Με τη γενική ανησυχία που επικρατεί όσον αφορά τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας, έχουν μπει στο στόχαστρο με τη σειρά τους και τα αντιηλιακά προϊόντα. Όλοι μας ψάχνουμε υγιεινές εναλλακτικές σε όλα τα επίπεδα. Όμως ας σκεφτούμε για ένα λεπτό και ας αναρρωτηθούμε: Μέχρι που φτάνουν τα όρια του χειροποίητου; Είναι όλα τα σπιτικά προϊόντα πραγματικά αποτελεσματικά; Μήπως είναι καλύτερο να αφήσουμε μερικά πράγματα όπως έχουν;
Ο ήλιος πλέον δεν αστειεύεται. Δε ξέρω αν φταίει η τρύπα του όζοντος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή οι εξωγήινοι. Καλό είναι να μη παίζουμε με την υγεία μας γιατί τα κρούσματα καρκίνου του δέρματος είναι πλέον πολλά. Είναι άλλο θέμα να φτιάξουμε μια σπιτική ενυδατική κρέμα ή ένα χειροποίητο σαπούνι με αγνά υλικά ή τυρί και γιαούρτι, που θα μας κάνει μόνο καλό, και άλλο να εμπιστευόμαστε τυφλά τον οποιονδήποτε άγνωστο που ανήρτησε μια συνταγή για χειροποίητο αντιηλιακό στο διαδίκτυο, που ίσως μας στοιχίσει τελικά πολύ ακριβά.
Αντιηλιακή επιστήμη
Η παρασκευή αντιηλιακών προϊόντων στο σπίτι δεν είναι, κατά τη ταπεινή μου άποψη, μια τόσο καλή ιδέα. Όταν παρασκευάζουμε αντιηλιακό δε ρίχνουμε απλά τα υλικά σε ένα μπωλ και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι. Δεν είναι τόσο απλό.
Σε ένα αντιηλιακό προϊόν υπάρχουν οι εξής παράμετροι: SPF ή δείκτης αντιηλιακής προστασίας, αδιαβροχότητα και υποαλλεργικότητα. Αυτές οι παράμετροι δυστυχώς δε μπορούν να προσδιοριστούν ή και να επιτευχθούν στο σπίτι αλλά μόνο στο εργαστήριο με διάφορες εξειδικευμένες μετρήσεις και εξοπλισμό.
Συνταγές θα βρείτε αμέτρητες, κυρίως στο internet. Η πλειονότητα τους έχουν για συστατικά λάδι καρύδας, βούτυρο shea, μερικά ακόμη λάδια, αιθέρια έλαια και, last but not least, οξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου, τα οποία έχουν την ιδιότητα να μπλοκάρουν φυσικά τη UV ακτινοβολία. Λειτουργούν όμως; Μπορεί το σπιτικό αντιηλιακό να μας προστατέψει επαρκώς; Οι απόψεις διίστανται.
Στο δια ταύτα
Ας υποθέσουμε πως έχετε βρει μια "αξιόπιστη" συνταγή, έχετε βρει και τις πρώτες ύλες και ξεκινάτε με τη παρασκευή του αντιηλιακού προϊόντος. Το βασικό πρόβλημα είναι πως κανείς δε μπορεί να πει με βεβαιότητα τι δείκτη προστασίας θα έχει το αντιηλιακό που μόλις παρασκευάσατε. 2; 5; 10; 20; 0; Αν μια συνταγή σας δώσει συγκεκριμένο αριθμό SPF κατά 99% πρόκειται για ανακρίβεια, παρόλο που υπάρχουν ορισμένα site που ισχυρίζονται οτί υπάρχει τρόπος προσδιορισμού.
Το επόμενο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσετε είναι να καταφέρετε να αναμίξετε τελείως τις "σκόνες", οξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου, με τα υπόλοιπα συστατικά της συνταγής. Δυστυχώς μάλλον δε θα το καταφέρετε. Υπάρχουν ειδικά μηχανήματα που ονομάζονται "ομογενοποιητές" και κάνουν αυτή ακριβώς τη δουλειά· αναμιγνύουν σε υψηλότατες ταχύτητες και πίεση τα επιμέρους συστατικά, στη προκειμένη περίπτωση τα μόρια του οξειδίου του τιτανίου και του ψευδαργύρου, ώστε να ομογενοποιηθούν με την υδατική ή τη λιπαρή φάση του προϊόντος. Και επειδή, πάλι δυστυχώς, δεν έχετε στο σπίτι σας τέτοια μηχανήματα θα κάνετε την ανάμιξη με το χέρι ή με mixer χειρός. Ή στη καλύτερη των περιπτώσεων με stick blender.
Γιατί σας εξηγώ όλα τα παραπάνω; Για να συνειδητοποιήσετε οτί η αντιηλιακή κρέμα σας δε θα έχει την ίδια περιεκτικότητα σε προστατευτικά συστατικά σε όλο της το "σώμα". Αποτέλεσμα θα είναι εσείς μεν να το απλώνετε ομοιόμορφα πάνω σας, με την εντύπωση πως είστε προστατευμένοι, και αυτό να προστατεύει μόνο σε συγκεκριμένα σημεία, στα οποία ενσωματώθηκε επαρκώς ο προστατευτικός παράγοντας. Κοινώς θα έχετε περιοχές του σώματος ακάλυπτες. Στη καλύτερη των περιπτώσεων θα κάνετε αντιαισθητικές διχρωμίες. Στη χειρότερη θα καείτε, επίσης ανομοιόμορφα.
Στη παρακάτω φωτογραφία βλέπετε καθαρά τους σβώλους που έχει κάνει η σκόνη με το λάδι βάσης (μικροσκόπιο).
Ο ήλιος πλέον δεν αστειεύεται. Δε ξέρω αν φταίει η τρύπα του όζοντος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή οι εξωγήινοι. Καλό είναι να μη παίζουμε με την υγεία μας γιατί τα κρούσματα καρκίνου του δέρματος είναι πλέον πολλά. Είναι άλλο θέμα να φτιάξουμε μια σπιτική ενυδατική κρέμα ή ένα χειροποίητο σαπούνι με αγνά υλικά ή τυρί και γιαούρτι, που θα μας κάνει μόνο καλό, και άλλο να εμπιστευόμαστε τυφλά τον οποιονδήποτε άγνωστο που ανήρτησε μια συνταγή για χειροποίητο αντιηλιακό στο διαδίκτυο, που ίσως μας στοιχίσει τελικά πολύ ακριβά.
Αντιηλιακή επιστήμη
Η παρασκευή αντιηλιακών προϊόντων στο σπίτι δεν είναι, κατά τη ταπεινή μου άποψη, μια τόσο καλή ιδέα. Όταν παρασκευάζουμε αντιηλιακό δε ρίχνουμε απλά τα υλικά σε ένα μπωλ και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι. Δεν είναι τόσο απλό.
Σε ένα αντιηλιακό προϊόν υπάρχουν οι εξής παράμετροι: SPF ή δείκτης αντιηλιακής προστασίας, αδιαβροχότητα και υποαλλεργικότητα. Αυτές οι παράμετροι δυστυχώς δε μπορούν να προσδιοριστούν ή και να επιτευχθούν στο σπίτι αλλά μόνο στο εργαστήριο με διάφορες εξειδικευμένες μετρήσεις και εξοπλισμό.
Συνταγές θα βρείτε αμέτρητες, κυρίως στο internet. Η πλειονότητα τους έχουν για συστατικά λάδι καρύδας, βούτυρο shea, μερικά ακόμη λάδια, αιθέρια έλαια και, last but not least, οξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου, τα οποία έχουν την ιδιότητα να μπλοκάρουν φυσικά τη UV ακτινοβολία. Λειτουργούν όμως; Μπορεί το σπιτικό αντιηλιακό να μας προστατέψει επαρκώς; Οι απόψεις διίστανται.
Στο δια ταύτα
Ας υποθέσουμε πως έχετε βρει μια "αξιόπιστη" συνταγή, έχετε βρει και τις πρώτες ύλες και ξεκινάτε με τη παρασκευή του αντιηλιακού προϊόντος. Το βασικό πρόβλημα είναι πως κανείς δε μπορεί να πει με βεβαιότητα τι δείκτη προστασίας θα έχει το αντιηλιακό που μόλις παρασκευάσατε. 2; 5; 10; 20; 0; Αν μια συνταγή σας δώσει συγκεκριμένο αριθμό SPF κατά 99% πρόκειται για ανακρίβεια, παρόλο που υπάρχουν ορισμένα site που ισχυρίζονται οτί υπάρχει τρόπος προσδιορισμού.
Το επόμενο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσετε είναι να καταφέρετε να αναμίξετε τελείως τις "σκόνες", οξείδιο του τιτανίου και οξείδιο του ψευδαργύρου, με τα υπόλοιπα συστατικά της συνταγής. Δυστυχώς μάλλον δε θα το καταφέρετε. Υπάρχουν ειδικά μηχανήματα που ονομάζονται "ομογενοποιητές" και κάνουν αυτή ακριβώς τη δουλειά· αναμιγνύουν σε υψηλότατες ταχύτητες και πίεση τα επιμέρους συστατικά, στη προκειμένη περίπτωση τα μόρια του οξειδίου του τιτανίου και του ψευδαργύρου, ώστε να ομογενοποιηθούν με την υδατική ή τη λιπαρή φάση του προϊόντος. Και επειδή, πάλι δυστυχώς, δεν έχετε στο σπίτι σας τέτοια μηχανήματα θα κάνετε την ανάμιξη με το χέρι ή με mixer χειρός. Ή στη καλύτερη των περιπτώσεων με stick blender.Γιατί σας εξηγώ όλα τα παραπάνω; Για να συνειδητοποιήσετε οτί η αντιηλιακή κρέμα σας δε θα έχει την ίδια περιεκτικότητα σε προστατευτικά συστατικά σε όλο της το "σώμα". Αποτέλεσμα θα είναι εσείς μεν να το απλώνετε ομοιόμορφα πάνω σας, με την εντύπωση πως είστε προστατευμένοι, και αυτό να προστατεύει μόνο σε συγκεκριμένα σημεία, στα οποία ενσωματώθηκε επαρκώς ο προστατευτικός παράγοντας. Κοινώς θα έχετε περιοχές του σώματος ακάλυπτες. Στη καλύτερη των περιπτώσεων θα κάνετε αντιαισθητικές διχρωμίες. Στη χειρότερη θα καείτε, επίσης ανομοιόμορφα.
Στη παρακάτω φωτογραφία βλέπετε καθαρά τους σβώλους που έχει κάνει η σκόνη με το λάδι βάσης (μικροσκόπιο).
Το άλλο θέμα είναι το έλαιο βάσης. Έχει τύχει να πασαλειφτείτε ποτέ με λάδι, ή χειρότερα με baby oil, και να κάνετε ηλιοθεραπεία; Ποιό ήταν το αποτέλεσμα;Έγκαυμα.
Αυτό ακριβώς θα σας συμβεί, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, με το αντιηλιακό προϊόν που θα φτιάξετε στο σπίτι. Το λάδι ή όποια άλλη λιπαρή ύλη χρησιμοποιήσετε έχει την ιδιότητα να απορροφά την ηλιακή ακτινοβολία UV και να της επιτρέπει να διεισδύσει το δέρμα πιο εύκολα. Πέρα από το έγκαυμα που κινδυνεύετε να πάθετε, ο μεγαλύτερος κίνδυνος ακούει στο όνομα μελάνωμα. Επιπλέον το οξείδιο του τιτανίου και του ψευδαργύρου δεν είναι από μόνα τους ικανά να προστατεύσουν επαρκώς την επιδερμίδα από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Tips για φυσική αντιηλιακή προστασίαΣτο πρόσφατο παρελθόν, τον περασμένο αιώνα για την ακρίβεια, η εργασία των ανθρώπων περιλάμβανε πολύωρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι δουλειές "γραφείου" ήταν πολύ περιορισμένες και οι περισσότεροι απασχολούνταν με υπαίθριες εργασίες όπως γεωργία και κτηνοτροφία, αλιεία, ανοικοδόμηση κτιρίων κτλ. Η λέξη "αντιηλιακή κρέμα" ήταν τότε σχετικά άγνωστη και οι περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος μετρημένες στα δάκτυλα.
Οι τρόποι που προστατεύονταν οι παλαιότεροι από τον ήλιο ήταν απλοί και αποτελεσματικοί. Φορούσαν περισσότερο ρουχισμό από ότι εμείς σήμερα ή τουλάχιστον τα ρούχα τους κάλυπταν μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος, τις ώρες που εκτίθεντο στον ήλιο. Απέφευγαν την έκθεση στον ήλιο τις μεσημεριανές ώρες, που η ακτινοβολία έχει τη μεγαλύτερη επίδραση, και τέλος διατρέφονταν με πραγματικό και αγνό φαγητό. Τι σημασία έχει αυτό το τελευταίο; Γνωρίζετε πως μπορούμε να μετριάσουμε σε μεγάλο βαθμό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα μας, τροποποιώντας τη διατροφή μας;
Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο (σε μέγεθος) όργανο του ανθρώπινου σώματος. Όταν διατρεφόμαστε με "σκουπίδια" το ανοσοποιητικό σύστημα αδυνατίζει και δε μπορεί να μας προστατέψει έναντι της ακτινοβολίας διαμέσου των κυττάρων του δέρματος. Η κατανάλωση τροφών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες όπως ξηροί καρποί, φρούτα και λαχανικά είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται το σώμα μας για να αντισταθεί φυσικά στον ήλιο αλλά και τη φωτογήρανση.
Υπάρχουν μερικά έλαια που παρουσιάζουν αντιηλιακή προστασία.
Λάδι καρύδας
Σησαμέλαιο
Λάδι κάνναβης
Λάδι avocado
Αραχιδέλαιο
Αυτό ακριβώς θα σας συμβεί, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, με το αντιηλιακό προϊόν που θα φτιάξετε στο σπίτι. Το λάδι ή όποια άλλη λιπαρή ύλη χρησιμοποιήσετε έχει την ιδιότητα να απορροφά την ηλιακή ακτινοβολία UV και να της επιτρέπει να διεισδύσει το δέρμα πιο εύκολα. Πέρα από το έγκαυμα που κινδυνεύετε να πάθετε, ο μεγαλύτερος κίνδυνος ακούει στο όνομα μελάνωμα. Επιπλέον το οξείδιο του τιτανίου και του ψευδαργύρου δεν είναι από μόνα τους ικανά να προστατεύσουν επαρκώς την επιδερμίδα από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Tips για φυσική αντιηλιακή προστασίαΣτο πρόσφατο παρελθόν, τον περασμένο αιώνα για την ακρίβεια, η εργασία των ανθρώπων περιλάμβανε πολύωρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι δουλειές "γραφείου" ήταν πολύ περιορισμένες και οι περισσότεροι απασχολούνταν με υπαίθριες εργασίες όπως γεωργία και κτηνοτροφία, αλιεία, ανοικοδόμηση κτιρίων κτλ. Η λέξη "αντιηλιακή κρέμα" ήταν τότε σχετικά άγνωστη και οι περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος μετρημένες στα δάκτυλα.
Οι τρόποι που προστατεύονταν οι παλαιότεροι από τον ήλιο ήταν απλοί και αποτελεσματικοί. Φορούσαν περισσότερο ρουχισμό από ότι εμείς σήμερα ή τουλάχιστον τα ρούχα τους κάλυπταν μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος, τις ώρες που εκτίθεντο στον ήλιο. Απέφευγαν την έκθεση στον ήλιο τις μεσημεριανές ώρες, που η ακτινοβολία έχει τη μεγαλύτερη επίδραση, και τέλος διατρέφονταν με πραγματικό και αγνό φαγητό. Τι σημασία έχει αυτό το τελευταίο; Γνωρίζετε πως μπορούμε να μετριάσουμε σε μεγάλο βαθμό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα μας, τροποποιώντας τη διατροφή μας;Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο (σε μέγεθος) όργανο του ανθρώπινου σώματος. Όταν διατρεφόμαστε με "σκουπίδια" το ανοσοποιητικό σύστημα αδυνατίζει και δε μπορεί να μας προστατέψει έναντι της ακτινοβολίας διαμέσου των κυττάρων του δέρματος. Η κατανάλωση τροφών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες όπως ξηροί καρποί, φρούτα και λαχανικά είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται το σώμα μας για να αντισταθεί φυσικά στον ήλιο αλλά και τη φωτογήρανση.
Υπάρχουν μερικά έλαια που παρουσιάζουν αντιηλιακή προστασία.
Λάδι καρύδας
Σησαμέλαιο
Λάδι κάνναβης
Λάδι avocado
Αραχιδέλαιο
Όλα τα παραπάνω έλαια παρουσιάζουν δείκτη προστασίας (SPF) από 4 εώς 10.
Βούτυρο sheaΈχει δείκτη SPF 6-10.
Σιτέλαιο Εξαιρετικό αντιοξειδωτικό έλαιο, με δείκτη SPF περί το 20.
Καροτέλαιο Εχει υπολογιστεί οτί έχει SPF γύρω στο 30.
Λάδι σμέουρου (Raspberry seed oil) Έχει τον υψηλότερο δείκτη προστασίας από όλα τα έλαια, γύρω στο 30-50.
Δε σημαίνει οτί αν αλειφτείτε με τα παραπάνω λάδια και βγείτε στον ήλιο δε θα πάθετε τίποτα. Μάλλον το αντίθετο θα συμβεί. Η παραπάνω λίστα ενδιαφέρει αυτούς που επιθυμούν να παρασκευάσουν το δικό τους αντιηλιακό προϊόν.
Συμπέρασμα
Εναποθέτωντας τις ελπίδες σας στο αντιηλιακό που φτιάξατε με τα χεράκια σας καταφέρνετε να μεγιστοποιήσετε τον κίνδυνο για μελλοντική εμφάνιση καρκίνου. Τα αντιηλιακά προϊόντα του εμπορίου περιέχουν πολλές χημικές ουσίες και παρασκευάζονται έπειτα από αρκετές χημικές διεργασίες. Αν και οι περισσότεροι θα γνωρίζετε ήδη την απέχθεια μου για οτιδήποτε χημικό, το αντιηλιακό δεν προσφέρεται για πειραματισμούς. Μπορούμε να αντικαταστήσουμε σχεδόν όλα τα προϊόντα του εμπορίου, όπως και μερικά φάρμακα, αλλά όχι όλα.
Όλες οι ουσίες, φυσικές ή χημικές, που υπάρχουν στον πλανήτη είναι εν δυνάμει αλλεργιογόνες. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στο βαμβάκι, στο χρυσό, ακόμα και στον ήλιο. Αν ένα προϊόν σας προκάλεσε αλλεργική αντίδραση δοκιμάστε κάποιο άλλο, μέχρι να καταλήξετε σε αυτό που ταιριάζει στο δέρμα σας.
Επιλέξτε ένα καλό αντιηλιακό (κάντε οικονομία κάπου αλλού, όχι εδώ) με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF>30) και εφαρμόζετε το κάθε φορά που η καθημερινότητα σας περιλαμβάνει υπαίθρια δραστηριότητα και όχι μόνο όταν πηγαίνετε για μπάνιο στη θάλασσα.
Δε θα δώσω συνταγή γιατί από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως δε φτιάχνω και δε χρησιμοποιώ χειροποίητο αντιηλιακό. Κάντε και εσείς την έρευνα σας πριν προχωρήσετε στη παρασκευή οποιουδήποτε αντιηλιακού προϊόντος.
oliviart-gr
Βούτυρο sheaΈχει δείκτη SPF 6-10.
Σιτέλαιο Εξαιρετικό αντιοξειδωτικό έλαιο, με δείκτη SPF περί το 20.
Καροτέλαιο Εχει υπολογιστεί οτί έχει SPF γύρω στο 30.
Λάδι σμέουρου (Raspberry seed oil) Έχει τον υψηλότερο δείκτη προστασίας από όλα τα έλαια, γύρω στο 30-50.
Δε σημαίνει οτί αν αλειφτείτε με τα παραπάνω λάδια και βγείτε στον ήλιο δε θα πάθετε τίποτα. Μάλλον το αντίθετο θα συμβεί. Η παραπάνω λίστα ενδιαφέρει αυτούς που επιθυμούν να παρασκευάσουν το δικό τους αντιηλιακό προϊόν.
Συμπέρασμα
Εναποθέτωντας τις ελπίδες σας στο αντιηλιακό που φτιάξατε με τα χεράκια σας καταφέρνετε να μεγιστοποιήσετε τον κίνδυνο για μελλοντική εμφάνιση καρκίνου. Τα αντιηλιακά προϊόντα του εμπορίου περιέχουν πολλές χημικές ουσίες και παρασκευάζονται έπειτα από αρκετές χημικές διεργασίες. Αν και οι περισσότεροι θα γνωρίζετε ήδη την απέχθεια μου για οτιδήποτε χημικό, το αντιηλιακό δεν προσφέρεται για πειραματισμούς. Μπορούμε να αντικαταστήσουμε σχεδόν όλα τα προϊόντα του εμπορίου, όπως και μερικά φάρμακα, αλλά όχι όλα.
Όλες οι ουσίες, φυσικές ή χημικές, που υπάρχουν στον πλανήτη είναι εν δυνάμει αλλεργιογόνες. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αλλεργικοί στο βαμβάκι, στο χρυσό, ακόμα και στον ήλιο. Αν ένα προϊόν σας προκάλεσε αλλεργική αντίδραση δοκιμάστε κάποιο άλλο, μέχρι να καταλήξετε σε αυτό που ταιριάζει στο δέρμα σας.
Επιλέξτε ένα καλό αντιηλιακό (κάντε οικονομία κάπου αλλού, όχι εδώ) με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF>30) και εφαρμόζετε το κάθε φορά που η καθημερινότητα σας περιλαμβάνει υπαίθρια δραστηριότητα και όχι μόνο όταν πηγαίνετε για μπάνιο στη θάλασσα.
Δε θα δώσω συνταγή γιατί από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως δε φτιάχνω και δε χρησιμοποιώ χειροποίητο αντιηλιακό. Κάντε και εσείς την έρευνα σας πριν προχωρήσετε στη παρασκευή οποιουδήποτε αντιηλιακού προϊόντος.
oliviart-gr
Μ.ΜΑΝΕΤΑ
(marilena.mane@gmail.com)
