Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος “γιορτάζομε”, τιμούμε για να είμαστε ακριβείς, την επέτειο της Μάχης της Κρήτης, την 21η Μαίου, μέρα της λαίλαπας και της πανούκλας που έβρεξε ο ουρανός της Κρήτης, γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με αιμοσταγείς και βάρβαρους επίδοξους κατακτητές, υπό μορφή αλεξιπτωτιστών.
Ήταν η μέρα, που η Ιστορία ξύπνησε αναρριγώντας, έβαλε τα γιορτινά της, πήρε τη χρυσή της πένα και άρχισε να καταγράφει, για να γεμίσει τα κιτάπια της με χρυσές σελίδες, γεμάτες δόξα και λεβεντιά!
Ήταν η ώρα της μεγάλης μάχης και των ηρωικών αγώνων του
άμαχου πληθυσμού. Που νοιώθοντας τις ιστορικές καταβολές του και το βάρος της ιστορικής του ευθύνης, την ώρα που τα στρατευμένα παιδιά του έλειπαν ταγμένα στην υπεράσπιση της Ελλάδας στα Βόρεια σύνορα, άρπαξε τις τζουγκράνες και ότι πρόχειρο αγροτικό εργαλείο βρήκε μπροστά του, βγήκε στον κάμπο να υποδεχτεί όπως του άξιζε τον ουρανοκατέβατο εισβολέα και να υπερασπιστεί τα “σπαρτά” των προγόνων του, έτσι όπως ο ίδιος ήξερε, όπως η παράδοση του επίτασσε.
Η επέτειος αυτή φέρνει σε μας και τους νεότερους, το μήνυμα που πρέπει να μας κρατά πάντα όρθιους και το αίμα να βράζει στις φλέβες μας για την Ειρήνη, την αγάπη, για τη ζωή και την Ελευθερία, που απειλούνται συνεχώς, απειλούνται δε πολύ περισσότερο στους δύσκολους και πονηρούς καιρούς που μας επιφύλαξαν οι διεθνείς προστάτες και σύμμαχοι, όπως και άλλοτε.
Τότε, την ώρα της καταρρακτώδους βροχής των“αθανάτων” (immortals) του Χίτλερ, ήρθε βροντερή από το μακρινό παρελθόν της ιστορίας, η απάντηση δια στόματος της μαυροφορεμένης Μάνας της Κρήτης, που καθώς έσφιγγε το μαύρο της τσεμπέρι κάτω απ΄ το δυνατό σαγόνι της, είπε ακριβώς τα λόγια που περίμενε ο γιος της, το τιμημένο,
Το “ή τάν, ή επί τάς” της Κρητικής μάνας.
«Είμαι περήφανη! Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου»
και το γνωστό
«Δεν την πατείτε εσείς μωρέ την Κρήτη, ανάθεμά σας!».
Εκεί, στα πρότυπα της Κρητικής υπερηφάνειας που μας έρχεται από άλλες εποχές αγώνων της Κρήτης για Ελευθερία και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μέσα από τη λαική παράδοση και τη μαντινάδα.
“Κάλλιο μια μπάλα στο φτερό όντε στα νέφη θά ’μαι,
παρά να σκύφτω μια ζωή και να ξανοίγω χάμαι.
Όσο που νά ’χω την πνοή, ετσά που είμαι θά΄μαι.
Μόνο κομμένη κεφαλή μπορεί να σκύψει χάμαι”
Η συμβολή της κρητικής λεβεντιάς στη Νίκη και στην απόκτηση της Ελευθερίας δεν έχει την αρχή της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Μάχη της Κρήτης. Η Οδύσσεια των κρητικών στρατευμάτων, των αντάρτικων σωμάτων καθώς και του κρητικού λαού αρχίζει πριν ακόμη ενωθεί η Κρήτη με την Ελλάδα. Τόσο κατά των Ελληνοτουρκικό, όσο και κατά τον Ελληνοβουλγαρικό πόλεμο, υπήρξε η συμβολή αυτή πολύ σημαντική, όπως σημαντική υπήρξε και η προσφορά των κρητικών σε αίμα. Ιδιαίτερα των Κρητών Μακεδονομάχων (1902-1908). Και ενώ η τελευταία μάχη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) η μάχη της Δοϊράνης αποτέλεσε για τη Μεγαλόνησο ένα δεύτερο Αρκάδι και ενώ η ώρα της Μεγάλης Ιδέας, η ώρα της «Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» όπως ονομάστηκε η χώρα μας μετά την περίφημη ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ (Αύγουστο του 1920) είχε σημάνει και ενώ η Ελλάδα είχε αποκτήσει αχανείς εκτάσεις (πράγμα που οφειλόταν κυρίως στον Ελ. Βενιζέλο), η διατήρηση δεν κράτησε για πολύ.
Νίκες, θρίαμβοι, ήττες αποκλεισμοί.... κι ύστερα η κατάρρευση και τελικά ο ξεριζωμός και η καταδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από τα σπίτια του, από την Μ. Ασία. Το Σεπτέμβριο του 1922 αποβιβάζονται στην Κρήτη 28.000 πρόσφυγες, γυρεύοντας στέγη, τροφή και πατρίδα.
Ας έρθομε στο χρονικό.
20 Μαΐου 1941: Στις 6.30 το πρωί αρχίζει η Γερμανική επίθεση. Το αεροδρόμιο του Μάλεμε δέχεται έναν ανελέητο βομβαρδισμό από το επίλεκτο σώμα των γερμανικών αλεξιπτωτιστών. Το απόγευμα της ίδιας μέρας γίνεται επίθεση στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Η επίθεση συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση των αμυνομένων που περίμεναν τον εχθρό στα σημεία επιθέσεων αφού οι Άγγλοι γνώριζαν το σχέδιο της Γερμανικής επιθέσεως.Η Αντίσταση του λαού ήταν καθολική και άμεση.
Οι Έλληνες στρατιώτες και οι συμμαχικές δυνάμεις και όσοι από τους κατοίκους είχαν στην κατοχή τους οπλισμό αποδεκάτισαν τα πρώτα κύματα των επιτιθεμένων.
21 Μαΐου 1941 (Δεύτερη μέρα επίθεσης): Κανένα από τα αεροδρόμια δεν είχε περιέλθει στα χέρια των Γερμανών. Οι αλεξιπτωτιστές, που θεωρούνταν το φοβερό και αήττητο όπλο των Γερμανών, είχαν αποδεκατιστεί και βρίσκονταν σε φοβερά δύσκολη θέση.
Πολλά επίσης από τα αεροπλάνα ή καταρρίπτονται ή συντρίβονται χτυπημένα στο έδαφος.
Στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο αποτυγχάνουν καθ’ ολοκλήρου.
Οι προσπάθειες των Γερμανών να αποβιβάσουν στρατεύματα από τη θάλασσα δεν είχαν αποτέλεσμα. Ο Αγγλικός στόλος που έπλεε γύρω από το νησί , εξουδετερώνει τη γερμανική νηοπομπή που κατευθύνεται προς την Κρήτη. Βυθίζονται 15 επιταγμένα σκάφη με άγνωστο αριθμό θυμάτων. Το απόγευμα της 21ης Μαΐου. Οι αλεξιπτωτιστές του 1ου συντάγματος καταλαμβάνουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε, στο οποίο προσγειώνονται οπλιταγωγά με ένα σύνταγμα της 5ης ορεινής μεραρχίας.
22 Μαΐου 1941: Η Γερμανική αεροπορία εξαπολύει κατά του Αγγλικού ναυτικού σφοδρή επίθεση και βυθίζει πολλά πλοία .
Γίνεται προσπάθεια ανακατάλυψης του αεροδρομίου του Μάλεμε από ελληνικές και συμμαχικές δυνάμεις χωρίς αποτέλεσμα. Η 5η ορεινή μεραρχία αντεπιτίθεται και διεξάγονται μερικές από τις πιο αιματηρές μάχες όλης της επιχείρησης. Οι Έλληνες και οι σύμμαχοι πολεμούν υποχωρώντας , όμως υποκύπτουν στην τέλεια οργάνωση και τον εξοπλισμό του εχθρού, πράγματα που οι υπερασπιστές της Κρήτης δεν διέθεταν.
23 Μαΐου 1941: Ο Τσόρτσιλ στέλνει μήνυμα στο στρατηγείο και τονίζει «Η μάχη της Κρήτης πρέπει να κερδιθεί».
 |
Μνημείο εκτελεσθέντων στον Τίμιο Σταυρό
|
24 Μαΐου 1941: Οι βομβαρδισμοί των πόλεων της Κρήτης συνεχίζονται. Στα Χανιά οι Γερμανοί παίρνουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι αμυνόμενοι στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν τη μάχη «μέχρι εσχάτων».
 |
Μνημείο του δεύτερου θυσιαστηρίου στην είσοδο του
Αλικιανού, δίπλα απο τη γέφυρα του Κερίτη
|
25 Μαΐου 1941: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την Κάντανο
26 Μαΐου 1941: Καταλαμβάνεται ο Γαλατάς. Οι συμμαχικές δυνάμεις μάχονται για να προστατέψουν τα Χανιά. Ο στρατηγός Φρόϊμπεργκ με δήλωσή του επισημαίνει τη δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι συμμαχικές δυνάμεις.
27 Μαΐου 1941: Ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής Ουέιβελ στέλνει μήνυμα να αποχωρήσουν οι συμμαχικές δυνάμεις από την Κρήτη. Για τη μεταφορά και διάσωσή τους στέλνονται πλοία του βρετανικού στόλου.Αυτή τη μέρα καταλαμβάνονται τα Χανιά και το λιμάνι της Σούδας.
28 Μαΐου 1941: Αρχίζει η αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων προς τα Σφακιά.
Οι Βρετανοί χωρίς να ενημερώσουν τις Ελληνικές δυνάμεις τη νύχτα εκκενώνουν την πόλη του Ηρακλείου και επιβιβάζονται στα πλοία που για το σκοπό αυτό καταφθάνουν στο λιμάνι.Εν τω μεταξύ Ιταλικά στρατεύματα που προέρχονται από τα Δωδεκάνησα, αποβιβάζονται στην Σητεία και καταλαμβάνουν το νομό Λασιθίου.
29-30 Μαΐου 1941: Ως τις 30 Μαΐου πέφτουν το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο κάτω από την πίεση των Γερμανικών δυνάμεων, που προχωρώντας προς ανατολάς ενώνονται με τους αλεξιπτωτιστές.
30 Μαΐου ο στρατηγός Φράϊμπεργκ αποχωρεί από την Κρήτη.
1η Ιουνίου 1941: Ολοκληρώνεται η αποχώρηση των Βρετανικών δυνάμεων, που είχαν συγκεντρωθεί στα νότια παράλια της Κρήτης. Με πλοία του συμμαχικού στόλου μεταφέρονται αρχικά στην Αίγυπτο, μετά στην Νότια Αφρική για να καταλήξουν στο Λονδίνο.
Μαζί τους έφυγαν και ο βασιλιάς και η Ελληνική κυβέρνηση.Οι δυνάμεις που δεν κατορθώνουν να επιβιβαστούν και που ο αριθμός τους ανέρχεται σε 5.500 άτομα περίπου παραδίδονται, συλλαμβάνονται ή καταφεύγουν στα βουνά.
Η Γερμανική κατοχή απλώνεται σε όλο το νησί. Η Γερμανική σημαία κυματίζει παντού, ταυτόχρονα αρχίζει και η αντίσταση του Κρητικού λαού.
Οι επιπτώσεις της μάχης της Κρήτης.
Στην επιχείρηση των 10 ημερών τα θύματα των Γερμανών ήταν τόσο πολλά που ξεπερνούσαν τα θύματα όλου του πολέμου κατά της Ελλάδος. Ο στρατός πού χάθηκε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατάληψη της Κύπρου, της Συρίας, του Ιράκ και πιθανόν της Περσίας.Η επίλεκτη Μεραρχία των Αλεξιπτωτιστών στο μέλλον δεν θα παίξει πια κανένα ουσιαστικό ρόλο, ούτε θα επιχειρηθεί παρόμοια επιχείρηση κατά την διάρκεια του πολέμου από τους Γερμανούς.
Απώλειες: 8000 Γερμανοί στρατιώτες εκτός μάχης, από τους οποίους 4000 τουλάχιστον νεκροί, 220 αεροσκάφη κατεστραμμένα και 143 με βλάβες. Οι συμμαχικές απώλειες (από το βρετανικό στρατό, ναυτικό και αυστραλιανές δυνάμεις καθώς και από τους 10.250 Έλληνες που ήταν συγκροτημένοι σε τάγματα με αγγλική διοίκηση) ήταν περίπου: 4.300 σκοτώθηκαν, 2.300 τραυματίστηκαν, 14.000 αιχμαλωτίστηκαν και 11 πλοία βυθίστηκαν.
Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων δεν είναι γνωστές με ακρίβεια. Ήταν τόσες πολλές που κανείς δεν τους μέτρησε. Άλλωστε, στα θύματα της μάχης συνεχώς προστίθονταν νέα με τις καθημερινές ομαδικές εκτελέσεις. Το σύνολο των νεκρών της Κρήτης στο τέλος της Κατοχής είχε φτάσει τους 9000 άνδρες και γυναίκες.
 |
Mερικές λοιπόν από τις συνέπειες της Μάχης της Κρήτης στην εξέλιξη του πολέμου είναι:
Ο Χίτλερ δεν είχε υπολογίσει σωστά τον κρητικό λαό. Η δήθεν νίκη του πληρώθηκε με το μεγαλύτερο τίμημα απ’ όσα πληρώθηκαν για τη βαλκανική εκστρατεία. Λόγω της μάχης της Κρήτης ματαιώθηκαν επιθέσεις ενάντια στη Μάλτα, την Κύπρο και την Μ. Ανατολή. Ακόμη καθυστέρησε για 10 πολύτιμες μέρες η επίθεση κατά της Ρωσίας. Στα σχέδια του Χίτλερ αναμενόταν να παραδοθεί η Μεγαλόνησος εντός μίας ημέρας. Όπως λοιπόν αποδείχτηκε, η γερμανική νίκη δεν ήταν παρά μία «Πύρρειος νίκη». Διαλύθηκε ο θρύλος για το αήττητο των γερμανών.
Σχετικά με την έκβαση της Μάχης πρέπει να αναφερθούν τα εξής:
Αποτελεί αναμφισβήτητη πραγματικότητα ότι η Κρήτη τότε χάθηκε γιατί δεν είχε τη στρατευμένη νεότητα της να την υπερασπίσει. Η μεραρχία Κρητών χάθηκε άσκοπα στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας.
“Χίτλερ να μην το καυχηθείς πως πάτησες στην Κρήτη.
Ξαρμάτωτη την ηύρηκες και τα παιδιά τση λείπαν.
Στα ξένα πολεμούσανε, πάνω στην Αλβανία.”
Εξαιτίας της ξένης στρατιωτικής δεν δόθηκε σημασία και προτεραιότητα στην οργάνωση αυτοδύναμης, λαϊκής άμυνας στο Νησί. Δεν εκπαιδεύτηκε και δεν εξοπλίστηκε έγκαιρα ο πληθυσμός. Αντίθετα, η κυβέρνηση Μεταξά αρνήθηκε τον εξοπλισμό και αφόπλισε τον λαό της Κρήτης ακόμα και από τα κυνηγετικά όπλα από φόβο εξέγερσης κατά του καθεστώτος.
Προφανώς επειδή οι Κρήτες ήταν δημοκρατικοί. Οι ξένοι –που πολέμησαν γενναία- δεν μπορούσαν να κρατήσουν τη γη μας, αφού έλειπε το πάθος υπεράσπισης της πατρίδας, της Ελλάδος.
Το ηθικό και η συμμετοχή του άμαχου πληθυσμού στην μάχη έχει σίγουρα αναφερθεί, όμως τι ήταν αυτό που έκανε τους Γερμανούς ν’ αποκαλέσουν την Κρήτη «Νησί των Αινιγμάτων», «Νησί του μυστηρίου», και τους κρητικούς «θηριώδεις»;
Συνήθως σε εμπόλεμες καταστάσεις ο άμαχος πληθυσμός αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη στρατιωτική ηγεσία. Στην Κρήτη όμως το ηθικό των αμάχων ήταν ακμαίο. Μόλις άρχισε η μάχη, μικροί-μεγάλοι έτρεξαν για να πάρουν μέρος στον αγώνα με τα γεωργικά τους εργαλεία, οικιακά σκεύη και λίγα όπλα που είχαν κρύψει. Έστηναν ενέδρες στους αλεξιπτωτιστές γνωρίζοντας κάθε πτυχή και κάθε θάμνο της πατρίδας τους και έκαναν τον δικό τους «κλεφτοπόλεμο».
Είχαν εμπιστοσύνη στο δίκιο τους και στην ψυχική τους δύναμη και διέψευσαν τις γερμανικές προσδοκίες ότι οι κρητικοί θ’ αντιμετώπιζαν την επίθεση τους με απάθεια και μοιρολατρία.
Και αυτό που αυτή η Μάχη πια μας δίνει, σωστότερα μας «παραδίδει», εκτός από το τιμημένο όνομά της είναι το μήνυμα της: «Το αληθινό μπόι των ανθρώπων μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς, και εμείς, μόνο εμείς μπορούμε να κρατούμε τα χώματά μας!»
Η Κρήτη ήταν και θα είναι πάντα πόθος πολλών κατακτητών εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης του νησιού.
Τίποτε όμως δεν μπορεί να αλλάξει το ότι είναι η γη των Τιτάνων, η πατρίδα του Δία, που στα χώματα της κυλίστηκε προς τέρψη του η Ευρώπη, πατρίδα των Κουρητών και των Ιδαίων Δακτύλων, πατρίδα των νυμφών της Αδράστειας, της Αμάλθειας και της Μέλισσας, «η Αέρια», «το Ιδαίο», «η Μακαρόνησος», η χώρα του Μίνωα, η πατρίδα του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, του Ελ. Βενιζέλου, του Νίκου Καζαντζάκη, των πεσόντων της Μάχης της Κρήτης, της λεβεντιάς και της λύρας. Η Μεγαλόνησος, που έχει ο κάθε κρητικός μέσα του!
Ο Χίτλερ που έχασε την εμπιστοσύνη του στον εμπνευστή της μάχης Στιούντεντ είπε:
" Η Κρήτη αποδεικνύει ότι οι αλεξιπτωτιστές είναι εις το παρελθόν "
Ο ίδιος ο Στιούντεντ δηλώνει: " Όσοι επολέμησαν εις την Κρήτην του 1941 πρέπει να είναι υπερήφανοι, τόσον οι επιτιθέμενοι όσον και οι αμυνόμενοι. Δι' εμέ όμως ώς διοικητή των Γερμανικών Μονάδων Αλεξιπτωτιστών που κατέλαβον την Κρήτη, το όνομα της νήσου είναι συνδεδεμένον με πικράς αναμνήσεις. Ομολογώ ότι επανήλθα εις τους υπολογισμούς μου, όταν συνεβούλευσα αυτήν την επίθεσιν. Το αποτέλεσμα ήταν όχι μόνον να χάσωμεν πολλούς και πολύτιμους αλεξιπτωτιστάς, που τους θεωρούσα σαν παιδιά μου, αλλά και να εκλείψουν πλέον οι γερμανικοί σχηματισμοί αλεξιπτωτιστών, τους οποίους είχον δημιουργήσει ο ίδιος."
Η Μάχη της Κρήτης αντέστρεψε τη χρονολογική σειρά των σχεδίων του Γερμανικού επιτελείου. Επέφερε ριζική μεταβολή στις εκστρατείες και ιδίως στην πορεία όλου του πολέμου.
Η Μάχη της Κρήτης καθυστέρησε την επίθεση κατά της Ρωσίας που είχε προγραμματιστεί για τις 18 Μαΐου 1941 και έδωσε τη δυνατότητα στους Ρώσους να κερδίσουν χρόνο για να αμυνθούν. Έτσι ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος ( Επιχείρηση Βαρβαρόσας ) αντί τα μέσα Μαΐου άρχισε στις 22 Ιουνίου 1941.
Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, η περιοχή Αλικιανού έγινε θέατρο σφοδρών συγκρούσεων, καθώς άντρες και γυναίκες από την ευρύτερη περιοχή - ηλικιωμένοι και παιδιά κυρίως, που δεν είχαν επιστρατευτεί στον ελληνοϊταλικό πόλεμο - έτρεξαν να υπερασπίσουν τη γη τους ενάντια στους πάνοπλους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, δίνοντας μάχες σώμα με σώμα σε ολόκληρο το μήκος της κοίτης του Κερίτη ποταμού.
Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, η περιοχή Αλικιανού έγινε θέατρο σφοδρών συγκρούσεων, καθώς άντρες και γυναίκες από την ευρύτερη περιοχή - ηλικιωμένοι και παιδιά κυρίως, που δεν είχαν επιστρατευτεί στον ελληνοϊταλικό πόλεμο - έτρεξαν να υπερασπίσουν τη γη τους ενάντια στους πάνοπλους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, δίνοντας μάχες σώμα με σώμα σε ολόκληρο το μήκος της κοίτης του Κερίτη ποταμού.
Στη μάχη αυτή αναδείχτηκε ήρωας της τοπικής αντίστασης ο Εμμανουήλ Θ. Παπαδερός, τραυματίας του αλβανικού μετώπου, που μόλις την προηγούμενη μέρα είχε φτάσει στον τόπο του με πλοιάριο μέσω Πελοποννήσου.
Καθήλωσε μόνος του ολόκληρη μονάδα αλεξιπτωτιστών και κατέρριψε δύο αεροπλάνα, πριν πέσει νεκρός από τα πυρά των Γερμανικών αεροπλάνων, με ένα διαμπερές τραύμα από οβίδα.
46 Γερμανοί αλεξιπτωτιστές βρέθηκαν στο χώρο όπου τον παρέλαβαν βαριά τραυματισμένο οι Γερμανοί, όταν σιώπησε το πολυβόλο του.
Μετά από άκαρπες προσπάθειες που κατέβαλαν οι ίδιοι οι κατακτητές για να τον κρατήσουν στη ζωή, άφησε την τελευταία του πνοή στο κοντινό στρατόπεδο τους λόγω έλλειψης των απαραίτητων ιατρικών εφοδίων τις ώρες εκείνες. Τον έθαψαν μαζί με τους δικούς τους νεκρούς στο χώρο όπου έδωσαν τη μάχη, στη ρίζα των λόφων ανάμεσα στο Γαλατά και την Αγυιά, στη θέση Συκολιά.
Τον Παπαδερό, επειδή ήταν στρατιώτης, τον τίμησαν οι Γερμανοί για την ηρωική του αντίσταση, απονέμοντας στους γονείς του, όταν επικράτησαν, μετάλλιο ανδρείας για το νεκρό γιο τους, υπογεγραμμένο από το Στούντεντ, όπου ανέφερε “…αν η Κρήτη διέθετε 100 στρατιώτες σαν τον γυιό σας, η νίκη της Γερμανίας θα ήτο αδύνατος”.
Για την αντίσταση όμως των αμάχων οι κατακτητές πήραν σκληρή εκδίκηση. Στις 2 Ιουνίου 1941, συνέλαβαν, με αιφνιδιαστικό μπλόκο, 48/60 Αλικιανιώτες, κατά το πλείστον ηλικιωμένους και εφήβους, και τους εκτέλεσαν στον περίβολο της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού.
Την 1η Αυγούστου 1941, αφού κάλεσαν τον κόσμο - που είχε, μετά την πρώτη εκτέλεση, καταφύγει στα ορεινά - να επιστρέψει στα σπίτια του, έκαμαν μπλόκο και συνέλαβαν 118 πατριώτες από τ’ Αλικιανού και τα γύρω χωριά, κι αφού τους έβαλαν ν’ ανοίξουν τους λάκκους των, τους εδίκασαν με συνοπτικές διαδικασίες και τους εκτέλεσαν κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κερίτη. Τον ίδιο χρόνο, έκαψαν το χωριό Σκηνέ ως αντίποινα για την αντίσταση των κατοίκων. Τα παιδιά της περιοχής που μεγάλωσαν στην Κατοχή και στην πρώτη μεταπολεμική περίοδο ήταν στην πλειοψηφία τους ορφανά.
Για τους αγώνες και τις θυσίες των κατοίκων της περιοχής, η 21η Μαΐου ανακηρύχθηκε από την πολιτεία, ύστερα από ενέργειες του Γεωργίου Δ. Καψωμένου, “ως ημέρα επισήμου τοπικής εορτής εν Αλικιανώ” (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Φύλλο 243, Τεύχος Α΄, 5. 9. 1955).
Το χρονικό των εκτελέσεων
Σύµφωνα µε το υπ’ αριθ. 16/1946 Βούλευµα του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληµατιών Πολέµου, οι ναζί εκτέλεσαν αµέσως µετά τη Μάχη της Κρήτης 2.000 και πλέον άτοµα.
2 Ιουνίου – Το πρώτο ολοκαύτωµα Κάνδανος Χανίων. Οι ναζί εκτελούν 300 κατοίκους και ξεθεµελιώνουν το χωριό. Φεύγοντας, γράφουν: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος».
Στον Αλικιανό Χανίων εκτελούν 42 και άλλους 81 από τα χωριά Περιβόλια, Λουτρά, Παγκαλοχώρι, Παλιοχώρα.
• Στο Άδελε Ρεθύµνου 18.
• Στο Κοντοµάρι 25.
31 Μαΐου Κρήτη. Επιδροµή στα χωριά Σαχτούρια, Μαγαρικάρι, Καµάρες και Λοχρά (Ρεθύµνου και Ηρακλείου). Σύλληψη οµήρων και εκτέλεση άγνωστου αριθµού κατοίκων τους.
3 Ιουνίου Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούν 12.
5 Ιουνίου Στις Στέρνες Ηρακλείου Κρήτης εκτελούν 19.
14 Ιουνίου Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούν 50 στη θέση Ξηρόκαµπος.
20 Ιουνίου Στα Περιβόλια Χανίων εκτελούν 32.
1 Αυγούστου – Ολοκαύτωµα Αλικιανού.
Στον Αλικιανό Χανίων, στις όχθες του ποταµού Κερίτη, εκτελούν 118 από τα χωριά Αλικιανό, Κουφό, Βατόλακκο, Σκινέ, Μεσκλά, Φουρνέ, Πρασέ, Ν. Ρούµατα, Ορθούνι, Καράνο, Σκαφιδάκια.
28 Αυγούστου Στο Μαλάθυρο Κισσάµου Χανίων εκτελούν 61 κατοίκους, στη θέση Φαράγγι.
5 Σεπτεµβρίου Στην Κρήτη, στη θέση Γουρνόλακκο του Ψηλορείτη, εκτελούν 25 και 1 παπά, ενώ έθαβαν 8 χωρικούς, που είχαν εκτελέσει την προηγουµένη µέρα οι ναζί, στο Λιβαδιώτικο βουνό.
13-14 Σεπτεµβρίου – Ολοκαυτώµατα Βιάννου και Ιεράπετρας Οι χιτλερικοί εκτελούν 451 στην Επαρχία Βιάννου Λασηθίου Κρήτης, από τα χωριά Κεφαλόβρυση, Άγιος Βασίλειος, Αµιρά, Άνω Βιάννο, Βαχό, Καλάµι, Κάτω Βιάννο, Κρεββατά, Πεύκο, Κάτω Σύµη, Συκολόγο, Χόνδρο· στην Επαρχία Ιεράπετρας, από τα χωριά Γδόχια, Μάλες, Μουρνιές, Μύθοι, Μύρτο, Πάρσα, Ριζά και Χριστό.
6 Οκτωβρίου Στο Ρέθυµνο βασάνισαν, εκτέλεσαν και έκαψαν 12 γυναίκες και 2 γέροντες στο χωριό Καλή Συκιά
11 ∆εκεµβρίου Στη Σύµη Λασηθίου Κρήτης εκτελούν 20.
13 Φεβρουαρίου Στα Ανώγεια της Κρήτης εκτελούν 12 στον Καρτερό.
2 Ιουνίου Από το χωριό Κοντοµαρί Κυδωνίας των Χανίων εκτελούν 22.
8 Ιουνίου Βύθιση του πλοίου «∆ανάη» κοντά στη Μήλο, µε 600 οµήρους από το Ηράκλειο Κρήτης. Οι ναζί είχαν ανοίξει επίτηδες τους κρουνούς του κύτους.
13 Αυγούστου Στο Ρέθυµνο ισοπεδώνουν ολοκληρωτικά τα Ανώγεια µε πυροβολικό και αεροπορία και σφάζουν 24 γέροντες. Οι νεκροί της κατοχής στα Ανώγεια ανέρχονται σε 122.
21 Αυγούστου Στο Ηράκλειο Κρήτης εκτελούν 45 στη ∆αµάστα και στο Μάραθο.
22 Αυγούστου Στο Ρέθυµνο Κρήτης εκτελούν 323 από το Γερακάρι (53), τις Βρύσες (41), το Α. Μέρος, τα Ανώγεια, την Κρύα Βρύση Σπηλίου και τα Σαχτούρια.
29 Αυγούστου Στα Τοπόλια Κισσάµου των Χανίων εκτελούν 110 και βοµβαρδίζουν το Συρικάρι
15 Σεπτεµβρίου Στην Κρήτη εκτελούν 45 και ένα βρέφος 6 µηνών στα Γδόχια.
16 Σεπτεµβρίου Στη φυλακή Αγυιάς Χανίων εκτελούν 54 οµήρους.
Νοέµβριος-∆εκέµβριος Στο Φρούριο της Κρήτης (Σούδα), που εξακολουθούσε να κατέχεται από τους ναζί, εκτελούνται δύο στις 14, ένας στις 18, δύο (µάνα και γιος) στις 30 Νοεµβρίου, ένας στις 4 και ένας στις 11 ∆εκεµβρίου 1944.
Είπαν για την Μάχη της Κρήτης:
Πάτρικ Φέρμορ Άγγλος ταγματάρχης που συμμετείχε στην απαγωγή του Κράιπε και που λάτρεψε την Κρήτη (οι Κρητικοί μάλιστα του έδωσαν και το παρατσούκλι “Φιλεντέμ”) είπε: "Κατά τη Μάχη της Κρήτης, η ανδρεία και το πνεύμα των Κρητών γέμισαν τις σελίδες του παγκόσμιου τύπου. Η μάχη αυτή έγινε θρύλος και στα μάτια ολόκληρου του κόσμου η λέξη "Κρητικός" έγινε συνώνυμη με τις λέξεις "Πολεμιστής" και "Ήρως"
Ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας: "Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε."
Οι TIMES του Λονδίνου τόνιζαν: "Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε το συναρπαστικότερο γεγονός του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. και η αποθέωση του ανθρώπινου ηρωισμού"
Στρατηγός Φράιμπεργκ (διοικητής συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη): "Ολίγα έθνη έχουν τα ευγενικά προτερήματα των Κρητικών"
Ουίστον Τσόρτσιλ:Ο Γκαίριγκ κέρδισε μόνο μια ΠΥΡΡΕΙΑ ΝΙΚΗ στη Κρήτη. Με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε εύκολα να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως ακόμη και την Περσία
ΑΝΤΡΕ: διοικητής του "Φρουρίου Κρήτης"
"Οι Κρητικοί όταν βρίσκονται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα έχουν πάνω τους κάτι το μυθώδες . Φαντάζουν σαν τους μυθικούς ήρωες . Είναι τόσο περήφανοι την τραγική ώρα του θανάτου, που όποιος τους δεί , είναι αδύνατο να μήν τους θαυμάσει . Πολλές φορές όταν επρόκειτο να γίνουν εκτελέσεις , άφηνα το γραφείο μου και έβγαινα στο μπαλκόνι , μόνο και μόνο για να τους θαυμάσω . Σε κανένα άλλο λαό δεν είδα τέτοια περιφρόνηση προς το θάνατο και τόση αγάπη για την ελευθερία"
Ταξίαρχος Σωλσμπουργκ Τζόουν του Επιτελείου του Στρατηγού Φρεϋμπουργκ
Ήταν υπέροχο το θέαμα να βλέπει κανείς χωρικούς όλων των ηλικιών να ζητούν όπλα και μόνον όπλα. Το ηθικόν των Κρητών είναι αδύνατο να περιγραφτεί . Όταν ολόκληρος η ιστορία έλθει εις φώς θα συγκαταλεχθεί μεταξύ των ευγενέστερων παραδειγμάτων της Ιστορίας.
“Εδώ, μας πολεμάνε ακόμα και οι πέτρες !”
Από τηλεγράφημα της Γερμανικής διοίκησης Κρήτης, προς Βερολίνο.
Χίτλερ
”Διατί η Κρήτη αντέχει ακόμη , ενώ ολόκληρος η Γαλλία έπεσεν εντός οκτώ ημερών ;”
…Δεν ήξερε φυσικά ότι…
“Δεν ήταν νησί! Ήταν θεριό
που κείτουνταν στη θάλασσα!” όπως μας λέει ο Ν. Καζατζάκης.
"...Χίτλερ να μην το καυχηστείς πώς πάτησες στην Κρήτη
ξαρμάτωτη την ήβρηκες και τα παιδιά τση 'λειπαν
στα ξένα πολεμούσανε πάνω στην Αλβανία..."
"... Κρήτη μ’ η Μεραρχία σου, αν ήτανε κοντά σου,
το Γερμανό θα ν’ έθαφτες μέσα στα χώματά σου.
Κρήτη μου όμορφο νησί, που ‘γραψες Ιστορία,
Δίχως στρατό πολέμησες μιαν αυτοκρατορία!
Τση Κρήτης τ’ Άγια Χώματα, όπου κι ανέν τα σκάψεις,
Αίμα παλικαριών θα βρεις, κόκκαλα θα ξεθάψεις..."
"...Οι Άγγλοι και οι Αυστραλοί, και Ζηλανδοί ομάδι,
αντάμα με τους Έλληνες πηγαίνουνε στον Άδη.
Τέτοια ψυχή, τέτοια καρδιά, και λεβεντιά δεν είδα.
Η Κρήτη σαν να ήτονε δική τωνε πατρίδα.
Και πολεμούσανε κι αυτοί ως ότου σκοτωθήκαν,
Κι όσοι δεν αποθάνασι αιχμάλωτοι πιαστήκαν..."
«Της αστραπής και της βροντής η Κρήτη
και των κελαϊδισμών και των αγώνων,
των αιμάτων και των τροπαίων η Κρήτη
των τυράννων ακοίμητη φοβέρα
η Κρήτη, η Κρήτη….».
Κ.Παλαμάς
Μ.ΜΑΝΕΤΑ
(marilena.mane@gmail.com)
