Ο γάμος δεν είναι ένας απλός κοινωνικός θεσμός, μια συνηθισμένη σύμβαση ή κοινοπραξία και συμφωνία μεταξύ δύο ανθρώπων, ένα συμβόλαιο τελοσπάντων που καλούνται να υπογράψουν και να τηρήσουν στη συνέχεια τους όρους του. Ο γάμος είναι μυστήριο θρησκευτικό και μάλιστα «μυστήριον μέγα» κατά τη διδασκαλία των Ιερών Γραφών καί των εκκλησιαστικών Πατέρων.
Ο γάμος αποτελεί μέσο αγιασμού και πνευματικής τελειώσεως του ανθρώπου. Με το γάμο εξαγιάζονται οι σαρκικές επιθυμίες. Η κοινωνία των συζύγων μέσα στο γάμο αποτελεί προεικόνισμα της βασιλείας του Θεού και η διαπροσωπική αμοιβαιότητα μεταξύ των συζύγων προσομοιάζει σκιωδώς πρός την υφιστάμενη μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδος θεία κοινωνία, δεδομένου ότι και με το γάμο εκφράζεται η ίδια αμοιβαιότητα και αντίδοση, καθώς και η ετεροβίωση ως ο πιο προσωπικός διάλογος, απαύγασμα του οποίου είναι η προσωπική μακαριότητα. Η ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας που πραγματοποιείται με το γάμο λαμβάνει διαστάσεις μυστηρίου και η δημιουργία υπερατομικής προσωπικότητας στον καθένα από τούς συζύγους αποβαίνει το ασφαλές θεμέλιο της οικογένειας, της κοινωνίας, αλλά και αυτής ακόμη της Εκκλησίας του Χριστού. Έτσι γίνεται σαφές ότι η αποστολή του χριστιανικού γάμου έχει μέγιστη σημασία.
Για την εκπλήρωση όμως της αποστολής αυτής του γάμου δεν αρκεί μόνο η συναίνεση και η καλή θέληση των συζύγων· απαιτείται εξίσου και η Χάρη του Θεού που παρέχεται με τη συγκατάθεση της Εκκλησίας και τη σχετική ιερολογία του γάμου. Η αμοιβαία συναίνεση και εκούσια συγκατάθεση των νεονύμφων για την ισόβια ένωσή τους με τον ιερό δεσμό του γάμου αφενός και αφετέρου η ιερολογία, ή ἀλλιώς ευλογία, του γάμου με την οποία μεταδίδεται στούς νεονύμφους, με τη μεσολάβηση του Λειτουργού, η Θεία Χάρη αποτελούν τα δύο απαραίτητα αισθητά σημεία του μυστηρίου του γάμου. Η ευλογία του γάμου που γίνεται από τους Λειτουργούς της Εκκλησίας έχει την αρχή της στη θαυματουργική παρουσία του Κυρίου στον «ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας» γάμο και έκτοτε αποτελεί υπόθεση αυτής της ίδιας της Εκκλησίας του Χριστού, η οποία ως ταμιούχος της θείας Χάριτος δέεται μέσῳ του Λειτουργού να επέλθει κατά τη διάρκεια της τελέσεως του μυστηρίου του γάμου η θεία Χάρις του Παναγίου και Τελεταρχικού Πνεύματος στους νεονύμφους. Η παρεχόμενη Χάρη αποτελεί την αόρατη πλευρά του μυστηρίου.
Η θεία Χάρις εξαγιάζει και ηθικοποιεί και εξυψώνει και καθιστά πνευματικότερη την ένωση των συζύγων και τους ενισχύει στην πραγματοποίηση των υψηλών σκοπών του γάμου που είναι· η πνευματική και ηθική τελείωση των συζύγων, η οποία πραγματοποιείται με την ομοφροσύνη, την αμοιβαία αγάπη και την αλληλοβοήθεια, αλλά και τη χαλιναγώγηση των παθών με την άσκηση της εγκράτειας και της σωφροσύνης, και η διαιώνιση και αύξηση του ανθρώπινου γένους και ιδίως των μελών της Εκκλησίας του Χριστού με την τεκνογονία και τη χριστιανοπρεπή ανατροφή των τέκνων.
Η ιερότητα του γάμου, πάνω στην οποία στηρίζεται και η διδασκαλία για το αδιάλυτο αυτού, και ο μυστηριακός χαρακτήρας του εξαίρονται με τη μονογαμία. Μόνο στή μονογαμική σχέση μπορεί το αντρόγυνο να νιώσει «ψυχῇ τε καί σώματι», ολοκληρωμένα, τη χαρά του πλέον στενού προσωπικού διαλόγου, του διαλόγου της αγάπης και της αφοσιώσεως προσώπων που είναι ενωμένα αδιάσπαστα με τον ιερό δεσμό του γάμου. Αντίθετα η πολυγαμία διασπά και καταστρέφει την ιερότητα του δεσμού, καταδουλώνει την προσωπικότητα του ανθρώπου, προσβάλλει το μυστηριακό χαρακτήρα του γάμου και τον απογυμνώνει από κάθε πνευματικότητα. Γι᾿ αυτό και καταδικάζεται η πολυγαμία από την Αγία Γραφή που απαγορεύει ρητά τα διαζύγια, όπως εξίσου καταδικάζονται η πορνεία, η μοιχεία, καθώς και η κάθε είδους ασέλγεια και διαστροφή. Επανάληψη του γάμου επιτρέπεται μόνο μετά το θάνατο του ενός από τους συζύγους. Κάθε δεύτερος γάμος όμως, ενίοτε και τρίτος, επιτρέπεται μόνο «κατ᾿ οἰκονομίαν καί συγκατάβασιν», λόγω της πνευματικής δηλ. αδυναμίας του επιζήσαντος να αντισταθεί στους ηθικούς κινδύνους και να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές δυσκολίες της καθημερινής ζωής.
Απόσπασμα από το βιβλίο:
«ΜΕΓΑΛΥΝΘΗΤΙ, ΝΥΜΦΙΕ, Η ιερολογία του θρησκευτικού ορθοδόξου Γάμου»
του Θωμά Ν. Ζήση
του Θωμά Ν. Ζήση
Μ.ΜΑΝΕΤΑ
(marilena.mane@gmail.com)
