Στα χωριά γύρω από τη νεκρωμένη λίμνη Κορώνεια, λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, οι κάτοικοι αδημονούν τον τελευταίο καιρό να ξεκινήσουν τα έργα περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
Όχι, όμως, με την ελπίδα μήπως ξαναζωντανέψει η λίμνη, αλλά γιατί ελπίζουν να κάνουν λίγα μεροκάματα δίπλα στον εργολάβο που ανέλαβε τις εκβαθύνσεις και την κατασκευή αναχωμάτων.
Η υπόθεση της λίμνης Κορώνειας είναι το πιο καταραμένο περιβαλλοντικό έγκλημα στον Βορρά. Ένας πανέμορφος υδροβιότοπος, τον οποίο στράγγιξαν χιλιάδες παράνομες γεωτρήσεις χωρικών και μόλυναν ανεπανόρθωτα γειτονικά εργοστάσια, που έριχναν εδώ τοξικά λύματα. Μετά τη δεκαετία του ΄80, η στάθμη του νερού άρχισε σταδιακά να υποχωρεί και η ζωή να πνίγεται. Εκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν σε ελληνικά και κοινοτικά προγράμματα για τη διάσωση της λίμνης, τα περισσότερα ωστόσο κατέληξαν σε ένα βαρέλι δίχως πάτο. Τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα, η Κορώνεια έρχεται στο προσκήνιο κάθε φορά που εντοπίζονται στις όχθες της χιλιάδες νεκρά πουλιά και ψάρια ή όταν το ευρωδικαστήριο επιβάλει κυρώσεις στις ελληνικές Αρχές για ολιγωρία. Δεν πρέπει να υπάρχει στη χώρα μας αντίστοιχο παράδειγμα συνδυασμού αδιαφορίας των κρατικών υπηρεσιών και ταυτόχρονα των ντόπιων κατοίκων για έναν αργό περιβαλλοντικό θάνατο σαν κι αυτόν.
Στο παραλίμνιο χωριό του Αγίου Βασιλείου το παλιό κτίριο του Σταθμού Αλιείας είναι σήμερα ένα κουφάρι γκραν γκινιόλ. Περνάμε από τα χαλάσματα στο εσωτερικό του. Η πράσινη ιταλικά πλάστιγγα μάρκας VI.MI. λειτουργεί ακόμα. Στο δάπεδο υπάρχουν σκορπισμένα έγγραφα δανειακών συμβάσεων τοπικών ψαράδων με την Αγροτική Τράπεζα, πολλά με την πρώτη δόση «πληρωτέα την 30η του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους 1964»… Το χρηματοκιβώτιο χάσκει ανοιχτό και δίπλα στον τοίχο κρέμεται ένας παλιός πολυτονικός χάρτης της Κορώνειας και της γειτονικής λίμνης Βόλβης.
Ο 95χροχος σήμερα κάτοικος του χωριού, Κωνσταντίνος Ραπτόπουλος, μπήκε πρώτη φορά για ψάρεμα στην Κορώνεια πριν από 80 χρόνια. «Ως το ’60, μέχρι και 300 βάρκες έμπαιναν κάθε πρωί στο νερό. Για 2 χιλιόμετρα και όσο έφτανε τα μάτι σου, έβλεπες ψαράδες μέσα στη λίμνη. Κάθε ένας έβγαινε με 200 κιλά γριβάδια. Η άμμος τελείωνε, τα ψάρια όχι. Η λίμνη έζησε τα γύρω χωριά και τη Θεσσαλονίκη στην Κατοχή. Ήταν το βραχιόλι της περιοχής κι αν σήμερα είχε νερό, το χωριό του Αγίου Βασιλείου θα ήταν κωμόπολη» λέει. Ο ίδιος θυμάται ότι το σωματείο των ψαράδων ήταν τόσο ισχυρό, ώστε απέτρεψε με μια επίσκεψη στο αρμόδιο υπουργείο την αποξήρανση της λίμνης τη δεκαετία του ΄60, το ίδιο και την εγκατάσταση λίγα χρόνια αργότερα Βρετανών και Ολλανδών ιχθυολόγων, που ήθελαν να κατασκευάσουν μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας στην Κορώνεια.
Μετά το ’85 η στάθμη του νερού άρχισε να υποχωρεί και οι ψαράδες να λιγοστεύουν. Ο 95χρονος Ραπτόπουλος αποδίδει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην υπεράρδευση. Δεν υπήρχε χωρικός στη λεκάνη της Μυγδονίας, όπως ονομάζεται η ευρύτερη περιοχή, που να μην είχε ανοίξει παράνομη γεώτρηση. Πρόσφατα, οι υπηρεσίες της Περιφέρειας μέτρησαν τουλάχιστον 1.440 γεωτρήσεις, οι οποίες πάντως, όχι μόνο δεν έκλεισαν, αλλά με απόφαση του 2011 μπορούν να αδειοδοτηθούν εφόσον οι αγρότες προσκομίσουν μια σειρά εγγράφων! Ο υδροφόρος ορίζοντας αποστραγγίζεται, όμως δεν είναι αυτό το μοναδικό πρόβλημα.
Οδηγούμε στον χωματόδρομο που ανοίχτηκε τελευταία μέσα στη λεκάνη της Κορώνειας, στη δυτική πλευρά προς τον Λαγκαδά και το Κολχικό. Εδώ κατασκευάστηκε τελευταία ανάχωμα, στο τέλος του οποίου, σε σημείο που σήμερα καλλιεργείται από αγρότες, έχουν μεταφερθεί όγκοι χαλικιού και άλλων στερεών υλικών.
Ο Γιώργος Μόσχος, 40 ετών, μεγάλωσε μέσα στη λίμνη. Εργάστηκε στα βαφεία που κατηγορήθηκαν για τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και σήμερα έχει κτηνοτροφική μονάδα με κατσίκια στη νοητή όχθη της λίμνης. «Το πρόβλημα ξεκίνησε μετά τον μεγάλο σεισμό του ’78, όταν πιθανώς δημιουργήθηκε ρήγμα στο υπέδαφος και άρχισε να υποχωρεί το νερό. (Σημ. Το σενάριο του ρήγματος μετά τον σεισμό του ΄78 καλλιεργείται έντονα μεταξύ των κατοίκων). Όμως, η μεγάλη ζημιά έγινε από τα εργοστάσια. Μέχρι πρόσφατα, μετά από μια δυνατή βροχή, ένα ρέμα κατέβαζε μαύρη πηχτή λάσπη, σαν μαζούτ» λέει. Τον ρωτάμε για τα έργα. «Επρόκειτο να φέρουν στη λίμνη πλωτό σκαπτικό μηχάνημα για να βαθύνουν το πυθμένα. Σκοπός ήταν να απομακρυνθεί η μολυσμένη λάσπη και να ζωντανέψουν κατά κάποιον τρόπο οι πηγές. Αυτή τη λάσπη δεν ήξεραν τι να την κάνουν, διαμαρτυρήθηκαν τα χωριά, και αποφάσισαν να φτιάξουν το ανάχωμα και να την μεταφέρουν εκεί πίσω».
Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολο Γιάντση, μαθαίνουμε ότι οι εργασίες στο σημείο αφορούν δύο χωριστά έργα, τα οποία προβλέπονταν στο Μάστερ Πλαν του 2004 για τη διάσωση της λίμνης. «Πρώτον, είναι η κατασκευή του βαθέως ενδιαιτήματος, δηλαδή η εμβάθυνση κατά 1,2 μέτρα του βαθύτερου σημείου της λεκάνης της λίμνης, με σκοπό τη συγκέντρωση όσο το δυνατόν περισσότερων υδάτων και τη δημιουργία του υδροβιότοπου από την αρχή. Αυτό θα γινόταν αρχικά σε έκταση 517 στρεμμάτων, η οποία ωστόσο μετατοπίστηκε και περιορίστηκε στα 480 στρέμματα για τεχνικούς λόγους. Το έργο είναι προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ και βρίσκεται στο τελικό στάδιο» εξηγεί.
Το δεύτερο έργο, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η δημιουργία λιμνοδεξαμενών ωρίμανσης στη δυτική πλευρά της λίμνης, πίσω από το ανάχωμα που κατασκευάστηκε τελευταία. «Πρόκειται για μια δικλίδα ασφαλείας, έναν φυσικό βιολογικό καθαρισμό σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά, για παράδειγμα αν βγει εκτός λειτουργίας ο βιολογικός καθαρισμός του Λαγκαδά» περιγράφει ο κ. Γιάντσης. Το έργο είναι προϋπολογισμού 2,5 εκατ. ευρώ, όμως πάγωσε καθώς στο σημείο εντοπίστηκε στρατιωτικός αχαρτογράφητος αγωγός.
Την αποτελεσματικότητα των παραπάνω έργων αμφισβητεί έντονα η αυτοδιοικητική κίνηση στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας «Οικολογία-Αλληλεγγύη», τονίζοντας σε πρόσφατο ανακοίνωση ότι «πρόκειται για ένα χωματουργικό έργο, με δηλωμένο σκοπό να μη χαθούν χρήματα του σχετικού Προγράμματος και να μην επιβληθούν πρόστιμα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο». Ο περιφερειακός σύμβουλος Μιχάλης Τρεμόπουλος, δήλωσε σχετικά: «Η λίμνη συνεχίζει να μην έχει νερό, ενώ τα έργα που πραγματοποιούνται ή σχεδιάζονται δεν έχουν πλέον ιδιαίτερη σχέση με το αρχικό σχέδιο. Τα δύσκολα έργα έχουν μετατραπεί σε χωματουργικά, τη χαρά των εργολάβων».
Τον Φεβρουάριο του 2013 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το αρμόδιο Ευρω-δικαστήριο για το γεγονός ότι δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα ώστε να αποτραπεί η καταστροφή της Κορώνειας. Στο σκεπτικό της απόφασης περιγράφονται σημεία και τέρατα, τα περισσότερα όχι άγνωστα στις ελληνικές Αρχές και τους κατοίκους των παραλίμνιων χωριών. Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι γεωργοί της περιοχής, επωφελούμενοι από την ξήρανση της λίμνης, έχουν καταλάβει έκταση 10.000 στρεμμάτων, τα οποία αποτελούσαν μέρος της Κορώνειας. Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει ότι καταλήφθηκαν παράνομα μόλις 130 στρέμματα… Επιπλέον, στις ευρωπαϊκές ενστάσεις σχετικά με τις χιλιάδες γεωτρήσεις αγροτικών καλλιεργειών, οι υπηρεσίες της Περιφέρειας απαντούν ότι αυτό είναι ζήτημα αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια, 19 ρυπογόνες βιομηχανίες έχουν κλείσει στην περιοχή, ενώ σήμερα λειτουργούν εννέα που τηρούν την περιβαλλοντική νομοθεσία. Κάποιες, ωστόσο, συνεχίζουν να τραβούν νερό από τις γεωτρήσεις. Στο μεταξύ, πάντως, είναι αλήθεια ότι κατασκευάστηκαν έργα απορροής υδάτων στη λεκάνη της λίμνης (τάφροι, νέα ρέματα κ.α.) και μια σειρά ακόμη μέτρα περιβαλλοντικής αποκατάστασης, όπως αναγνωρίζεται και στην απόφαση του Ευρω-δικαστηρίου.
Ένα μήνα μετά την καταδίκη της Ελλάδας, τον Μάρτιο του 2013, ο πρώην Νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης και υπάλληλοι της πρώην Νομαρχίας δικάστηκαν για την υπόθεση τα Κορώνειας. Ο Ψωμιάδης κρίθηκε ένοχος για παράβαση καθήκοντος και απιστία, ενώ αθωώθηκε για το αδίκημα της ρύπανσης περιβάλλοντος και του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 15 μηνών με αναστολή. Σύμφωνα με τη δικογραφία, ο ίδιος και οι συγκατηγορούμενοί του καθυστερούσαν αναίτια τον καταλογισμό προστίμων σε 17 βιομηχανίες, βιοτεχνίες και κτηνοτροφικές μονάδες που ρύπαιναν, ενώ εντοπίστηκαν μειώσεις παλιότερων προστίμων έως και κατά 30%. Επιπλέον, το διάστημα 2004-2008 οι υπηρεσίες της πρώην Νομαρχίας δεν επέβαλαν μυστηριωδώς κανένα πρόστιμο για περιβαλλοντικές παραβάσεις. Ειδικά ο Π. Ψωμιάδης κατηγορήθηκε ότι καθυστέρησε την επιβολή προστίμων, που εισηγήθηκαν οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος μετά τη διενέργεια των ελέγχων στις επιχειρήσεις της περιοχής, ενώ φέρεται να προέβη αυθαίρετα στη μείωση του ύψους των προστίμων κατά 24.660 ευρώ. «Στέλναμε έγγραφα στις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά δεν υπήρχε ανταπόκριση. Η Κορώνεια έγινε λίμνη-φάντασμα από ανθρώπινη δραστηριότητα» κατέθεσε στο δικαστήριο η καθηγήτρια Βιολογίας στο ΑΠΘ Μαρία Μουστάκα.
Έχουμε φτάσει πλέον με το αυτοκίνητο στην αντικρινή πλευρά της λίμνης, ακριβώς κάτω από την Εγνατία Οδό. Κατηφορίζουμε με τα πόδια στην άνυδρη λεκάνη της. Κοπάδια με πρόβατα βόσκουν εκεί που μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε νερό, γριβάδια και σπάνια υδρόβια πουλιά. Η αίσθηση είναι απόκοσμη. Τα παραλίμνια χωριά δεν φαίνονται πίσω από τις αντανακλάσεις του ήλιου σε αυτή την ερημιά. Σαν να βρισκόμαστε σε έναν «κρανίου τόπο», τόσο στεγνό που ακόμη και μια πλαστική σακούλα ξεχωρίζει από πολύ μακριά και βάζουμε στόχο να τη φτάσουμε. Ένα απόκοσμο σεληνιακό τοπίο, εκκωφαντικά ήσυχο, γύρω από το οποίο εξελίσσεται κανονική η υπόλοιπη ανθρώπινη δραστηριότητα, την οποία βλέπουμε αλλά δεν ακούμε: Τα αυτοκίνητα στην Εγνατία Οδό, τα κανόνια με το νερό που ποτίζουν τα καλαμπόκια, τα τρακτέρ των αγροτών που στρώνουν χιλιάδες μέτρα πλαστικό λάστιχο ύδρευσης ανάμεσα στις καλλιέργειες.
Στο ύψος του Κολχικού, συναντάμε τον αγρότη Γιώργο Σοφιανίδη, 55 ετών. Όπως οι περισσότεροι, περιμένει και ο ίδιος να ξεκινήσουν τα έργα για να ζητήσει δουλειά από τον εργολάβο. «Ακούστηκε ότι θα πάρουν 200 άτομα από τα χωριά μας. Δεν ξέρω πόσοι έκαναν αίτηση, μπορεί εκατοντάδες περισσότεροι» μας είπε.
πηγή:vice.com
