Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου Οινιαδών. Το χρονικό μιας πολιτιστικής διαδρομής

Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου Οινιαδών.

Το χρονικό μιας πολιτιστικής διαδρομής

Στη μέση ενός απέραντου κάμπου κοντά στις εκβολές του Αχελώου, 4 χλμ. Δυτικά της Κατοχής – Μεσολογγίου, ξεχωρίζει ο λόφος του Τρίκαρδου (Τρικαδόκαστρο), σκεπασμένος από αιωνόβιες βελανιδιές, πάνω στον οποίο ήταν κτισμένη η αρχαία πόλη των Οινιαδών.

Πρόκειται για μια ακαρνανική πολιτεία του 5^ου αιώνα π.Χ. με σημαντικότερα σημεία το λαξευμένο στο βράχο αρχαίο θέατρο, το μοναδικό στον ελλαδικό χώρο νεώριο (νεώσοικοι) σκαλισμένο στο γιγάντιο βράχο, το τείχος μήκους 7 χλμ. με τις 14 πύλες του, κτισμένο από κυκλώπειες πέτρες σχήματος πολυγωνικού, την Ακρόπολη, τη Λοξή Πύλη με τον Κοκκινόπυργο, την αρχαία αγορά, τις δυο Λάμιες και το ναό της Αρτέμιδας.

Αυτή την ξεχασμένη από θεούς και ανθρώπους αρχαία πόλη θελήσαμε με τους μαθητές μου να επισκεφθούμε ένα πρωινό τ΄ Απρίλη του 1983.

Μετά από δύο ώρες πεζοπορία πήραμε το δύσβατο μονοπάτι που θα οδηγούσε στο αρχαίο θέατρο απ΄ όπου και θ΄ άρχιζε η κοπιώδης περιπλάνηση ανάμεσα στα χαλάσματα της ερειπωμένης πόλης. Το βραδάκι η θεατρική ομάδα των παιδιών θα παρουσίαζε την κωμωδία του Αριστοφάνη « Ειρήνη ».

Το τόλμημα έκρυβε πολλούς κινδύνους. Όμως κάτι μας έσπρωχνε ότι έπρεπε να γίνει.

Την επόμενη μέρα ήταν αδύνατο να γίνει μάθημα μετά απ΄ όλα εκείνα που οι μαθητές είδαν, άκουσαν, έζησαν. Η τάξη τώρα θα γίνει ένα εργαστήρι. Το σχέδιο εργασίας που θα μπει σε εφαρμογή έχει τίτλο : « ΟΙΝΙΑΔΕΣ , μια ξεχασμένη αρχαία πολιτεία ».

Οι μαθητές θα μελετήσουν τη σχετική βιβλιογραφία, θα συλλέξουν πληροφορίες πληροφορίες από τους παλιούς, θα ζωγραφίσουν,  θα πλάσουν αρχαία ειδώλια, θα οργανώσουν έκθεση ζωγραφικής και φωτογραφίας για τους Οινιάδες, θα ενοχλήσουν, τους αρμόδιους!

Έτσι, στις 29-4-1983, αρχίζοντας από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κων/νο Καραμανλή και την Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, στέλνουν επιστολή με την οποία ζητούν την παρέμβασή τους, ώστε να δοθεί τέλος στην απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε τότε στον αρχαιολογικό χώρο των Οινιάδων. Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι στα νεώρια οι τσοπάνηδες είχαν στήσει τις καλύβες τους και στο αρχαίο θέατρο τα μαντριά τους.

Η απάντηση ήρθε αμέσως. Από το Γραφείο του Προέδρου δίνεται εντολή στο αρμόδιο Υπουργείο και από κει στην ΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων ν΄ αρχίσουν οι εργασίες αξιοποιήσεις και προστασίας του χώρου και κυρίως του θεάτρου.

Η προσπάθεια των μαθητών θα συνεχισθεί μέχρι το 1986, οπότε την 1 Απριλίου 1986, κάτι που έμοιαζε με πρωταπριλιάτικο ψέμα, φθάνει στους μαθητές επιστολή της ΣΤ΄ Εφορείας ότι εντός ολίγων ημερών θα γίνει καθαρισμός και μερική ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου.

Έτσι τον Αύγουστο του 1986 το αρχαίο θέατρο Οινιαδών θα «αναστηθεί» μετά από 2.500 χρόνια με την κωμωδία του Αριστοφάνη «ΑΧΑΡΝΗΣ»  από το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Αγρινίου και το Θεατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Κάνσας (Η.Π.Α.) με σκηνές από την τραγωδία του Σοφοκλή « ΑΝΤΙΓΟΝΗ» στην αγγλική γλώσσα.

Η επαναλειτουργία του θεάτρου αποτέλεσε σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για όλη τη δυτική Στερεά Ελλάδα κάτι που δεν έμεινε απαρατήρητο από τον αθηναϊκό και επαρχιακό Τύπο.

«Μια νέα Επίδαυρος γεννιέται» θα τιτλοφορήσει το ολοσέλιδο ρεπορτάζ ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ (1-9-1986)

«Παράσταση μετά από 2.500 χρόνια» θα αναφέρει η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (9-9-1986)

Από στο σημείο αυτό η κοινότητα Κατοχής και το  Πνευματικό της Κέντρο σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Όμιλο και το Διεθνές Κέντρο Αρχαίου Δράματος θα καταρτίσουν πρόγραμμα πολιτιστικής δράσης με εξαιρετικά αποτελέσματα. Σ΄ αυτό εκτός των παραστάσεων αρχαίου δράματος από ελληνικά και ξένα θέατρα, περιλαμβάνονται διεθνή συμπόσια – συνέδρια, λειτουργία θεατρικού εργαστηρίου, θεωρητική και πρακτική κατάρτιση φοιτητών θεατρικών σχολών, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα με το Πανεπιστήμιο του Κάνσας, παραδόσεις μαθημάτων στην αγγλική και ελληνική με στοιχεία από τον ελληνικό πολιτισμό σε ξένους, ανασκαφικές εργασίες.

Φιλόδοξο σχέδιο και σχεδόν ακατόρθωτο φαινόταν στην αρχή.

Το μεράκι όμως κάποιων ανθρώπων και η στήριξη της προσπάθειας από την τοπική κοινωνία θα επιτρέψουν την πραγματοποίησή του.

Σημαντικό για την περίπτωση ήταν και η ένταξη του Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου Οινιαδών στο Φεστιβάλ Αθηνών μετά από απόφαση του Υπουργού Τουρισμού Δ. Λιβανού το 1994.

Την πρώτη χρυσή δεκαετία διοργανώνονται εκτός των παραστάσεων αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και κωμωδίας 5 διεθνή συμπόσια – συνέδρια. Παραδειγματικά αναφέρω τα θέματα του δεύτερου συμποσίου με γενικό τίτλο:

«Η αρχαία ελληνική τραγωδία και η σύγχρονη θεώρησή της».

1.                  Παράσταση και σύνθεση τεχνών.

2.                  Πολιτιστική κληρονομιά και πολιτική.

3.                  Παραδειγματική αλλαγή – Τεχνοτροπικές έριδες.

4.                  Μοντέρνα αισθητική και σύγχρονη υποκριτική.

5.                  Θεατρική πρακτική και ερμηνευτική έρευνα.

Μέχρι σήμερα έχουν «διδαχθεί» περί τις 80 παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος.

Μέσα σ΄ όλα αυτά θα ήθελα να σταθώ λίγο στη σημασία που έχει για ένα μικρό χωριό όπως η Κατοχή ο ερχομός επί 22 χρόνια συνέχεια του Πανεπιστημίου Κάνσας.

Οι ευρισκόμενοι στο πτυχίο ή μεταπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών μέρος της πρακτικής τους κατάρτισης το πραγματώνουν ασκούμενοι επί ένα μήνα κάθε δεύτερο χρόνο στο αρχαίο θέατρο Οινιαδών και το αποτέλεσμα της εργασίας τους το παρουσιάζουν στο κοινό της περιοχής με την παράσταση μιας αρχαίας τραγωδίας την οποία έχουν διδαχθεί και σημαντικά σημεία της αποδίδονται στα ελληνικά.

Όλο αυτό το διάστημα οι αμερικανοί φοιτητές και οι καθηγητές τους διδάσκουν δωρεάν μαθήματα αγγλικής στους νέους της Κατοχής μερικούς από τους οποίους θα επιλέξουν για να αποτελέσουν το χορό του θεάτρου.

Η φιλοξενία των κατοίκων πολλή θερμή. Από την πρώτη στιγμή άνοιξαν τα σπίτια τους για να δεχτούν τους ξένους επισκέπτες, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό έναν πρωτόγνωρο πολιτισμικό δίαυλο ανθρώπινης επικοινωνίας. 

Και δε γνωρίζω αν σε άλλο μέρος της Ελλάδας έχει συμβεί κάτι τέτοιο!

Κάναμε την ιστορική αυτή ανασκόπηση για δύο λόγους.

Πρώτα για να γνωρίσουν οι νεότεροι και οι αναγνώστες της «ΔΙΕΞΟΔΟΥ» τα όσα συνέβησαν την 25ετία αυτή στο αρχαίο θέατρο Οινιαδών και την Κατοχή, αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, σκληρής και επίπονης προσπάθειας και δεύτερο να επιστήσουμε την προσοχή που πρέπει να δείχνουν οι εκάστοτε διοργανωτές του Φεστιβάλ και ειδικότερα ο Δήμος Οινιαδών και το Υπουργείο Πολιτισμού, της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας συμπεριλαμβανομένης, ώστε να κρατήσουν σε υψηλό επίπεδο πολιτιστικής δημιουργίας και να μη μετατραπεί ποτέ το αρχαίο θέατρο σε χώρο φτηνής ψυχαγωγίας. Για τέτοιους είδους ψυχαγωγία υπάρχουν οι αίθουσες, οι πλατείες και τα στάδια.

Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο από καιρού εις καιρόν να ανατρέχουν στα αρχεία του Πνευματικού Κέντρου Κατοχής και  να μελετούν την όλη πορεία του καθώς και τα σχέδια και τους οραματισμούς των πρώτων συντελεστών της πολιτιστικής αυτής κίνησης.

Τελειώνοντας θα ήθελα να σημειώσω ότι, η δική μου συμμετοχή στην όμορφη αυτή προσπάθεια είχε θερμό συμπαραστάτη και στήριγμα την επί σαράντα χρόνια σύντροφό μου Άννα Κόκκα – Ρόμπολα. Εκπαιδευτικό, της οποίας η συμβολή ήταν ανεκτίμητη. Γι΄ αυτό και τα όσα αναφέρω παραπάνω ας αποτελέσουν ένα πνευματικό μνημόσυνο με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τον απρόσμενο θάνατό της.

Γιώργος Ν. Ρόμπολας, εκπαιδευτικός -πρώην Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

(Το Κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ΔΙΕΞΟΔΟΣ» που εκδίδει το Κέντρο Λόγου & Τέχνης του Μεσολογγίου στο τεύχος 18, Ιούλιος 2008)

“Πέρασαν από τότε 30 και πλέον χρόνια όταν με το δάσκαλό μας ανεβήκαμε να γνωρίσουμε από κοντά την μοναδική αυτή αρχαία πολιτεία. Διαβάζοντας τα παραπάνω δεν μπορούσα να μη συγκινηθώ αλλά και να μη θυμηθώ την κινητοποίηση που υπήρχε τότε ανάμεσα στη νεολαία της Κατοχής που εθελοντικά συνέδραμαν στην καλύτερη οργάνωση των Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου Οινιαδών.

Δεν μπορώ επίσης να ξεχάσω το πρώτο Διεθνές Συμπόσιο Αρχαίου Δράματος που έγινες στο χώρο του Θεάτρου με προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών όπως ο Andrew Tsubaky, από τον Uwe Haus από τη Γερμανία, ο Mac Anna από την Ιρλανδία, Διευθυντής του Θεάτρου του Λονδίνου, η Robin  Hatcher από την Αμερική ,ο Dr Heinitz από την Βιέννη, o Κώστας Νίτσος και ο Νίκος Σιαφκάλης από την Κύπρο και τόσοι άλλοι.

Ανατρέχοντας πίσω στο χρόνο παρατηρούμε ότι η μικρή κοινότητα της Κατοχής είχε γίνει ένα σπουδαίο κέντρο Πολιτισμού με διεθνή ακτινοβολία. Ελληνικές και ξένες εφημερίδες ασχολούνταν συχνά με τα συμβαίνοντα στην Κατοχή.

Σήμερα, τι γίνεται; Εκτός από το Πανεπιστήμιο του Κάνσας που από το 1986 έχει μια συνεχή παρουσία, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που προέβαλαν κατά καιρούς κάποιοι ανεγκέφαλοι, δεν βλέπουμε κάτι άλλο ξεχωριστό να γίνεται στο χωριό μας. Και σαν Κατοχιανοί νοσταλγούμε τις περασμένες δεκαετίες που η μικρή μας Κοινότητα πρωτοστατούσε σε μια σπουδαία πολιτιστική κίνηση, μοναδική σε όλη την Ελλάδα.

Μήπως είναι καιρός τώρα να αλλάξει κάτι ; Μήπως οι εκάστοτε δημοτικοί άρχοντες πρέπει να έρθουν σε επικοινωνία με τη νεολαία του χωριού μας, και είναι πολλοί οι νέοι που σήμερα μένουν μόνιμα στην Κατοχή και αναζητούν κάποια διέξοδο σε πολλά προβλήματά τους, και να γίνει μια κινητοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτουμε, αγροτών, επαγγελματιών, επιστημόνων , γονέων, μαθητών φοιτητών και οποιουδήποτε άλλου ήθελε συνδράμει μια τέτοια προσπάθεια ;

Σε πρώτο βήμα μια συνάντηση όλων των παραπάνω με τη Δημοτική αρχή, όπου θα συζητηθούν παντός είδους προβληματισμοί των νέων και γίνει διατύπωση προτάσεων σε θέματα που αφορούν τον πολιτισμό της περιοχής μας και όχι μόνο, είναι λέω, ένα καλό ξεκίνημα για μια νέα αρχή. Εσείς τι λέτε, αγαπητοί φίλοι του Katochi news ;

Με χαρά θα περιμένουμε τις προτάσεις σας  επ΄ αυτού.”

  

(Ηλίας Λουκάς)