του γένους Lactobacillus, Bifidobacterium, Corynebacterium και Leuconostoc. Είναι πεπτίδιο 51 υπολειμμάτων και τριών ενδομοριακών συνδέσμων δισουλφιδίου παρ’ όλα αυτά η πλήρης δράση αυτής δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα [Fujiwara (1990)].
Σημαντικές είναι και οι αντικαρκινικές ιδιότητες που εμφανίζει, καθώς προλαμβάνει την ανάπτυξη κάποιων καρκίνων και τον ιό του HI [Eshraghi (2003)]. Δεν ενδείκνυται σε άτομα, που εμφανίζουν καρκίνους καλπάζουσας μορφής, όπως τη λευχαιμία ενισχύει όμως σημαντικά τις αντιστάσεις του οργανισμού στις δυσμενείς επιπτώσεις και παρενέργειες της χημειοθεραπείας καταπραΰνοντας ακόμα και τους πόνους, ενώ βοηθάει στην αναζωογόνηση και αναδόμηση κυττάρων, που έχουν καταστραφεί υποκινώντας την παραγωγή αντισωμάτων[Χαριζάνης (1996)].
Ο βασιλικός πολτός μπορεί να ρυθμίσει τις λειτουργίες των επινεφριδίων, αδένων που παράγουν ανδρογενείς ορμόνες. Η έλλειψη της βιταμίνης B5 (παντοθενικό οξύ), συμβάλει στη μείωση της δράσης αυτών με δυσάρεστα αποτελέσματα, που οδηγούν στη στειρότητα, στη μείωση παραγωγής σπέρματος, σε ανωμαλίες στις ορμόνες των φύλων αλλά και στην εμφάνιση αλωπεκίασης. Ταυτόχρονα η ακετυλοχολίνη, που περιέχεται δρα κατά της ανδρικής στειρότητας. Σημαντική είναι η ρυθμιστική δράση του σε περιπτώσεις λειτουργικών εμμηνορροϊκών διαταραχών. Ο συνδυασμός του βασιλικού πολτού και της γύρης βοηθούν στην ωρίμανση της μήτρας [Χαριζάνης (1996)].
Η μελισσοθεραπεία με μέλι, βασιλικό πολτό και γύρη αποτελεί μέσο για τη θεραπεία καθυστερημένης ψυχοκινητικής ανάπτυξης σε παιδιά, βελτιώνοντας τη μνήμη και την αντίληψη τους. Η παραπάνω θεραπεία χρησιμοποιείται και σε παιδιά, που πάσχουν από σύνδρομο Down.
Μίγμα πρόπολης, βασιλικού πολτού και μελιού χρησιμοποιείται στην οφθαλμολογία, την στοματολογία και τη δερματολογία. Υπάρχουν ενδείξεις θεραπείας του καταρράκτη, του γλαυκώματος, της ουλίτιδας και της δερματίτιδας. Ο βασιλικός πολτός, προσδίδει ακόμα μια ιδιαίτερη φωτεινότητα και τρυφερότητα στο δέρμα. Δυναμώνει τα εύθραυστα νύχια, επιβραδύνει την τριχόπτωση, θεραπεύει την πιτυρίδα, την ξηροδερμία και επουλώνει δύσκολα τραύματα και τα σημάδια της ακμής. Έχει ακόμα ευνοϊκή επίδραση στον ερυθηματώδη λύκο, την ψωρίαση και μειώνει την εμφάνιση εκζεμάτων. Οι αντιγηραντικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού βοηθούν στην αναζωογόνηση φυσικών και διανοητικών λειτουργιών ηλικιωμένων ανθρώπων. Διατηρεί τη νεότητα, αυξάνοντας έτσι το μεταβολισμό και επιβραδύνοντας την εμφάνιση κούρασης. Η ουσία «parotin», είναι αρμόδια για την αναπαραγωγή και επιτάχυνση του σχηματισμού των ιστών, των οργάνων και των οστών. Η ουσία αυτή εκτός από την ανάκτηση της νεότητας, αποτρέπει τον εκφυλισμό των πνευμόνων, μειώνει την υπέρταση και την εγκεφαλική αιμορραγία [Eshraghi (2003)].
Η ικανότητα του βασιλικού πολτού να εξισορροπεί και να διατηρεί τις τιμές των HDL και LDL, που καθορίζονται από τη μείωση των α και β λιποπρωτεϊνών, σε ικανοποιητικά επίπεδα έχει αποδειχθεί σε δοκιμές, που πραγματοποιήθηκαν σε αρουραίους η ποσότητα 50 - 100mg βασιλικού πολτού ανά ημέρα μειώνει την χοληστερόλη κατά 14% και τα συνολικά λιπίδια του αίματος κατά 10% [Eshraghi (2003), Gasic (2007)].
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει εξαιρετικές ευεργετικές ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται στη πληθώρα θρεπτικών συστατικών, που περιέχει. Η χρήση του ενδείκνυται για τη θεραπεία πολλών ασθενειών, που έχουν σχέση με τις λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, του μυϊκού και σκελετικού ιστού, όπως επίσης και τη θεραπεία καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ο βασιλικός πολτός περιέχει όλα εκείνα τα συστατικά, τα οποία χρειάζεται ο οργανισμός για να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση.
Έρευνες πιστοποιούν ότι έχει την ικανότητα μείωσης και εξισορρόπησης των επιπέδων γλυκόζης (καθώς περιέχει οργανικά οξέα, που εμφανίζουν δράση παρόμοια με αυτή της ινσουλίνης) και λιπιδίων στο αίμα με αποτέλεσμα να είναι κατάλληλος για τη θεραπεία του διαβήτη και άλλων εκφυλιστικών ασθενειών που συνδέονται με αυτόν και που η θεραπεία τους είναι δύσκολη και επώδυνη [Χαριζάνης (1996)]. Ο βασιλικός πολτός, ενεργεί ακόμα σαν φυσικός ρυθμιστικός παράγοντας του οργανισμού εξισορροπώντας έτσι τις λειτουργίες του. Προσδίδει ενέργεια, ζωτικότητα και καταπολεμά την αίσθηση της κούρασης, αφού επιδρά και στο νευρικό σύστημα, λόγω της περιεκτικότητας του σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ακετυλοχολίνης. Η θειαμίνη βοηθάει στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και το ανοσοποιητικό τονώνεται παρουσία παντοθενικού οξέος, που μεταβολίζει τη γλυκόζη και τα λίπη, αποτοξινώνοντας τον οργανισμό [Χαριζάνης (1996)].
Ο βασιλικός πολτός εμφανίζει ευεργετική δράση στο συνδετικό, μυϊκό και σκελετικό ιστό. Η παρουσία προλίνης, αμινοξέος που συνδέεται με τη σύνθεση του κολλαγόνου και της ελαστίνης, συστατικών του συνδετικού ιστού, βοηθάει στην αναζωογόνησή του. Η εμφάνιση οστεοπόρωσης, που προσβάλει κυρίως τις γυναίκες μειώνεται με τη κατανάλωση βασιλικού πολτού λόγω της περιεκτικότητας του σε ασβέστιο αλλά και ασπαρτικού οξέος, που βοηθάει στην απορρόφησή του [Hidaka (2006)]. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το δηλητήριο της μέλισσας μαζί με το βασιλικό πολτό καταπολεμά την σκληροδερμία, ασθένεια του συνδετικού ιστού. Άτομα, που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα παντοθενικού οξέος, το οποίο και περιέχεται στο βασιλικό πολτό, ενώ η απορρόφησή του οφείλεται στη παρουσία του 10HDA [Χαριζάνης (1996)].
Η σημαντικότερη ιδιότητα του βασιλικού πολτού, είναι η ισχυρή αντιμικροβιακή δράση που εμφανίζει κατά των βακτηρίων, των μυκήτων και των ιών και μελετήθηκε από τους Mc Cleskey και Melampy [Eshraghi (2003)]. Δρα κατά των gram – και gram + βακτηρίων όπως Bacillus subtilis, Bacillus alvei, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Streptococcus hemolyticus, Mycobacterium turberculosis και τον βάκιλο της φυματίωσης [Eshraghi (2003), Keller (2001)]. Η ουσία «royalisin» είναι ακόμα μια ουσία του βασιλικού πολτού, που εμφανίζει δράση κατά gram + βακτηρίων του γένους Lactobacillus, Bifidobacterium, Corynebacterium και Leuconostoc. Είναι πεπτίδιο 51 υπολειμμάτων και τριών ενδομοριακών συνδέσμων δισουλφιδίου παρ’ όλα αυτά η πλήρης δράση αυτής δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα [Fujiwara (1990)].
Σημαντικές είναι και οι αντικαρκινικές ιδιότητες που εμφανίζει, καθώς προλαμβάνει την ανάπτυξη κάποιων καρκίνων και τον ιό του HI [Eshraghi (2003)]. Δεν ενδείκνυται σε άτομα, που εμφανίζουν καρκίνους καλπάζουσας μορφής, όπως τη λευχαιμία ενισχύει όμως σημαντικά τις αντιστάσεις του οργανισμού στις δυσμενείς επιπτώσεις και παρενέργειες της χημειοθεραπείας καταπραΰνοντας ακόμα και τους πόνους, ενώ βοηθάει στην αναζωογόνηση και αναδόμηση κυττάρων, που έχουν καταστραφεί υποκινώντας την παραγωγή αντισωμάτων[Χαριζάνης (1996)].
Ο βασιλικός πολτός μπορεί να ρυθμίσει τις λειτουργίες των επινεφριδίων, αδένων που παράγουν ανδρογενείς ορμόνες. Η έλλειψη της βιταμίνης B5 (παντοθενικό οξύ), συμβάλει στη μείωση της δράσης αυτών με δυσάρεστα αποτελέσματα, που οδηγούν στη στειρότητα, στη μείωση παραγωγής σπέρματος, σε ανωμαλίες στις ορμόνες των φύλων αλλά και στην εμφάνιση αλωπεκίασης. Ταυτόχρονα η ακετυλοχολίνη, που περιέχεται δρα κατά της ανδρικής στειρότητας. Σημαντική είναι η ρυθμιστική δράση του σε περιπτώσεις λειτουργικών εμμηνορροϊκών διαταραχών. Ο συνδυασμός του βασιλικού πολτού και της γύρης βοηθούν στην ωρίμανση της μήτρας [Χαριζάνης (1996)].
Η μελισσοθεραπεία με μέλι, βασιλικό πολτό και γύρη αποτελεί μέσο για τη θεραπεία καθυστερημένης ψυχοκινητικής ανάπτυξης σε παιδιά, βελτιώνοντας τη μνήμη και την αντίληψη τους. Η παραπάνω θεραπεία χρησιμοποιείται και σε παιδιά, που πάσχουν από σύνδρομο Down.
Μίγμα πρόπολης, βασιλικού πολτού και μελιού χρησιμοποιείται στην οφθαλμολογία, την στοματολογία και τη δερματολογία. Υπάρχουν ενδείξεις θεραπείας του καταρράκτη, του γλαυκώματος, της ουλίτιδας και της δερματίτιδας. Ο βασιλικός πολτός, προσδίδει ακόμα μια ιδιαίτερη φωτεινότητα και τρυφερότητα στο δέρμα. Δυναμώνει τα εύθραυστα νύχια, επιβραδύνει την τριχόπτωση, θεραπεύει την πιτυρίδα, την ξηροδερμία και επουλώνει δύσκολα τραύματα και τα σημάδια της ακμής. Έχει ακόμα ευνοϊκή επίδραση στον ερυθηματώδη λύκο, την ψωρίαση και μειώνει την εμφάνιση εκζεμάτων. Οι αντιγηραντικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού βοηθούν στην αναζωογόνηση φυσικών και διανοητικών λειτουργιών ηλικιωμένων ανθρώπων. Διατηρεί τη νεότητα, αυξάνοντας έτσι το μεταβολισμό και επιβραδύνοντας την εμφάνιση κούρασης. Η ουσία «parotin», είναι αρμόδια για την αναπαραγωγή και επιτάχυνση του σχηματισμού των ιστών, των οργάνων και των οστών. Η ουσία αυτή εκτός από την ανάκτηση της νεότητας, αποτρέπει τον εκφυλισμό των πνευμόνων, μειώνει την υπέρταση και την εγκεφαλική αιμορραγία [Eshraghi (2003)].
Η ικανότητα του βασιλικού πολτού να εξισορροπεί και να διατηρεί τις τιμές των HDL και LDL, που καθορίζονται από τη μείωση των α και β λιποπρωτεϊνών, σε ικανοποιητικά επίπεδα έχει αποδειχθεί σε δοκιμές, που πραγματοποιήθηκαν σε αρουραίους η ποσότητα 50 - 100mg βασιλικού πολτού ανά ημέρα μειώνει την χοληστερόλη κατά 14% και τα συνολικά λιπίδια του αίματος κατά 10% [Eshraghi (2003), Gasic (2007)].
Τοξικότητα
Με βάση τον Ηashimoto ο βασιλικός πολτός δεν εμφανίζει τοξικότητα ακόμα και όταν η λήψη του γίνει σε μεγάλες ποσότητες. Παρ’ όλα αυτά, η ενδοφλέβια χορήγηση μπορεί να προκαλέσει αγγειοδιαστολή λόγω της ακετυλοχολίνης, που περιέχεται. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι οι ιδιότητες των λιπαρών οξέων, που περιέχει χάνονται σε pH μεγαλύτερο από 5,6 (pH αίματος) [Χαριζάνης (1996)]. Κάποιες αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίστηκαν το 1953 κατά την ενέσιμη, ενδομυϊκή και ενδοπεριτονιακή χορήγηση [Μέλλιου (2005)].
Με βάση τον Ηashimoto ο βασιλικός πολτός δεν εμφανίζει τοξικότητα ακόμα και όταν η λήψη του γίνει σε μεγάλες ποσότητες. Παρ’ όλα αυτά, η ενδοφλέβια χορήγηση μπορεί να προκαλέσει αγγειοδιαστολή λόγω της ακετυλοχολίνης, που περιέχεται. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι οι ιδιότητες των λιπαρών οξέων, που περιέχει χάνονται σε pH μεγαλύτερο από 5,6 (pH αίματος) [Χαριζάνης (1996)]. Κάποιες αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίστηκαν το 1953 κατά την ενέσιμη, ενδομυϊκή και ενδοπεριτονιακή χορήγηση [Μέλλιου (2005)].
(Διονυσία Φουρτούνη, Φοιτήτρια Τεχνολογίας Τροφίμων)
