ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟ ΑΡΧΟΝΤΑ ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΝΑ (1912 - 2000)

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΝΑΣ
(1912 -2000)

Γεννήθηκε στην Κατοχή Μεσολογγίου. Μαθητής του Κωνσταντίνου Ψάχου.

 Καθηγητής της μουσικής στο Μεσολόγγι, στη Ναύπακτο, στην Πάτρα 

και (από το 1954) στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία της ίδιας πόλης. 

Από τους πιο δραστήριους σύγχρονους εκκλησιαστικούς συνθέτες. 

Έχει μελοποιήσει, και εκδώσει, πολλά μουσικά βιβλία: "Ανθοδέσμη" για

 τη Λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου (Νεάπολη Κρήτης 1956),

 "Ο Ακάθιστος Ύμνος" μελοποιηθείς ευρύθμως και μελωδικώς 

(Νεάπολη Κρήτης 1958), "Το Χαρμόσυνον Πεντηκοστάριον"

 (Νεάπολη Κρήτης 1964), "Δοξαστάριον", τομ. Α΄ (Αθήνα 1977) και τόμ. Β΄

 (Αθήνα 1979), "Ανθοδέσμη" με τις Ακολουθίες του Βαπτίσματος,

 του Γάμου, τη Νεκρώσιμη, του Ακαθίστου Ύμνου, του Μικρού

 και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα (Αθήνα 1979), "Τριώδιον"

 (Αθήνα 1981), "Η Θεία και Ιερά Λειτουργία" (Αθήνα 1984), 

"Επίλεκτοι Υμνωδίαι" (Πάτρα 1996) και "Εκκλησιαστικοί 

Ύμνοι (Πάτρα 1997). Έχει εκδώσει επίσης και ένα θεωρητικό 

εγχειρίδιο υπό τον τίτλο "Θεωρία, Μέθοδος και Ορθογραφία

 της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής" (Αθήνα - Πάτρα 1970).

 Οι συνθέσεις του διακρίνονται για το έντεχνο, το ευρηματικό και πλούσιο,

 ενώ ο ίδιος ως ψάλτης στοιχείται περισσότερο στο ύφος και στην

 παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Κωνσταντινούπολης 

γενικότερα.

ΜΝΗΜΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΝΑ

Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πατρῶν κ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ κατά τήν συναυλίαν Βυζαντινῆς μουσικῆς στόν παλαιό ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, στά πλαίσια τῶν ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΕΙΩΝ - (26 Νοεμβρίου 2000). Συνθέσεις τοῦ ἀειμνήστου Κωνσταντίνου Πανᾶ ἔψαλε ὁ Βυζαντινός χορός τῆς Πολυφωνικῆς Χορωδίας Πάτρας, ὑπό τή διεύθυνση τοῦ πρωτοψάλτου Ἰωάννου Κόττορου.

Τόν Ἰανουάριον τοῦ λήγοντος ἔτους ἐκοιμήθη ὁ ἀείμνηστος

 μουσικοδιδάσκαλος τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς

 Κωνσταντίνος Πανᾶς. Τοῦ ὀφείλομεν σήμερον τό ἐπιβεβλημένον

 φιλολογικόν Μνημόσυνον. Κατήγετο ἀπό τό χωρίον Κατοχή

 τῆς Αἰτωλοακαρνανίας. Ἔζησεν ὅμως καί ἔδρασεν 

ὡς μουσικοσυνθέτης καί μουσικοδιδάσκαλος εἰς τήν πόλιν τῶν Πατρῶν.

Ἡ γνωριμία μας ἄρχισε δι' ἀλληλογραφίας πρό σαράντα

 περίπου ἐτῶν, ὅταν ἤμουν Ἀρχιμανδρίτης καί ἐν συνεχείᾳ 

Μητροπολίτης Ζιχνῶν καί Νευροκοπίου, εἰς τήν Μακεδονίαν.

 Μοῦ ἔστελε τά χειρόγραφα τῶν συνθέσεών του - δέν εἶχε ἀκόμη

 προβῇ σέ ἔκδοσιν βιβλίων του - καί ἐζήτει τήν γνώμην καί τήν

 κρίσιν μου. Ἡ ὁποία ἦτο πάντοτε ἐπαινετική.

Ἀφ' ὅτου ἦλθα εἰς τάς Πάτρας ὡς Μητροπολίτης (1974) 

ἀνεπτύξαμεν γνωριμίαν ἐκ τοῦ πλησίον. Καί πολλήν συνεργασίαν

 εἰς τάς μουσικάς συνθέσεις καί τάς ἐκδόσεις του. Ἀπό τῆς πλευρᾶς μου

 ἐπρολόγισα τρία ἐκ τῶν βιβλίων του. Τό Θεωρητικόν (θεωρία, μέθοδος,

 καί ὀρθογραφία τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς), τό

 Δοξαστάριον τοῦ ἐνιαυτοῦ (Α' τόμον) καί τό τελευταῖον ἔργον του 

«Ἐπίλεκτοι ὑμνωδίαι Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς».

Ἐκεῖνος δέ μοῦ ἀφιέρωσε τόν Α' τόμον τοῦ Δοξασταρίου του,

 εἰς δέ τόν Β' τόμον ἔχει δημοσιεύσει τό Πολυχρόνιόν μου εἰς 

Ἦχον πλ. α' φθορικόν ἐναρμόνιον. Μοῦ ἔφερνε κατ' ἔτος ἀπό 

ἕνα Πολυχρόνιον. - εἰς τρίσημον ρυθμόν - εἰς διαφόρους ἤχους.

Τό δέ βιβλίον του «Ἀνθοδέσμη Βυζαντινῆς Μουσικῆς» μέ τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας

 τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων καί τελετῶν καί τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, ἐνεκρίθη 

ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ ἰδικήν μου εἰσήγησιν

 καί κριτικήν.

Τέλος, εἰς τό μουσικόν του βιβλίον «Ἡ Θεία Λειτουργία» δημοσιεύει καί

 δύο ἰδικάς μου συνθέσεις : Ἄξιόν ἐστιν - Ὀκτάηχον καί τόν Ὕμνον 

«Τόν Κύριον ὑμνεῖτε», τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, εἰς πάσας τάς ἐναλλαγάς

 τῶν Ἤχων - 16 τόν ἀριθμόν.

Τά ἐκδοθέντα βιβλία του εἶναι ἔντεκα τόν ἀριθμόν. Ἤτοι :

- ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ Ἐκκλ. Βυζ. Μουσικῆς (1956).

- Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ μέ ποικίλα «Χαῖρε Νύμφη» εἰς ὅλους τούς

 ἤχους (1958).

- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - Δημοτικό τραγοῦδι (1958). Πρέπει 

να σημειώσωμεν ὄτι ἐνησχολήθη ἐπιτυχῶς καί μέ τά Δημοτικά Τραγούδια.

- ΤΟ ΧΑΡΜΟΣΥΝΟΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΑΡΙΟΝ (1964).

- ΘΕΩΡΙΑ-ΜΕΘΟΔΟΣ-ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς

Μουσικῆς (1970).

- Δοξαστάριον τοῦ Ἐνιαυτοῦ - 2 Τόμοι, Α' καί Β' 1977 καί 1979.

- ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ - Διάφορος τῆς πρώτης (1979).

- ΤΟ ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΝ ΤΡΙΩΔΙΟΝ, μέ παράρτημα Ὑμνωδιῶν 

τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος (1981).

- Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ (1984).

- ΕΠΙΛΕΚΤΟΙ ΥΜΝΩΔΙΑΙ, μέ ποικιλίαν συνθέσεών του (1996).

- ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, Διάφορα μουσικά μαθήματα (1997).

Καί ταῦτα μέν γενικῶς διά τάς συνθέσεις καί τάς ἐκδόσεις του.

Θα ἐξειδικεύσωμεν ὅμως τόν λόγον, ὥστε, μετά τήν ποσότητα, νά 

ὁμιλήσωμεν διά τήν ποιότητα τῶν ἔργων του.

Ἀποδίδει μεγάλην σημασίαν εἰς τήν ἀντιστοιχίαν τῆς μελωδίας πρός τήν

 ἔννοιαν τῶν λέξεων τῶν Τροπαρίων, ὥστε τό μέλος νά ἐκφράζῃ τό 

περιεχόμενον τοῦ ὕμνου λέξιν πρός λέξιν. Αἱ μουσικαί γραμμαί του 

εἶναι περίτεχνοι. Καί ἀπαιτοῦν ἱκανόν καί ἔμπειρον ἐκτελεστήν. Δέν 

μπορεῖ ὁ καθένας ἐκ τῶν ψαλτῶν νά τάς ἐκτελέσῃ, ἄν δέν εἶναι πολύ

 κατηρτισμένος.

Ἐκτείνεται δέ πολλάκις τό μέλος εἰς ὅλον τό φάσμα τῆς μουσικῆς κλίμακος, 

πρός τά ἄνω καί πρός τά κάτω φωνητικά περιθώρια τοῦ ψάλτου.

 Καί ἡ ἀπόδοσις εἷναι κοπιαστική πολλάκις, ἀλλά ἀνταμείβει τόν 

ψάλλοντα καί τούς ἀκούοντας μέ τό κάλλος τῆς μελωδίας.

Ἐλάχιστοι ἐκ τῶν ψαλτῶν μας ἐπεδόθησαν εἰς τά μουσικά κείμενα 

τοῦ Κωνσταντίνου Πανᾶ. Καί ἐλάχιστοι τά ἔψαλαν, κατόπιν μελέτης. 

Ἕνας ἐξ αὐτῶν τῶν ὀλίγων εἶναι ὁ ὁμιλῶν Μητροπολίτης Πατρῶν, πού 

τοῦ ἔδιδε τήν χαράν νά ἀπολαμβάνῃ τά ἔργα του, μάλιστα κατά τήν 

Μεγάλην Ἑβδομάδα. Ἕνα ἀριστούργημα τοῦ ἀοιδίμου καί μακαριστοῦ

 μελοποιοῦ Πανᾶ, τό Δοξαστικόν τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ 

Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, «Ἀπεστάλη ἐξ οὐρανοῦ ὁ Ἀρχάγγελος …» 

εἶναι ἄφθαστον καί μοναδικόν. Τοῦ ἔδιδα τήν χαράν καί τήν ἱκανοποίησιν 

νά τό ἀκούῃ κάθε χρόνο κατά τήν πανήγυριν τοῦ Μητροπολιτικοῦ

 Ναοῦ τῆς «Εὐαγγελιστρίας» Πατρῶν. Καί τό ἀπεθησαύριζεν εἰς 

κασσέττας. Θά εἶναι περίπου δέκα αἱ ἐν λόγω ἐγγραφαί εἰς τό κασσετόφωνόν

 του.

 Καί δέν παρέλειπε νά προσφέρῃ τό ἄκουσμά των εἰς πολλούς φίλους καί 

συζητητάς του, διά νά ἀπολαύσουν μίαν ἐξαίρετον μελωδίαν, 

θαυμαστήν εἰς μουσικήν σύλληψιν καί εἰς ἐκτέλεσιν.

(Το συγκεκριμένο δοξαστικό περιλαμβάνεται στο CD αρ. 4 της 

σειράςΣΥΜΜΕΙΚΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ που επιμελείται

 ο Μανόλης Χατζηγιακουμής. Ψάλλει ο Σεβ. Μητροπολίτης Πατρών κ. Νικόδημος).

Δέν θά ἐπεκταθῶμεν περισσότερον εἰς τά μελουργήματά του. Θα

 προσθέσωμεν ὅμως ὅτι ἦτο καί ἐξαίρετος ἄνθρωπος. Εὐχάριστος 

φίλος καί ἀγαπητός. Ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πιστός καί εὐσεβής. Μετέχων

 τῶν ἀχράντων μυστηρίων καί ἁγιαζόμενος. Εὐγενής τούς τρόπους. Καί 

ἀξιοσέβαστος εἰς τό ἑκάστοτε περιβάλλον.

Τελετή αναγορεύσεως του Κων/νου Πανά σε Άρχοντα Μουσικοδιδάσκαλο της Μ.τ.Χ.Ε. στο παρεκκλήσιο της Επισκοπής Αγίoυ Ιωάννου του Θεολόγου (29-9-1997) Ἡ ἀναγόρευσις ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὡς Ἄρχοντος  Μουσικοδιδασκάλου, ἐγένετο εἰσηγήσει καί ἐνεργείαις ἐμοῦ καί τοῦ  Σεβ. Μητροπολίτου Πέργης κ. Εὐαγγέλου. Ἐκοιμήθη εἰς ὥριμον ἡλικίαν. Ἐπλησίασε τά ἐνενήκοντα ἕτη ζωῆς σεμνῆς,  ἀδιαβλήτου, καί δημιουργικῆς. Ἐξετιμᾶτο παρά πάντων. Καί τά φρονήματά  του ἦσαν εὐάρεστα Θεῷ καί ἀνθρώποις. Εἰς τούς γνωρίσαντας καί  ἀναστραφέντας μετ' αὐτοῦ ἀφῆκε τάς ἀρίστας ἐντυπώσεις. Θα πρσθέσωμεν ὅτι ἔδωσε καλήν μαρτυρίαν καί εἰς τήν νεότητα,  ὡς Διδάσκαλος τῆς Μουσικῆς - τῆς Βυζαντινῆς πάντοτε - εἰς τό Ἀρσάκειον  τῶν Πατρῶν. Καί προσέφερε τήν δυνατότητα εἰς ἐκπαιδευόμενα στελέχη  τῆς Δημοτικῆς ἐκπαιδεύσεως (διδασκάλισσες) νά προσδώσουν εἰς τά Σχολεῖα  καί τούς μαθητάς καί μαθητρίας των μίαν ἐπωφελῆ προσέγγισιν πρός τούς  ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας καί τήν λατρευτικήν ζωήν τῶν ἀρσακειοπαίδων,  ἀλλά καί πρός τά Δημοτικά τραγούδια, τά ἁγνά καί ἀνεπηρέαστα ἀπό ἄλλα  ἄσεμνα καί ἀνήκουστα τῆς ἐποχῆς μας. Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι πολλοί - πού τόν ἐγνώρισαν - μακαρίζουν τήν  μνήμην του. Καί εὐχόμεθα, ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου νά τοῦ  χαρίσῃ τήν αἰώνιον ζωήν ἐν τῇ βασιλείᾳ Του. Αἰωνία του ἡ μνήμη. † Ὁ Πατρῶν Νικόδημος     26 - 11 - 2000           ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΚΔΟΘΕΝΤΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΠΥΡΟΣ Δ. ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ Καθηγητής - Μουσικολόγος και Άρχων Πρωτοψάλτης Αθηνών. ... Επίσης και για τη μελοποίηση των άρθρων του Συμβόλου της Πίστεως, είναι ένα πολύ σημαντικό μουσικό σου δημιούργημα μαζί με την Κυριακή Προσευχή και τις τόσες άλλες μουσικές σου συνθέσεις. Με τη βαθειά και σωστή γνώση της βυζαντινής μουσικής που έχεις, και τη δημιουργική σου μουσική ικανότητα ερμήνευσες και απέδωκες κατά τον καλλίτερο τρόπο όλες τις δογματικές έννοιες των λέξεων των άρθρων του Συμβόλου, με τις μελωδικές σου φράσεις, και μέσα στα πλαίσια της τεχνικής των μελωδιών του πλαγίου Α' ήχου, αλλά και με μελωδικές φράσεις ιδικής σου εμπνεύσεως, προς καλλιτέραν ερμηνείαν και έκφρασιν. Δέξου τα θερμά μου συγχαρητήρια. Δημοτικόν θέατρον Πατρών (7/12/1987). Τιμητική εκδήλωσις υπερ της συγγραφικής και εκδοτικής Βυζαντινής και Δημοτικής μουσικής του Μουσικοδιδασκάλου κ. Κ. ΠΑΝΑ, όστις είναι εις το βήμα, με την χορωδίαν του κ. Λυκούργου Αγγελοπούλου Σου εύχομαι δε όπως ο παντοδύναμος Θεός, εις τον οποίον αφιέρωσας τη ζωή σου - εις το υμνείν αυτόν - σου δίδει υγεία, δύναμη και μακρότητα ημερών, για να συνεχίσης το δημιουργικό συνθετικό σου έργο, προς δόξαν Θεού, αλλά και προς ωφέλειαν των αγαπόντων και σπουδαζόντων την εκκλησιαστική βυζαντινή μουσική. Η δε νεώτερη μουσική ιστορία πιστεύω πως θα σε συγκαταλέξη μεταξύ των εκλεκτών μουσικοδιδασκάλων και συνθετών της Βυζαντινής μας μουσικής...». † Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΕΡΓΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (Γαλάνης) (του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κων/πόλεως), Μουσικολόγος «... Έλαβα πάντα όσα μου αποστείλατε τελευταίως βιβλία και χειρογραφά σας. Με ενθουσιάζει η εύστοχος ασχολία Σας περί την πατρογονική μας αυτή κληρονομία, που θα έπρεπε να ήταν ευρύτερα γνωστή στα ανώτερα στρώματα των κοινωνιών μας. Με ιδιαιτέραν χαράν και ικανοποίησιν εδέχθην τα δύο πονήματά Σας - συνθέσεις σας - του Συμβόλου της Πίστεως και της Κυριακής προσευχής και Σας συγχαίρω με όλη μου την καρδιά, όχι μόνον για την επιτυχή μελοποίησιν αυτών μόνον των δύο, αλλά γενικώτερα για το μουσικολογικό Σας έργο, περί του οποίου ήδη Σας έχω γράψει, και το οποίο μετά χαράς παρακολουθώ. Χαίρω διότι η Πάτρα τιμάται από την εκεί παρουσία Σας. Μαζί με τα συγχαρητήριά μου... † ΦΩΤΙΟΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ (Παραθέτουμε του αειμνήστου ακαδημαϊκού διδασκάλου, ρέκτου  αγιογράφου της αυστηράς γραμμής βυζαντινής τεχνοτροπίας εις την  αγιογραφίαν, και μουσοτραφούς ΦΩΤΙΟΥ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ) Αγαπητέ εν ορθοδοξία και Χριστώ αδελφέ, Μεταξύ των πολλών και ποικίλης ύλης επιστολών, τας οποίας μου κάμνουν την τιμήν να μοι αποστέλλουν πανταχόθεν, η ιδική σας συνοδευομένη από το θαυμαστόν βιβλίον σας, με συνεκίνησε με ιδιαιτέραν συγκίνησιν, θα έλεγα «με κατένυξε». Διότι αι εκκλησιαστικαί τέχναι της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και δη η Μουσική, είναι δι' εμέ αι μοναδικαί εις τούτον τον κόσμον τέχναι, αι οποίαι θέτουν «αναβάσεις εν τη καρδία των πιστών», δια να ανέλθουν και προσκυνήσουν το υποπόδιον των ποδών του Κυρίου. Παρ' ότι είμαι αγιογράφος και λογοτέχνης, εν τούτοις έχω γράψει περί βυζ. μουσικής περισσότερα άρθρα, ή περί ζωγραφικής. Καθ' όσον η επίδρασις της μουσικής είναι ισχυροτέρα και άμεσωτέρα της άγιογραφίας. Δια το λαμπρόν βιβλίον σας, σάς συγχαίρω θερμώς. Είσθε εργάτης ακάματος και σοφός του μουσικού κήπου της Εκκλησίας μας. Είθε ο Κύριος ν' ανταμείψη τους κόπους σας και να πληρώση τας προσδοκίας σας. Θα κάμω ό,τι εξαρτάται από εμέ να διαδοθή και επιβληθή το εργον σας...». Φώτιος Κόντογλου Αριστείον Γραμμάτων και τεχνών ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΓΕΛΙΝΑΡΑΣΛυκειάρχης - Μουσικολόγος - Συγγραφεύς Ο κ. Κωνσταντίνος Ι. Πανάς, καθηγητής της Βυζαντινής μουσικής, μελοποιός γονιμώτατος και Μουσικοδιδάσκαλος ανεγνωρισμένης αξίας έχει αποσπάσει τιμιτικώτατες διακρίσεις για το έργο του, το διδακτικό, το συνθετικό και το εκδοτικό. Είναι από τούς ελαχίστους συγχρόνους μελοποιούς που γνωρίζουν σε βάθος την Εκκλησιαστική και δημοτική μουσική μας παράδοση. Κατέχει και σέβεται τους κανόνες της μελουργίας, τη ρυθμοτονική νομοτέλεια και την ορθογραφία του πολυπλόκου συστήματος γραφής της Βυζαντινής παρασημαντικής. Η πολύτιμη πείρα του, την οποία απέκτησε από τη μακροχρόνια ενασχόλησή του με τη διδασκαλία και τη μελοποιΐα, του επέτρεψαν να παραγάγει έργο σοβαρό και αξιόλογο, αντάξιο του ζηλευτού μουσικού του ταλάντου, που το καλλιέργησε και το πολλαπλασίασε με την εργατικότητά του και την ολόθυμη αφοσίωσή του στον κύκλο των ενδιαφερόντων του. 10 Απριλίου 1995, εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν Ευαγγελιστρίας Πατρών, ο κ. Πανάς μετά της συζύγου του και του χοράρχου κ. Λυκούργου Αγγελοπούλου και του τέως πρωτοψάλτου Παντανάσσης κ. Ν. Σταυροπούλου. Ο κ.Κ. Πανάς δεν περιορίστηκε μόνο στη μελοποιΐα των υμνογραφικών κειμένων που χρησιμοποιούνται στις καθιερωμένες Ιερές Ακολουθίες, και τα οποία αφήνουν περιθώρια στους μελοποιούς να δοκιμάσουν το τάλαντό τους και να επιδιώξουν την καταξίωσή τους με συνθέσεις, οι οποίες θα αποθησαυρισθούν στα χρησιμοποιούμενα από τους υμνωδούς της Εκκλησίας μας μουσικά βιβλία. Ο φιλόπονος Μουσικοδιδάσκαλος τόνισε και πάρα πολλές Ακολουθίες νεοφανών Αγίων, εμπλουτίζοντας τη λατρευτική μας μουσική με συνθέσεις, τις οποίες διακρίνει η έμπνευση, το εκκλησιαστικό φρόνημα και ο σεβασμός της παράδοσης, χωρίς να αγνοούνται και οι συνθήκες και οι απαιτήσεις της εποχής μας, οι οποίες επηρεάζουν οπωσδήποτε, και μέχρις ενός ορίου διαμορφώνουν, τη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας και οι οποίες χωρίς αμφιβολία προσδιορίζουν τις δυνατότητες της επιρροής της ψαλτικής μας τέχνης στην καλλιέργεια του μουσικού αισθητηρίου του Ελληνικού λαού. Εμελοποίησε ακόμη αποσπάσματα από την Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου το «Σύμβολον της Πίστεως» και το «Πάτερ ημών...». Αποβλέποντας στη μουσική ερμηνεία των υψηλών νοημάτων των εν λόγω ιερών κειμένων, τα οποία παρουσιάστηκαν με πολλή επιτυχία σε επετειακές εορταστικές εκδηλώσεις και μουσικολογικές συνάξεις, χρησιμοποίησε μελωδίές σοβαρές, επιβλητικές και εξυψωτικές, σύμφωνες προς το κατανυκτικό και ιεροπρεπές ήθος της βυζαντινής μελουργίας. Το πολύπλευρης σημασίας και επιβλητικό σε όγκο έργο του κ. Κ. Πανά του έχει εξασφαλίσει περίοπτη θέση μεταξύ των διακεκριμένων μουσικοδιδασκάλων και μελοποιών, οι οποίοι με ζήλο, αρετή και αυταπάρνηση, μεταλαμπαδεύουν στη νέα γενεά την ιερή φλόγα της μαθήσεως και της μυήσεως, εξασφαλίζοντας, παράλληλα τη συνέχεια, την ομοιογένεια και τη γνησιότητα της μεγάλης και μοναδικής σε εκφραστική πληρότητα μουσικής παράδοσης. ΣΤΟ ΧΟΡΟ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ (14-1-2000) "Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και ιδιαίτερα τα Αρσάκεια Σχολεία των Πατρών, με βαθειά συγκίνηση και με εξαιρετική τιμή, προπέμπουν σήμερα στο δρόμο του κοινού χρέους τον σεβαστό διδάσκαλο της Βυζαντινής μουσικής και υπέροχο άνθρωπο Κωνσταντίνο Πανά, ο οποίος με ιδιαίτερη αφοσίωση στην ιερή του αποστολή, υπηρέτησε για πολλά χρόνια ως Καθηγητής στην Παιδαγωγική Ακαδημία του Αρσακείου Πατρών. Προσελήφθη το έτος 1954, όταν ήταν Πρόεδρος της Φ.Ε. ο αείμνηστος Παναγιώτης Πουλίτσας, ζηλωτής και εκείνος της πατρώας Εκκλησιαστικής και Δημοτικής Μουσικής και υπηρέτησε στη θέση αυτή ευδοκίμως επί πολλά έτη, μέχρι της συνταξιοδοτήσεώς του. Ως μουσικοδιδάσκαλος υπήρξε ζωντανός και εποικοδομητικός, Η θέση του στη μουσική εκπαίδευση των μαθητών του δεν ήταν συμβατική. Ήταν υπεύθυνη και ανταποκρινόταν στις εσωτερικές εφέσεις της ψυχής των. Αλλ' ο Κωνσταντίνος Πανάς δεν ήταν μόνον ταλαντούχος διδάσκαλος της πατρώας μουσικής. Υπήρξε και συνθέτης διαπρεπής, προικισμένος με τάλαντον όσον ολίγοι από τους συγχρόνους διδασκάλους. Και σ' αυτό ακριβώς το τάλαντό του οφείλουμε λαμπρές εκκλησιαστικές μουσικές του συνθέσεις, τις οποίες κατέγραψε στα εκδεδομένα έργα του, τα οποία καλύπτουν ολόκληρο σχεδόν το υμνολογικό σύστημα της Εκκλησίας μας. Ο πολιός Ποιμενάρχης μας, ο οποίος κατώδυνος και αυτός σήμερα προεξάρχει της εξοδίου ακολουθίας του, τιμώντας και αναγνωρίζοντας την αξία των μουσικών του συνθέσεων, έψαλλε πολλάκις στον πάνσεπτο αυτό Ιερό Ναό ύμνους, τους οποίους είχε μελοποιήσει ο μακαριστός μουσικοδιδάσκαλος. Ο Κωνσταντίνος Πανάς έζησε βίον ήσυχον και ειρηνικόν. Υπήρξε πιστός χριστιανός, συνειδητόν μέλος της Εκκλησίας. Ζωντανή βιωματική έκφραση της πίστεώς του υπήρξεν η συνειδητή και ανελλιπής συμμετοχή του στην μυστηριακή και λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Σεβαστέ φίλε και συνάδελφε αγαπητέ. Αποχαιρετίζοντάς σε, εκφράζουμε ολόψυχα την συμπαράστασή μας στον πόνο της εκλεκτής συζύγου σου, με την βεβαιότητα ότι θα αντιμετωπίσει χριστιανικά την στέρηση της στοργικής σου παρουσίας. Η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και το διδακτικό προσωπικό των Αρσακείων Σχολείων του οποίου υπήρξες επίλεκτο μέλος σε κατευοδώνουν εις την αιωνιότητα. "Είσελθε χαίρων εις την χαράν του Κυρίου σου", για να συνεχίσεις εκεί, στους υπερουράνιους χώρους, να ψάλλεις μαζί με τους Αγγέλους, ασιγήτως "τη ζωοποιώ Τριάδι τον Τρισάγιον ύμνον" και για να λάβεις τον στέφανον της δικαιοσύνης, γιατί έζησες κατά τρόπον, που μαζί με τον Απόστολον Παύλον μπορείς να επαναλαμβάνεις: "Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα". Αιωνία σου η μνήμη σεβαστέ και αγαπητέ φίλε και διδάσκαλε". ΙΩΑΝΝΗΣ Φ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Θεολόγος - Φιλόλογος Υπεύθυνος Συντονισμού Αρσακείων Σχολείων Πατρών (Από τον επικήδειο λόγο στον εκλιπόντα) ΠΗΓΗ

                                                           http://www.i-m-patron.gr

Μ.ΜΑΝΕΤΑ

(marilena.mane@gmail.com)