 |
Τον Νυμφώνα σου βλέπω, Σωτήρ μου,
κεκοσμημένον, και ένδυμα ουκ έχω,
ινα εισέλθω εν αυτώ¨ λάμπρυνον μου
την στολή της ψυχής, Φωτοδότα,
και σώσον με.
|
Το Μεγάλο Σάββατο. Ανάσταση του Κυρίου.
Το Μεγάλο Σάββατοείναι η τελευταία ημέρα
της Μεγάλης Εβδομάδας
και της Μεγάλης Σαρακοστής.
Αφιερωμένη από την Εκκλησία μας
στην κάθοδο τουΙησού
στον Άδη.
Ενώ το σώμα του Ιησού βρίσκεται
στον τάφο, η ψυχή του κατέβηκε
προσωρινά στον Άδη για να μεταφέρει
στους νεκρούς τον Λόγο Του.
Εντωμεταξύ οι Αρχιερείς με την άδεια
του Πιλάτου, εγκαθιστούν φρουρά έξω
από το μνήμα του Χριστού.
Αυτό το έκαναν για να....
μην μπορέσουν οι μαθητές Του, να κλέψουν το σώμα Του και
να διαδώσουν ότι αναστήθηκε. Είχαν οι Αρχιερείς αυτόν τον φόβο
επειδή την ανάσταση Του, είχε προαναγγείλει ο Ιησούς ενόσω ήταν
εν ζωή.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, στις εκκλησίες
μας, τελείται η Θεία Λειτουργία της Πρώτης Ανάστασης.
Ονομάζεται έτσι, γιατί σε κάποιο σημείο της, ο Ιερέας
προαναγγέλλει τηνΑνάσταση του Κυρίου, λέγοντας:
«Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην…».
Ίσως η ύπαρξη αυτής της προαναγγελλίας, να είναι ο λόγος
που το πένθος των πιστών την ημέρα αυτή είναι μικρότερο
σε σχέση
με αυτό της Μεγάλης Παρασκευής.
Στα Ιεροσόλυμα, η τελετή της Αφής του
Αγίου Φωτός και της Ανάστασης του Κυρίου, γίνονται το μεσημέρι
του Μεγάλου Σαββάτου. Στην Ελλάδα η Θεία Λειτουργία της
Αναστάσεως γίνεται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου.
Κατά την διάρκεια της Λειτουργίας, στις 12 ακριβώς τα
μεσάνυχτα, σβήνουν τα φώτα της εκκλησίας και ο ιερέας
προβάλει στην Ωραία Πύλη, κρατώντας σε κάθε χέρι από
μία δεσμίδα τριάντα τριών κεριών με το Άγιο Φως, και ψάλλοντας
το «Δεύτε λάβετε Φως…».
Στην συνέχεια ιερείς, ψάλτες και πιστοί βγαίνουν στο περίβολο
της εκκλησίας όπου γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου της
Αναστάσεως και ψάλλεται το«Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω
θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος».
Οι πιστοί μετά το τέλος της λειτουργίας μεταφέρουν
το Άγιο Φως στα σπίτια τους και το έθιμο θέλει να το φυλάνε να μην
σβήσει για σαράντα ημέρες. Το Μεγάλο Σάββατο, όπως και η
Μεγάλη Παρασκευή, είναι ημέρα αυστηρήςνηστείας, με το λάδι
να ανήκει στις απαγορευμένες τροφές.
Όσοι δεν έχουν φτιάξει κουλούρια ή τσουρέκια
και δεν έχουν βάψει κόκκινα αυγά την Μεγάλη Πέμπτη, το Μεγάλο Σάββατο
έχουν την τελευταία τους ευκαιρία να το πράξουν. Οι ετοιμασίες των
νοικοκυριών για το Πάσχα έχουν φτάσει στο τέλος τους. Το μόνο
που απομένει είναι η κατασκευή της μαγειρίτσας που θα φαγωθεί
μετά την ανάσταση καθώς και η προετοιμασία της ψησταριάς και της
σούβλας για το αρνί ή το κατσίκι που θα φαγωθεί την ημέρα του Πάσχα.
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί γιορτάζουμε
Το Μεγάλο Σάββατο, οι πιστοί αρχίζουν να προετοιμάζονται για το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης.
Ήδη από το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ψάλλεται ο μεγάλος Εσπερινός και ακούγεται για πρώτη φορά το "Ανάστα ο Θεός, κρίναι την γην".
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί, κατά την διάρκεια της λειτουργίας και την στιγμή που ο ιερέας θα πει το «Ανάστα ο Θεός», οι πιστοί θα κτυπήσουν τους σκάμνους και τα μαύρα ρούχα που καλύπτουν τις εικόνες θα πέσουν.
Το Μεγάλο Σάββατο η Εκκλησία μας βρίσκεται στην προσδοκία της Ανάστασης.
Το σώμα του Χριστού έχει ταφεί, χωρίς όμως να γνωρίζει την φθορά που γνωρίζουν όλοι οι νεκροί, καθώς παραμένει ενωμένο με την θεότητα, ενώ η ψυχή του Χριστού βρίσκεται στην κόλαση, στο χώρο του θανάτου, όπου κηρύττει την μετάνοια.
Ο Θεάνθρωπος Χριστός ολοκληρώνει το έργο της Θείας Οικονομίας, που είναι η ανάσταση όλης της Δημιουργίας και όλων των ανθρώπων, κι αυτών που ήταν εν ζωή, αλλά και αυτών που είχαν πεθάνει πριν τον ερχομό του Ιησού στον κόσμο.
Ο έσχατος εχθρός του ανθρώπου, ο θάνατος, νικιέται δια του θανάτου του Χριστού, και όλα κινούνται στην προσδοκία της Ανάστασης, της γνήσιας ελευθερίας.
Σ' έναν από τους πιο όμορφους ύμνους, που ολοκληρώνουν την ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, διαβάζουμε τα εξής θαυμάσια λόγια: "Δεύτε ίδωμεν την ζωήν ημών εν τάφω κειμένην, ίνα τους εν τάφοις κειμένους ζωοποιήση. δεύτε σήμερον, τον εξ Ιούδα υπνούντα θεώμενοι, προφητικώς αυτώ εκβοήσωμεν. Αναπεσών κεκοίμησαι ως λέων. τις εγερεί σε, βασιλεύ; αλλ' ανάστηθι αυτεξουσίως, ο δους σεαυτόν υπέρ ημών εκουσίως. Κύριε, δόξα σοι".
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί γιορτάζουμε
1. Την Ταφή του Κυρίου «την θεόσωμον ταφήν» και
2. Την Κάθοδο Του στον Άδη «την εις άδου κάθοδον», όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς
Η ταφή βέβαια έγινε τα απόγευμα της Μ. Παρασκευής. Όμως η Εκκλησία έκρινε ορθό να αφιερώσει ιδιαίτερη μέρα προς τιμήν και μελέτη του μυστηριώδους αυτού γεγονότος.
Ο Χριστός αναπαύεται μέσα στον τάφο, όπως «αναπαύθηκε» όταν πρωτοδημιούργησε τον κόσμο την έβδομη μέρα. Όμως αναπαύεται ως θεάνθρωπος.
Το πανάχραντο σώμα Του θάβεται στον τάφο, αλλά πνευματικά ο ίδιος μεταβαίνει στον Άδη και συνεχίζει το σωτηριώδες έργο του.
Καλεί κοντά Του όλους τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης, από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τους έσχατους ανθρώπους του Θεού, ώστε να μην λείψει κανείς από το παγκόσμιο προσκλητήριο της σωτηρίας, που είναι τελικά μια αναδημιουργία του κόσμου και ολοκλήρωσης της ανθρωπότητας.
Η κάθοδος αυτή ήταν το τελειωτικό χτύπημα κατά του θανάτου.
Γι’ αυτό ψέλνουμε χαρακτηριστικά: «Ότε κατήλθες πρός τον θάνατον, η ζωή η αθάνατος, τότε τόν άδην ενέκρωσας τη αστραπή της θεότητος”.
Το πρωί του Μεγ. Σαββάτου τελείται η Θ. Λειτουργία του Μεγ. Βασιλείου.
Ύστερα διαβάζονται οι Προφητείες για την Ανάσταση και ψέλνεται ο Ύμνος των Τριών Παίδων («Τον Κύριον υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας»). Αποβραδίς έχουν αλλάξει όλα τα πένθιμα καλύμματα του ναού και έχει στολισθεί με κόκκινα, αναστάσιμα. Στο μέσον του ναού, έχει στηθεί το «μπαρδακί», με το προσκυνητάρι και με «μανάλια» για κεριά.
Ο Χριστός αναπαύεται στον τάφο σωματικά. Ο Χριστός κηρύττει στον Άδη τη Ζωή. Και θα αναστηθεί ως ο λέων, αυτεξουσίως, και θα τραβήξει μαζί Του όσους τον πίστεψαν, αλλά και όσους τον πιστεύουν, όσους τους αγγίζει το μήνυμα, το πρόσωπο, η κοινωνία μαζί Του.
Ελευθερωνόμαστε από το θάνατο, χάρις στον θάνατο του Σωτήρα. Όλα πλέον είναι διαφορετικά. Δεν φοβόμαστε το θάνατο, γιατί θα μας πάει σ' Αυτόν που μας αγαπά και αγαπούμε.
Και θα περιμένουμε την Δευτέρα Παρουσία, για να γευτεί και το σώμα μας, αυτή την ανεκλάλητη χαρά. Αυτή την ανεκλάλητη ελευθερία. Αυτή την ανεκλάλητη αιώνια ζωή.
Στο Μεγάλο Σάββατο βρίσκονται τα σώματα των ανθρώπων που έφυγαν από αυτή τη ζωή. Μα όσοι ζούμε την πίστη, όσοι αγαπούμε, όσοι συγχωρούμε, όσοι κοινωνούμε έχουμε μπει ήδη στην ογδόη ημέρα. Την ημέρα της Εκκλησίας.
Την Ημέρα της Ανάστασης. Την Κυριακή, την ημέρα του Κυρίου...
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, όλα τα φώτα της εκκλησίας σβήνουν και πέφτει παντού σκοτάδι.
Στις 12 το βράδυ, ο ιερέας ψάλλει το "Δεύτε λάβετε φως" και βγαίνει με τη λαμπάδα του αναμμένη μέσα από την Ωραία Πύλη και δίνει φως στους εκκλησιαζόμενους.
Στη συνέχεια οι πιστοί βγαίνουν έξω από την εκκλησία, όπου ο παπάς διαβάζει το Ευαγγέλιο της Αναστάσεως και μόλις τελειώσει ψάλλει το "Χριστός Ανέστη..."
Αμέσως μετά αρχίζουν να πέφτουν πυροτεχνήματα και βεγγαλικά. Μετά την Ανάσταση, οι πιστοί μεταφέρουν στο σπίτι τους το Αγιο Φως.
Στην είσοδο του σπιτιού τους, κάνουν, με τον καπνό της λαμπάδας, το σχήμα του σταυρού.
Μετά ανάβουν το καντήλι και προσπαθούν να το κρατήσουν τουλάχιστον τρεις με σαράντα ημέρες.
Το θαύμα του Αγίου Φωτός
Κάθε Μεγάλο Σάββατο το μεσημέρι στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα επαναλαμβάνεται το ΜΕΓΑ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΟΣ που συγκλονίζει, συγκινεί, αγαλλιάζει, σκορπίζει χαρά και πίστη σε όσους έχουν την τιμή και ευλογία να παρευρίσκονται στην ιεροτελεστία του Αγίου Φωτός.
Απευθύνομαι σε όλα τα έθνη του κόσμου γνωρίζοντας ότι είμαι ένας αμαρτωλός άνθρωπος ο οποίος προσπαθεί να βελτιώσει την ζωή του μέσα από την πίστη. Ο Πανάγαθος Θεός αξίωσε και εμένα, τον πιο ανάξιο άνθρωπο αυτού του κόσμου, να δω και να αγγίξω το “Αγιο Φως Του. Αισθάνομαι υποχρεωμένος να περιγράψω με απλότητα και ευλάβεια αυτό το συγκλονιστικό θαύμα, ώστε να το μάθουν όσο ι δεν το γνωρίζουν ευχόμενος συγχρόνως να μπορέσουν κάποτε να το δούνε από κοντά.
Προετοιμασία του Πανάγιου Τάφου
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πριν από την τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται πρώτα ένας σχολαστικότατος έλεγχος του Παναγίου Τάφου και αμέσως μετά τον σφραγίζουν με το μελισσοκέρι που είχε ετοιμαστεί το πρωί. Ο έλεγχος γίνεται για να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει οτιδήποτε μέσα στον Πανάγιο Τάφο το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει φωτιά. Αφού σφραγιστεί ο Πανάγιος Τάφος με το μελισσοκέρι οι αρχές τοποθετούν πάνω στο κερί τις σφραγίδες τους.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τον έλεγχο δείχνουν και όλα τα άλλα δόγματα τα οποία με διάφορους τρόπους και πιέσεις έχουν από παλιά αποκτήσει δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο. Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Αν τύχει κάποια χρονιά να μη βγάλει το “Αγιο Φως ο Ορθόδοξος Πατριάρχης τότε θα αναλάβουν το προβάδισμα της τελετής του Αγίου Φωτός άλλοι.
Ο έλεγχος αρχίζει στις 10 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και τελειώνει στις 11. “Οσο γίνεται ο έλεγχος Ορθόδοξοι “Αραβες νέοι διαδηλώνουν μέσα στον Ιερό Ναό υπέρ των ορθοδόξων δικαιωμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι τον σχολαστικό έλεγχο του Παναγίου Τάφου παρακολουθούν εκπρόσωποι των Αρμενίων και άλλων δογμάτων.
 |
Η τελετή του Αγίου Φωτός
Η τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται στις 12 η ώρα το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου και αποτελείται από τρία στάδια:
α. Την Λιτανεία,
β. Την είσοδο του Πατριάρχη στον Πανάγιο Τάφο και
γ. Τις προσευχές του Πατριάρχη για να βγει το “Αγιο Φως.
α. Την Λιτανεία,
β. Την είσοδο του Πατριάρχη στον Πανάγιο Τάφο και
γ. Τις προσευχές του Πατριάρχη για να βγει το “Αγιο Φως.
Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου ο Ορθόδοξος Πατριάρχης με την συνοδεία του – αρχιερείς, ιερείς και διακόνους- αλλά και τον Αρμένιο Πατριάρχη μπαίνει στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως, ενώ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα. Πριν από την είσοδο του Πατριάρχη ο Σκευοφύλακας του Πανίερου Ναού φέρει την ακοίμητο κανδήλα, σβηστή εκείνη την ημέρα, για να αναφτεί με το “Αγιο Φως. Από την εσωτερική είσοδο του Ναού του Αποστόλου Ιακώβου μπαίνει ο Πατριάρχης στο Ιερό Βήμα του Καθολικού και κάθεται στον πατριαρχικό θρόνο. Από αυτό το σημείο περνάνε και ασπάζονται το χέρι του Πατριάρχη οι εκπρόσωποι των Αρμενίων, των Αράβων, των Κοπτών και άλλων για να τους δοθεί το “Αγιο Φως. Σύμφωνα με τα προνόμια αν δεν ασπαστούν το χέρι του Ορθόδοξου Πατριάρχη δεν έχουν το δικαίωμα να λάβουν το “Αγιο Φως από τα χέρια του. Αμέσως μετά αρχίζει η Ιερή Λιτανεία η οποία περιφέρεται τρεις φορές γύρω από τον Πανάγιο Τάφο και μετά ο Πατριάρχης σταματάει μπροστά στον Πανάγιο Τάφο όπου βρίσκονται και οι επίσημοι.
Μετά την Λιτανεία αποσφραγίζεται ο Πανάγιος Τάφος και ο Πατριάρχης βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο. Κατόπιν ο διοικητής της Ιερουσαλήμ και ο αστυνομικός διευθυντής ελέγχουν σχολαστικά τον Μακαριότατο Πατριάρχη μπροστά σε όλους ώστε να διαπιστωθεί ότι δεν έχει τίποτα μαζί του το οποίο μπορεί να μεταδώσει φως.
Μετά τον έλεγχο ο Μακαριότατος Πατριάρχης Ιεροσολύμων λαμβάνει τους σβηστούς πυρσούς και εισέρχεται μαζί με τον Δραγουμάνο των Αρμενίων στο Ιερό Κουβούκλιο. “Ολα τα κανδήλια είναι σβηστά και τίποτα δεν είναι αναμμένο στον Ιερό Ναό αλλά και στον Πανάγιο Τάφο.
Πως βγαίνει το Άγιο Φως
Μέσα στον Πανάγιο Τάφο ο Πατριάρχης γονατιστός κάνει αρχιερατική προσευχή διαβάζοντας και ειδικές ευχές παρακαλώντας τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό να στείλει το “Αγιο Φως του ως δώρο αγιασμού για τους ανθρώπους. Και μέσα στην απόλυτο ησυχία κατά την ώρα που προσεύχεται ο Πατριάρχης ακούγεται ένας συριγμός και σχεδόν ταυτόχρονα γαλαζόλευκες αστραπές του Αγίου Φωτός διαπερνούν από παντού, λες και ανάβουν εκατομμύρια φωτογραφικά φλας και τα κανδήλια ανάβουν μόνα τους.
Μέσα στο Πανάγιο Τάφο οι πυρσοί που κρατάει προσευχόμενος ο Πατριάρχης και αυτοί ανάβουν μόνοι τους από το “Αγιο Φως. Ταυτόχρονα το πλήθος ξεσπάει σε ζητωκραυγές ενώ δάκρυα χαράς και πίστης τρέχουν από τα μάτια του κόσμου.
Το “Αγιο Φως για μερικά λεπτά της ώρας δεν έχει τις ιδιότητες τις φωτιάς. Αυτό συμβαίνει τα πρώτα λεπτά της ώρας, όταν βγαίνει από τον Πανάγιο Τάφο ο Πατριάρχης και δίνει το “Αγιο Φως στους πιστούς. Μπορεί οποιοσδήποτε να αγγίζει την φλόγα 33 κεριών και να μην καίγεται! Μετά από πάροδο 33 λεπτών περίπου η φλόγα είναι κανονική.
Γενικά για το Άγιο Φως
Μόνο ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης έχει το προνόμιο και την εξουσία να βγάζει το “Αγιο Φως. Κατά καιρούς έχουν γίνει απόπειρες και από άλλα δόγματα να βγάλουν το “Αγιο Φως αλλά αυτό στάθηκε αδύνατον. Για παράδειγμα το 1549μ.Χ. σύμφωνα πάντα με ιστορικές καταγραφές, οι Αρμένιοι δωροδόκησαν τον σουλτάνο Μουράτ για να τους δώσει την άδεια να εισέλθουν στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως και να βγάλουν αυτοί από τον Πανάγιο Τάφο το “Αγιο Φως.
Πράγματι ο σουλτάνος τους έδωσε την άδεια και οι Αρμένιοι μπήκαν μέσα στον Ναό και τον κλείδωσαν. Γεμάτος απελπισία ο Ορθόδοξος Πατριάρχης όταν είδε τους Αρμένιους να βρίσκονται μέσα στον Πανάγιο Τάφο, γονάτισε έξω στην είσοδο του Ναού κοντά σε μία από τις κολόνες. Ξαφνικά η κολόνα σχίστηκε (φωτογραφία) και βγήκε το “Αγιο Φως ανάβοντας τις λαμπάδες του Πατριάρχη.
 |
Ή κολόνα αυτή, ραϊσμένη μέχρι σήμερα, δείχνει τήν αλήθεια τής Ορθοδοξίας!
Ο Αγαρηνός Εμίρης παρακολουθούσε τα γεγονότα από τον μιναρέ του τζαμίου που βρίσκονταν απέναντι από τον Ναό. Μόλις είδε τα γεγονότα φώναξε «Μεγάλη η πίστη των Χριστιανών! “Ενας είναι ο αληθινός Θεός, ο Θεός των Χριστιανών. Πιστεύω στον Αναστάντα εκ νεκρών Χριστόν. Τον προσκυνώ ως Θεό μου». Μετά από αυτή την ομολογία του πήδησε από τον μιναρέ. Κατά την πτώση του όμως δεν έπαθε τίποτα. Τότε οι μουσουλμάνοι τον έπιασαν και τον αποκεφάλισαν. Το άγιο λείψανο του φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στην Ιερά Μονή της Μεγάλης Παναγίας των Ιεροσολύμων.
Πολλοί βλέπουν κάθε έτος το “Αγιο Φως και αισθάνονται την παρουσία του Θεού ανάμεσά τους. Αυτό ακριβώς το “Αγιο Φως να φωτίζει όλη την ανθρωπότητα για ένα καλύτερο αύριο.
http://www.romfea.gr
Μ.ΜΑΝΕΤΑ
(marilena.mane@gmail.com)
