ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗΕνα αυτόματο όπλο κι ένα τεράστιο κόκκινο Χ από πάνω να το διαγράφει. Αυτό απεικόνιζε η αφίσα που είδα σε ένα σχολείο του ΟΗΕ, όταν πριν από χρόνια ταξίδεψα στη Δυτική Οχθη. «Είναι κάποιο συμβολικό μήνυμα; Οχι στη βία;» ρώτησα αφελώς τον διευθυντή. «Οχι καθόλου», απάντησε. «Πολλοί γονείς, ακόμη και έφηβοι μαθητές έρχονται με τα όπλα τους», μου εξήγησε. Προχθές ένα αντίστοιχο σχολείο του ΟΗΕ, ασφαλές -υποτίθεται- καταφύγιο για αμάχους, βομβαρδίστηκε στη Γάζα. Το Ισραήλ (και η Παλαιστίνη) είναι μια χώρα στην οποία τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Ούτε ότι οι γονείς δεν κουβαλούν τα όπλα τους στο σχολείο ούτε ότι δεν είναι δυνατόν να βομβαρδίζονται σχολεία.
Προσπαθώ εδώ και μέρες να βάλω τις σκέψεις μου σε τάξη, χωρίς να διολισθήσω ούτε σε έναν φιλοπαλαιστινιακό λαϊκισμό ούτε σε μια άκριτη υπεράσπιση των μέσων που μετέρχεται το Ισραήλ για να υπεραμυνθεί του -αδιαπραγμάτευτου- δικαιώματός του να υπάρχει. Στο πλαίσιο αυτό, θέλω να διατυπώσω μερικές παρατηρήσεις απορίες - ρητορικές και μη.
1. Το βασικό επιχείρημα του ισραηλινού στρατού για τις μεγάλες απώλειες είναι ότι η Χαμάς χρησιμοποιεί τους αμάχους ως ανθρώπινες ασπίδες. Ισως αυτό ισχύει. Και; Τι κάνει γι’ αυτό; Απλώς ξεπλένει τις ενοχές του και συνεχίζει να βομβαρδίζει;
2. Η Γάζα είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη. Πού μπορούν να καταφύγουν οι άμαχοι, όταν τους προειδοποιούν οι ισραηλινές δυνάμεις ότι επίκειται επίθεση; Ούτε καν σε εγκαταστάσεις του ΟΗΕ, όπως αποδείχθηκε προχθές.
3. Η Χαμάς ήταν αποδυναμωμένη πριν από τη συγκρότηση ενωτικής κυβέρνησης με τη Φατάχ την περασμένη άνοιξη. Ηταν συνεπώς μια υποχώρηση εκ μέρους της σε πιο μετριοπαθείς θέσεις. Το Ισραήλ μπορούσε, αν ήθελε, να εκμεταλλευτεί την εξέλιξη, αφού θεωρεί τον Μαχμούντ Αμπάς τον μοναδικό δυνάμει συνομιλητή του από την πλευρά των Παλαιστινίων. Τι πέτυχε τελικά με αυτήν την αδιαλλαξία; Απλώς το αντίστροφο, να ριζοσπαστικοποιήσει και τη Φατάχ, να ηρωοποιήσει τη Χαμάς και στη Δυτική Οχθη, με αποτέλεσμα ο Αμπάς να διολισθαίνει πλέον σε πιο ακραίες θέσεις.
4. Είναι λογικό το επιχείρημα του Ισραήλ «εμείς αποδεχθήκαμε τη συμφωνία εκεχειρίας, εκείνοι την απέρριψαν»; Ναι μεν, αλλά... Χωρίς κάποια ανταλλάγματα, μια συμφωνία εκ μέρους της Χαμάς θα ισοδυναμούσε με ταπεινωτική ήττα, συνθηκολόγηση.
5. Το αίτημα για άρση του οικονομικού αποκλεισμού της Γάζας είναι δίκαιο; Νομίζω ναι. Ακόμη και αν υπάρχουν εκεί εκατοντάδες «τρομοκράτες», όπως αποκαλεί το Ισραήλ τους ακραίους της Χαμάς, το συνεχιζόμενο οικονομικό και κοινωνικό απαρτχάιντ ενισχύει το λαθρεμπόριο, επιδεινώνει τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών και δημιουργεί τις συνθήκες να γίνει η Γάζα ένα αχανές φυτώριο εξτρεμισμού.
6. Οι ρουκέτες της Χαμάς είναι ανώδυνες; Οχι. Εντείνουν την εμμονή των Ισραηλινών με την ασφάλεια και τη διαρκή αίσθηση απειλής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ρουκέτες που προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν και η διακοπή πτήσεων προς Τελ Αβίβ. Ηταν σχεδόν σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία της πάγιας θυματοποίησης και απομονωτισμού του ισραηλινού κράτους.
7. Συνιστά αντισημιτισμό η κριτική στην πολιτική του Ισραήλ; Οχι, είναι δίκαιη και κατά τη γνώμη μου επιβεβλημένη. Αντισημιτισμό απηχεί οποιαδήποτε διαπίστωση ξεκινάει με τη φράση «Οι Εβραίοι...». Εννοείται πως συνθήματα όπως «Εξαερώστε τους Εβραίους» και «Ο Χίτλερ είχε δίκιο», που ακούστηκαν σε διαδηλώσεις σε Βερολίνο και Παρίσι, όχι μόνο δεν νομιμοποιούν αλλά υπονομεύουν οποιαδήποτε εκδήλωση συμπαράστασης στους Παλαιστινίους.
8. Γιατί οι Ελληνες είναι ο μοναδικός ευρωπαϊκός λαός που δεν ανησυχεί για ενδεχόμενη έξαρση του αντισημιτισμού; Και γιατί οι Ελληνες πολιτικοί τσακώνονται μόνο επειδή, π.χ., ο Γιώργος Καμίνης δεν θέλησε να εκδώσει ο Δήμος Αθηναίων ψήφισμα για τη Γάζα;
Ο αρθρογράφος του περιοδικού «Νιου Γιόρκερ», Τζον Κάσιντι, ο οποίος γράφει συχνά για τη Γάζα, λέει ότι έχει κουραστεί από τη βία της ειδησεογραφίας, έχει υποστεί ένα είδος ειδησεογραφικής κόπωσης και θα ήθελε να κάνει ένα διάλειμμα αυτό το καλοκαίρι, μια ειδησεογραφική αποτοξίνωση. Το συμμερίζομαι απόλυτα. Μόνο που, όπως επισημαίνει και ο ίδιος, οι ειδήσεις θα είναι πάντα εκεί, ακόμη και ερήμην σου.
