ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ & ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ [Πάνος Γαρμπής Μέρος2ο]

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ & ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
- Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ   ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΦΗΒΩΝ

- ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ & ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
ΜΕΡΟΣ 2ο

Ποια τα θετικά οφέλη της προσωπικότητας του έφηβου από την άθληση

Η άθληση είναι προϋπόθεση για την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του

ανθρώπου. Άλλωστε στοιχείο της προσωπικότητας είναι και το σώμα. Άρα στο βαθμό που

βελτιώνεται, αναπτύσσεται και η προσωπικότητα.

Η αθλητική δραστηριότητα τονώνει και

ξεκουράζει μετά από επίπονη νοητική αλλά και σωματική εργασία. Δημιουργούνται έτσι

προϋποθέσεις για τη νόηση ώστε να γίνει πιο αποδοτική. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η

συμβολή των ομαδικών αθλημάτων σε αυτό. Το ομαδικό άθλημα, όπως και κάθε άθλημα

εντάσσει τις εντεινόμενες σωματικές προσπάθειες σε έναν συγκεκριμένο στόχο, αλλά

απαιτεί πιο σύνθετες και συλλογικές νοητικές διεργασίες, όπως η επεξεργασία σχεδίου, η

στρατηγική και η ομαδικότητα. Το άτομο μαθαίνει να εντάσσεται σε μια ομάδα και να

συντονίζεται μαζί της για τον κοινό σκοπό. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη διαμόρφωση

της προσωπικότητας, κυρίως των νέων. Επίσης, μέσα απ’ αυτό, ο νέος ψυχαγωγείται κιόλας

μιας και στην εξέλιξη ομαδικών αγώνων οι αθλούμενοι βιώνουν μέσα στα πλαίσια της

ευγενούς άμιλλας. . Με τη σωματική άσκηση εξασφαλίζει κάποιος μια καλή υγεία και

μεγαλύτερη φυσική αντοχή. Πέρα όμως από την ψυχαγωγία, μπορεί να συνδυάσει την καλή

κατάσταση με το μυαλό, όπως επίσης μαθαίνει να συνεργάζεται και να σέβεται τον αντίπαλο.

Αναπτύσσονται διάφορες αξίες όπως η πειθαρχεία, ο αυτοέλεγχος, η κάμψη του εγωισμού

και η αυτοσυγκέντρωση. Ακόμη ο άνθρωπος με τον αθλητισμό μπορεί να επικοινωνεί και με

τους συνανθρώπους του. Η άσκηση είναι μια ψυχοσωματική διαδικασία. Ανεξάρτητα από

το είδος της μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από το στρες ,απαλλάσσοντας το σώμα

με φυσικό τρόπο από συσσωρευμένη ένταση.

Οι θετικές & αρνητικές επιδράσεις της φυσικής άσκησης –δραστηριότητας αθλητισμού στην

καθημερινή ζωή του ανθρώπου.

- Αθλητισμός και κοινωνία

Καθοριστικότατης σημασίας είναι ο κοινωνικός ρόλος του αθλητισμού και η συμβολή του

στη συνειδητοποίηση των καταπιεζομένων λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας. Καταρχάς

κυρίαρχη θέση σε αυτόν κατέχει ο «αγώνας». Ο αθλούμενος ξεπερνά τον εαυτό του και

σπάει τα φυσικά δεσμά του σώματος του με αγώνα, διεκδικεί καλύτερο σώμα, μεγαλύτερη

αντοχή, περισσότερη υγεία και άρα καλύτερη ζωή. Μπορούν να παραδειγματίσουν και να

παρακινήσουν όλους μας να αγωνιστούμε και για τις υλικές προϋποθέσεις της ζωής, για το

μέλλον που μας αξίζει. Για το δικαίωμα στον αθλητισμό, στη μόρφωση, στην υγεία, τον

πολιτισμό. Επίσης, ο αθλητισμός ως μέσο υλοποίησης βασικών δικαιωμάτων του

ανθρώπου(δικαίωμα στην ανάπαυση, στην αναψυχή, στην προστασία της υγείας)συμβάλλει

ενεργητικά στη διεκδίκηση καλύτερης ποιότητας ζωής, περισσότερου ελευθέρου χρόνου και

δυνατότητας καλύτερης αξιοποίησης του. Ο αθλητισμός, λοιπόν, προωθεί τη διεκδίκηση

τέτοιων αιτημάτων και συσπειρώνει πολλούς γύρω από αυτά. Ο αθλητισμός είναι κοινωνικό

αγαθό. Όχι, όμως ,μόνο για τα σπουδαία κοινωνικά μηνύματα που κουβαλά. Ο αθλητισμός

βοηθά κάθε άνθρωπο να χτίσει γερό και υγιές σώμα. Αυτή είναι αναγκαία βάση για την

ανάπτυξη της προσωπικότητας του και, παράλληλα, της συλλογικής του δράσης. Ο άνθρωπος

είναι αλληλένδετος με την κοινωνία στην οποία ζει, και η οποία συνεισφορά του

αθλητισμού στον καθένα έχει, υπό προϋποθέσεις, αντίκρισμα στην ίδια την κοινωνία.

Αθλητισμός και ψυχαγωγία

Η ψυχαγωγία είναι σημαντική πτυχή του αθλητισμού. Η τόνωση και η αναζωογόνηση, η

εγρήγορση, η επιστράτευση διανοητικών λειτουργιών και η πρόκληση έντονων

συναισθημάτων, όλα αυτά συνεισφέρουν με τον τρόπο τους στο ανέβασμα της

προσωπικότητας και του ψυχικού κόσμου σε όλο και υψηλότερα επίπεδα. Κάποιοι βλέπουν

τον αθλητισμό σαν μια δημιουργική διέξοδο για τον ελεύθερο χρόνο τους, που βελτιώνει το

βιοτικό τους επίπεδο

Φυσική αγωγή και επιστήμη

Τεράστια συνεισφορά στον αθλητισμό έχει η επιστήμη της φυσικής αγωγής. Αυτή συμβάλλει

στην εξέλιξη ειδικών τεχνικών μέσων και ειδικευμένων ασκήσεων και επιμελείται της

εφαρμογής τους, πράγμα το οποίο συνεπικουρεί από κάθε πλευρά την άθληση και την

εξειδικεύει σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος που έχουν ανάγκη. Η φυσική αγωγή

διδάσκει ολοκληρωμένα όλα τα αθλήματα, καθιστά την άθληση σε αυτά ασφαλή και τη

συνδυάζει με την καλύτερη δυνατή τεχνική. Βέβαια, πρωταρχικός της ρόλος είναι η

διαπαιδαγώγηση των νέων στην υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής, αγωνιστικής στάσης ζωής,

στη διάκριση του σωστού και του δίκαιου.

Τα οφέλη Αθλητισμός στην ψυχική- σωματική υγεία.

Από αρχαιοτάτων χρόνων, έχει υποστηριχθεί ότι το σώμα και η ψυχή είναι αλληλένδετα και

αχώριστα μεταξύ τους και στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα κανάλι επικοινωνίας μεταξύ

σώματος και ψυχής και μάλιστα ότι το σώμα υπεισέρχεται στη ψυχή και η ψυχή στο σώμα.

Όλοι ακούμε συνέχεια ότι ο αθλητισμός κάνει καλό στην υγεία μας αλλά δεν ξέρουμε τι είναι

αυτό που κάνει καλό όπως επίσης τι είναι αυτό που δεν κάνει καλό. Η συστηματική

σωματική εξάσκηση βοηθά τον οργανισμό μας σε πολύ μεγάλο βαθμό και σε πολλά επίπεδα.

Παρά το γεγονός ότι οι γιατροί και άλλοι επαγγελματίες της υγείας μας επαναλαμβάνουν

συχνά το γεγονός αυτό, εμείς το αγνοούμε και συνεχίζουμε την καθημερινή ρουτίνα μας, με

τον ασταμάτητο αγώνα μας εναντίον του χρόνου και το άγχος που μας συνοδεύουν σε κάθε

μας κίνηση. Η ψυχική υγεία είναι μια θετική κατάσταση πνευματικής ευεξίας στην οποία τα

άτομα αισθάνονται βασικά ικανοποιημένα από τον εαυτό τους, τους ρόλους τους στη ζωή

και στις σχέσεις τους με τους άλλους .

Ποιες είναι λοιπόν οι ευεργετικές δράσεις μιας συστηματικής σωματικής εξάσκησης;

· Η συστηματική σωματική εξάσκηση μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη,

υψηλής πίεσης και καρδιακών παθήσεων

· Βοηθά στην μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης σ' αυτούς που έχουν ήδη

εκδηλώσει υπέρταση

· Βελτιώνει και υποβοηθά την ψυχολογική κατάσταση, καλυτερεύει την ψυχική

διάθεση, μειώνει το άγχος, την ένταση και την κατάθλιψη

· Βοηθά στο να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε υγιή οστά, μυς και αρθρώσεις

· Βοηθά στο να διατηρούμε ένα φυσιολογικό για το ύψος μας βάρος και μειώνει το

λίπος του σώματος

· Στους ηλικιωμένους βοηθά στην ανακούφιση από το πρήξιμο των αρθρώσεων και

βελτιώνει την κινητικότητα και την ευκαμψία

Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας αποτελεί ένα από τα βασικά αίτια θανάτου ,ασθενειών

και κινητικών προβλημάτων με την πάροδο της ηλικίας . Σύμφωνα με έρευνα του

Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας , ο καθιστικός τρόπος ζωής ευθύνεται για περισσότερους

από δύο εκατομμύρια θανάτους ετησίως . Πολλοί επίσημοι φορείς έρχονται να

πιστοποιήσουν το γεγονός, λέγοντας ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής διπλασιάζει τον κίνδυνο

εμφάνισης καρδιοπαθειών, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκίας, ενώ παράλληλα αυξάνει τον

κίνδυνο για την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου, υπέρτασης, οστεοπόρωσης και

κατάθλιψης.

Είναι πολύ σημαντικό το είδος άσκησης που θα επιλέξουμε για να ξεκινήσουμε να ταιριάζει

με τα γούστα μας αλλά και τα ταλέντα μας, καθώς σε αυτή την περίπτωση θα αποτελεί

μια πολύ ευχάριστη δραστηριότητα η οποία θα μας τονώσει σωματικά και ψυχικά. Επίσης,

ξεχωριστής σημασίας είναι ο χώρος στον οποίο θα αποφασίσουμε να αθληθούμε καθώς και

τα άτομα που θα μας συνοδεύουν, αφού έχει φανεί οτι η εξάσκηση σε εξωτερικούς χώρους ή

σε ομαδικό επίπεδο είναι πολύ ευεργετικά για την ψυχολογία μας.

Βιολογική Εξήγηση

Η φυσική άσκηση έχει δύο βασικές ιδιότητες που δικαιολογούν τα θετικά της αποτελέσματα:

Μειώνει τα επίπεδα των ορμονών που προκαλούν στρες (αδρεναλίνη και κορτιζόλη). Αυτές

τις ορμόνες ο οργανισμός τις παράγει σε μεγάλο βαθμό όταν βρίσκεται κυριολεκτικά σε

κατάσταση κινδύνου για να προστατευτεί. Τον βάζουν σε μια κατάσταση εγρήγορσης για να

μπορέσει να αντιμετωπίσει τους κινδύνους. Στη σύγχρονη όμως εποχή όπου πολλοί ζουν

γρήγορες και ταραχώδεις ζωές ο οργανισμός που αντιλαμβάνεται το άγχος και το στρες ως

κίνδυνο για τον ίδιο κάνει έκκριση μεγάλης ποσότητας των ορμονών αυτών. Με την άσκηση

καταφέρνουμε να τον «ξεγελάσουμε» και έτσι εκτονωνόμαστε.

Η ψυχολογία του ατόμου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σωματική του κατάσταση. Η

φυσική άσκηση συμβάλει στην παραγωγή ουσιών που επηρεάζουν τη λειτουργία του

εγκεφάλου. Επιπλέον η καλή λειτουργία του εγκεφάλου εξαρτάται άμεσα από την αιματική

ροή η οποία επηρεάζεται από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το σάκχαρο και γενικότερα την

μειωμένη οξυγόνωση των εγκεφαλικών κυττάρων. Η καλή οξυγόνωση είναι επίσης πολύ

σημαντική για τον εγκέφαλο και μπορεί να επιτευχθεί με φυσικό τρόπο μέσω της άσκησης η

οποία εξασφαλίζει την ανάπτυξη και διατήρηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου.

Με την άσκηση ο οργανισμός παράγει ενδορφίνες οι οποίες δρουν ως φυσικά αναλγητικά

δηλαδή παυσίπονα και έχουν ευεργετικές ιδιότητες για την ψυχική μας υγεία. Η πρώτη

επιστημονική διαπίστωση για το πόσο η κίνηση και ο αθλητισμός επηρεάζουν την ψυχή μας

έγινε από νευροβιολόγους οι οποίοι ασχολούνται με την χημεία του εγκεφάλου. Διαπίστωσαν

ότι η καλή διάθεση που προκαλεί η κίνηση έχει να κάνει με τις ενδορφίνες, ορμόνες που

παράγει ο οργανισμός και οι οποίες προκαλούν ψυχική ευφορία. Μάλιστα οι ορμόνες αυτές

ευθύνονται για την κατάσταση έκστασης στην οποία έρχονται πολλοί μαραθωνοδρόμοι όταν

διανύσουν έναν αρκετά μεγάλο και δύσκολο αγώνα δρόμου. Εκτός όμως από τους

νευροβιολόγους και ψυχολόγοι έκαναν μελέτες πάνω στο συγκεκριμένο θέμα και

διαπίστωσαν ότι τα άτομα που ασκούνταν κάποιες μέρες την εβδομάδα σε σύγκριση με τα

άτομα που δεν ασκούνταν καθόλου είχαν πολύ καλύτερη ψυχική διάθεση. Δεν είναι τυχαίο

ότι μέσα στα χρόνια αναπτύχθηκε ένα καινούργιο είδος ψυχοθεραπείας η χοροθεραπεία

σύμφωνα με την οποία μέσα από τον χορό και την κίνηση το άτομο συμμετέχει δημιουργικά

σε μια διαδικασία που βοηθάει στη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική του

ολοκλήρωση.

Οι ενδορφίνες είναι μία από τις 3 κύριες ομάδες ενδογενών οπιοειδών που παράγονται

στον εγκέφαλο, με αντιπροσωπευτικότερη τη β-ενδορφίνη, που έχει την ισχυρότερη

αναλγητική δράση. Χαρακτηρίζονται παγκοσμίως σαν οι ορμόνες anti-stress και φυσικής

αναλγησίας. Συνδεόμενες με ειδικούς νευροϋποδοχές μπλοκάρουν το μήνυμα του πόνου στο

νευρικό σύστημα χωρίς όμως να μπορούν να δρουν απεριόριστα αφού ο οργανισμός παράγει

και ένζυμα (ενδορφινάσες) που μπλοκάρουν τη δράση των ενδορφινών, λόγος για τον οποίο

οι άνθρωποι υποφέρουν όλο και περισσότερο από πόνους καθώς γερνάνε. Οι ενδορφίνες όταν

παράγονται σε μεγάλες ποσότητες και διαρκώς, καθιστούν πολλά όργανα του ανθρώπου

υγιέστερα και γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ως το πολυτιμότερο δώρο του θεού στον άνθρωπο.

Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα σε καταστάσεις stress και βοηθούν στην καλύτερη

κυκλοφορία του αίματος. Επίσης, έχουν αντιγηραντική δράση και βελτιώνουν την μνήμη,

διατηρώντας τα εγκεφαλικά κύτταρα νέα και υγιή και συνεισφέροντας έτσι στη διατήρηση

αρμονικών σχέσεων μεταξύ συναδέλφων και στην δημιουργική και με μεγαλύτερη διάρκεια

σκέψη.

Οι κύριες δράσεις όμως των ενδορφινών είναι η μείωση του stress και η αναλγησία. Αρκεί

ν’ αναφερθεί ότι οι ενδορφίνες έχουν 20-50 φορές ισχυρότερη αναλγητική δράση από τη

μορφίνη. Δυστυχώς, όμως, οι ενδορφίνες δεν ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν αυτούσιες

για αναλγησία, είτε γιατί μερικές φορές είναι πολύ επικίνδυνο. Συστήνεται σε άτομα με

έντονα στρεσσογόνο ζωή και βαριές υπευθυνότητες, σε κατάθλιψη, σε εμμηνόπαυση και

γήρανση, σε έντονη πνευματική άσκηση, σε δυσμηνόρροια και σε έντονους αρθριτικούς

πόνους. Δεν προκαλεί εξάρτηση και δρα 3-4 εβδομάδες και μετά τη διακοπή του. Συνοπτικά,

μπορούμε να πούμε ότι οι ενδορφίνες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι για την ομαλή

λειτουργία του οργανισμού μας και τη ψυχολογική μας κατάσταση. Ακόμη, όμως, έχουμε

πολύ δρόμο μέχρι να γνωρίζουμε απόλυτα οτιδήποτε αφορά τις ενδορφίνες γιατί σίγουρα

υπάρχουν ακόμα άγνωστες πλευρές γι’ αυτές.

Μειώνοντας, όμως, τον πόνο, το stress και όλα όσα προαναφέραμε συνεισφέρουν άμεσα

στην ευφορία του οργανισμού, κάνοντας μας ευτυχισμένους. Η επιστήμη προχωράει γρήγορα

η ανάλυση της εγκεφαλικής λειτουργίας είναι γεγονός και σίγουρα γι’ αυτήν υπάρχουν

διαδικασίες που οδηγούν στην ευτυχία, τη χαρά και την καλή διάθεση. Επίσης, σίγουρο είναι

ότι οι ενδορφίνες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτών των διαδικασιών. Η ευτυχία,

λοιπόν, είναι πολύ κοντά μας. Μεταδίδεται με κάποιον μηχανισμό πιθανόν; Είναι

κληρονομική; Είναι στο DNA; Είναι μόνο θέμα περιβάλλοντος; Είναι όλα αυτά και πολλά

ακόμα που θα γνωρίσουμε στο μέλλον. Οι ενδορφίνες όμως συντελούν άμεσα στην ευτυχία

μας αρκεί να καταλαβαίνουμε έγκαιρα πότε είμαστε ευτυχισμένοι και όχι να ψάχνουμε

συνέχεια αν είμαστε πιο ευτυχισμένοι από τον διπλανό μας.

Είναι γνωστό σε πολλούς ανθρώπους πόσο καλό κάνει ο αθλητισμός και γενικά η κίνηση στη

σωματική μας κατάσταση. Μας βοηθάει στο να διατηρήσουμε ένα καλό σωματικό βάρος,

μειώνει τη χοληστερίνη, διατηρεί τα οστά και τις αρθρώσεις σε καλή κατάσταση, δυναμώνει

τους μύες μας και την καρδιά, οξυγονώνει τον εγκέφαλο και έχει πολλά ακόμη οφέλη. Εκτός

όμως από τα οφέλη που προσφέρει η κίνηση στο σώμα μας, βοηθάει και την ψυχή μας με

πολλούς τρόπους όπως έχουν διαπιστώσει και διάφοροι επιστήμονες. Μάλιστα φαίνεται ότι

ψυχή και σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα καθώς η σωματική κατάσταση επηρεάζει την

ψυχική όπως και το αντίστροφο. Έτσι ένας άνθρωπος που είναι άρρωστος σωματικά συνήθως

αισθάνεται πολύ πιο άσχημα ψυχολογικά από έναν που δεν είναι άρρωστος και από την άλλη

οι ψυχολογικές παθήσεις φαίνεται ότι μπορούν να επιβαρύνουν τη σωματική μας υγεία.

Επίσης με τη φυσική δραστηριότητα παράγονται και άλλες ορμόνες που όπως η σεροτονίνη

και η ντοπαμίνη που ανεβάζουν τη διάθεση, την αισιοδοξία και την ψυχική αντοχή. Η

σεροτονίνη είναι η ορμόνη που ελέγχει τη διάθεση. Όταν τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι

υψηλά η διάθεση σου είναι καλή. Όταν δεν κυλά αρκετή σεροτονίνη μέσα στον εγκέφαλο

νοιώθεις κατάθλιψη. Έχει βρεθεί πειραματικά ότι η άσκηση αυξάνει τη παραγωγή της

συγκεκριμένης ουσίας σημαντικά. Τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα από οποιαδήποτε

φαρμακευτική, αντικαταθλιπτική αγωγή ή οποιοδήποτε άλλο συμπλήρωμα διατροφής. Και

επειδή τα αποτελέσματα της άσκησης μπορούν να διαρκέσουν για ημέρες, η άσκηση μπορεί

να είναι ένας απόλυτα φυσικός και ασφαλής τρόπος για να βελτιώσει κανείς τη διάθεση του ή

να ανακουφιστεί από την κατάθλιψη αν τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Θα πρέπει επίσης να

αναφέρουμε ότι η παράγωγη της ορμόνης γίνεται στο πεπτικό σύστημα και οι κακές

διατροφικές συνήθειες, επίσης, επηρεάζουν σοβαρά τη παραγόμενη ποσότητα.

Κατάθλιψη και ψυχική υγεία

Κατάθλιψη ονομάζεται μια ψυχολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από έλλειψη

ευχαρίστησης, αϋπνίες, μειωμένη όρεξη, αισθήματα ενοχής και έλλειψη ενέργειας.

Δυστυχώς, πολλές φορές αυτά τα συμπτώματα οδηγούν σε ακραίες καταστάσεις, όπως η

αυτοκτονία. Η κατάθλιψη επηρεάζει, σήμερα, περίπου 340 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο

τον κόσμο, ενώ στην Ελλάδα περίπου 550.000 Έλληνες εμφανίζουν σχετικά συμπτώματα.

Τα μέχρι τώρα στοιχεία έχουν δείξει ότι περίπου το 9% των παιδιών παγκοσμίως έχουν

νιώσει τουλάχιστον μια φορά το συναίσθημα της κατάθλιψης, και το 10% των εφήβων

πάσχουν από σοβαρά συμπτώματα αυτής. Γενικά, η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται με

φαρμακευτική αγωγή, αλλά τα αποτελέσματα έχουν δείξει ότι μάλλον δεν είναι αρκετή. Έτσι,

λοιπόν, οι επιστήμονες ψάχνουν να βρουν εναλλακτικές μεθόδους για την αντιμετώπιση του

προβλήματος.

Η άσκηση βοηθάει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν

Έλληνες επιστήμονες από το Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του

Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας και το Τμήμα Φυσικής Αγωγής

και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ευρήματα μελετών δείχνουν ακόμα ότι άνθρωποι που έχουν αυξημένα επίπεδα φυσικής

δραστηριότητας εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης από ανθρώπους που δεν είναι

δραστήριοι, και αυτό ισχύει για όλες τις ηλικίες. Κάποιοι ερευνητές, μάλιστα, έχουν

χρησιμοποιήσει την άσκηση ως μέσο θεραπείας σε ανθρώπους με βαριά κατάθλιψη και έχουν

βρει ότι μειώνει τα συμπτώματά σε τέτοιο βαθμό, ώστε θα μπορούσε να πει κάποιος ότι

μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Το εντυπωσιακό είναι

ότι η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα κατάθλιψης και σε ανθρώπους που έχουν

επιπρόσθετα και άλλα προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, καρδιαγγειακή νόσο,

παχυσαρκία, και οστεοπόρωση.

Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι η άσκηση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα

κατάθλιψης, ενώ ευεργετικά οφέλη έχει και η φυσική δραστηριότητα. Λέγοντας φυσική

δραστηριότητα εννοούμε τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού, μια εργασία που απαιτεί

έντονη σωματική δραστηριότητα (π.χ. αγροτική), το βάδισμα, κλπ γι' αυτό ειναι προτιμότερο

να χρησιμοποιήσουμε το ποδήλατο για να πάμε στη δουλειά και τις σκάλες αντί του ασανσέρ.

Πολλές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι η τακτική σωματική άσκηση

σχετίζεται με βελτίωση της κλινικής κατάθλιψης και του άγχους, των ήπιων έως μέτριων

καταθλιπτικών συμπτωμάτων, της αϋπνίας και ανοχής στο στρες. Τα άτομα που είναι σε

φόρμα ή παραμένουν σωματικά δραστήρια είναι λιγότερο πιθανό να εκδηλώσουν κλινική

κατάθλιψη.

Παραθέτουμε ορισμένες έρευνες που επιβεβαιώνουν τα συμπεράσματα μας:

-Σε μια μελέτη οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση ενός τρίμηνου προγράμματος άσκησης

σε άτομα πού έπασχαν από ήπια έως μέτρια κατάθλιψη. Στην έρευνα συμμετείχαν 80 περίπου

άτομα, τα οποία διαιρέθηκαν σε πέντε ομάδες. Οι δύο ομάδες συμμετείχαν σε ένα εντατικό

πρόγραμμα «υψηλής δόσης» άσκησης, η μία για 3 μέρες την εβδομάδα και η άλλη για 5

μέρες μέρες την εβδομάδα. Οι άλλες δύο ομάδες συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα «χαμηλής

δόσης» άσκησης, 3 ή 5 φορές την εβδομάδα. Η πέμπτη ομάδα ήταν η ομάδα ελέγχου, όπου

ασκούνταν μόνο σε μυϊκές διατάσεις για ευελιξία.

-Οι βαθμολογίες των καταθλιπτικών συμπτωμάτων έπεσαν και στις τρεις ομάδες, αλλά το

εντατικό πρόγραμμα άσκησης οδήγησε στη μεγαλύτερη πτώση, 47% κατά μέσο όρο. Το

γεγονός αυτό την καθιστούσε εξίσου αποτελεσματική με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή τη

γνωσιακή –συμπεριφορική θεραπεία, καθιερωμένες θεραπείες για την κατάθλιψη. Γενικά

βρέθηκε ότι οποιαδήποτε σωματική δραστηριότητα θα μπορούσε να βοηθήσει.

-Σε μία μελέτη περισσότερων από 2.000 ηλικιωμένους έδειξε ότι η καθημερινή βάδιση

αποτέλεσε παράγοντα βελτίωσης των καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε χρονικό διάστημα 3

χρόνων. Η σύγκριση της αεροβικής άσκησης από μόνη της, της άσκησης με εκπαίδευση

διαχείρισης άγχους και της θεραπείας με φάρμακα σε ασθενείς με καρδιακή νόσο έδειξε ότι,

μετά από 16 εβδομάδες, οι ασθενείς και στις δύο ομάδες εκγύμνασης χαρακτηρίζονταν από

χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης.

-Η άσκηση όμως βελτιώνει και τον ύπνο, επειδή, εν μέρει, η κατάθλιψη και το άγχος

αποτελούν κύρια αιτία της αϋπνίας. Για παράδειγμα, μία μελέτη έδειξε ότι 16 εβδομάδες

μέτριας άσκησης βοήθησαν μία ομάδα μεσήλικων με αϋπνία να κοιμηθούν κατά μέσο όρο 15

λεπτά νωρίτερα και να ξυπνήσουν κατά μέσο όρο 45 λεπτά αργότερα.

-Σε μία πρόσφατη ανασκόπηση βρέθηκε ότι δεν είχε καμμία διαφορά ο χρόνος, η ένταση ή η

διάρκεια της άσκησης του ατόμου. Αυτό που είχε σημασία ήταν μόνο η διάρκεια του

προγράμματος να είναι τουλάχιστον 2 μήνες. Εξάλλου, στις περισσότερες μελέτες , η

βελτίωση στην κάτάθλιψη και το άγχος δεν σχετιζόταν με βελτίωση της καρδιαγγειακής

υγείας, ενώ η αερόβια άσκηση και η άσκηση με βάρη συνήθως είναι εξίσου αποτελεσματικές.

-Η αθλητική δραστηριότητα συχνά συνδέεται και με την κατάθλιψη. Ωστόσο, παρόλο που

αυξημένα επίπεδα αθλητικής δραστηριότητας έχουν συνδεθεί με τη μείωση της νοσηρότητας

και της θνησιμότητας, το αντίκτυπό τους στην κατάθλιψη δεν είναι ξεκάθαρο. Οι Strawbridge

και συνεργάτες (2002) σε έρευνά τους βρήκαν ότι η αθλητική δραστηριότητα έχει

προστατευτικές επενέργειες στην κατάθλιψη στον ενήλικο πληθυσμό που είχαν ως δείγμα.

Αντίστοιχα, ο Salmon (2001) ότι οι περισσότερες έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η

αεροβική άσκηση έχει αντικαταθλιπτικές και αγχολυτικές επενέργειες καθώς και ότι

προστατεύει από τις επιβλαβείς επιπτώσεις του άγχους.

-Σε μια πρόσφατη προσπάθεια ανασκόπησης προηγούμενων ανασκοπήσεων η Daley (2008)

αναφέρει ότι η άθληση ως θεραπεία της κατάθλιψης είναι σίγουρα πολύ πιο αποτελεσματική

από την ανυπαρξία θεραπείας, τόσο αποτελεσματική όσο οι παραδοσιακές παρεμβάσεις σε

μερικές περιπτώσεις, και ότι έχει ισάξια ποσοστά απαρέγκλιτης τήρησης όπως και τα

φάρμακα.

-Τέλος, οι Baumeister και συνεργάτες (2003) στην ανασκόπησή τους αναφέρουν ότι η

αυτοεκτίμηση έχει σημαντική σχέση με την ευτυχία, σε σημείο όπου μεγαλύτερη

αυτοεκτίμηση μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη ευτυχία, ενώ η χαμηλότερη αυτοεκτίμηση

είναι πιο πιθανό να οδηγήσει στην κατάθλιψη υπό ορισμένες καταστάσεις.

Όσοι ασκούνται στον ελεύθερο χρόνο τους και κοινωνικοποιούνται μέσα από αυτή τη

διαδικασία είναι σπανιότερο να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους απ΄όσους

δεν αθλούνται, σύμφωνα με έρευνα στην οποία συμμετείχαν 40 χιλιάδες Νορβηγοί και

δημοσιεύθηκε στο βρετανικό περιοδικό ψυχιατρικής «British Journal of Psychiatry». Επίσης

στη βρετανο-νορβηγική επιστημονική έρευνα, επισημαίνεται ότι το ευεργετικό αποτέλεσμα

δεν ισχύει, αν η φυσική δραστηριότητα αποτελεί τμήμα της εργασιακής ρουτίνας του

ανθρώπου.Οι άνθρωποι που δεν είναι σωματικά δραστήριοι κατά τον ελεύθερο χρόνο τους,

έχουν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης σε σχέση με

όσους έχουν τέτοιες φυσικές δραστηριότητες.