Γιορτή: Μεταμόρφωση του Σωτήρος

Μεταμόρφωση του Σωτήρος

Δύο χιλιόμετρα δυτικά του χωριού, στα νότια ριζά του λοφόβουνου Κατσά, κάτω από δύο ψηλούς βαθίσκιους πλατάνους, βρίσκεται το εξωκκλήσι ''Μεταμόρφωση Σωτήρος”. Οι χωριανοί λένε σε θηλυκό γένος “η Σωτήρα” ή “η Αγία Σωτήρα”
.

   Ότι κάποτε και τούτο το εξωκκλήσι ήταν μονή, που μόναζαν δηλ. Καλόγεροι σ' αυτό, μαρτυριέται και από το ότι βορινά του στην υπώρεια του Κατσά υπάρχουν ερείπια, που λέγονται ακόμα “Κελιά”.  Το δάπεδό του δείχνει πως πρέπει να χτίστηκε σε δύο φάσεις ενώ το 1983 συμπληρώθηκε με πρόναο 6x3,5 μέτρων. Συνολικό μήκος σήμερα έχει 19 μέτρα, πλάτος 6 και ύψος 3,5 μέτρα.

   Στη βορινή πλευρά του τοίχου, πάνω από την πόρτα υπάρχει ενεπίγραφη πλάκα με χρονολογία 1742. Υπάρχουν κι άλλα γράμματα, μα τ' ασβέστωσαν και δε διαβάζονται.  Προφανώς τότε θα χτίστηκε το μονύδριο, ή μάλλον θα ξαναχτίστηκε πάνω σ' άλλο αρχαιότερο, γιατί σε κάθετη σχεδόν κατεύθυνση νότια του ωσάνω εξωκκλησιού υπάρχει είδος  ναϋδρίου 5x3,5 με πόρτα 2 μέτρα ύψος στη νότια πλευρά και μέσα θολωτή στέγη, με δύο παράθυρα, ένα ανατολικά κι ένα δυτικά, και στο βάθος της βορινής του πλευράς μια θυρόσχημη οπή, απόπου άλλοτε έβγαινε άφθονο νερό, τόσο που χρησιμοποιόταν σα νεροτριβιά, ενώ σήμερα αναβρύζει συγκριτικά πολύ λιγοστό. Αυτό το ναΰδριο παρέχει την εντύπωση βυζαντινού κτίσματος, (για να μην πούμε πως εκεί θάταν και αρχαιοελληνικός ιερός χώρος του Αχελώου) και υπονοιάζει ότι αυτή η Μονή αρχικά λεγόταν Ζωοδόχος Πηγή και με τα χρόνια αυτό το όνομα το πήρε το ανθηρότερο και κοντινότερο μοναστήρι στο χωριό, και τούτο μετονομάστηκε Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Οι μετονομασίες αυτές φαίνονται πολύ πιθανές, όχι μόνο από τη “Ζωοδόχο Πηγή” με τ' αγιασμένο νερό, “το αγίασμα'', και τα πλησίον “Κελιά”, μα και για πρακτικούς λόγους, επειδή την Παρασκευή του Πάσχα στη σημερινή “Άγια Σωτήρα” δεν ήταν εύκολο ούτε να πάνε ούτε να σταθούν οι κάτοικοι στη βαλτώδη αυτή τοποθεσία, ενώ στις 6 Αυγούστου, που γιορτάζει το εξωκκλήσι τούτο, τα λιμναία νερά στράγγιζαν πάντα και η γιορταστική ατμόσφαιρα για τους πανηγυριστές γινόταν και εύκολα και ευχάριστη.

(Οινιάδες - Κατοχή , 1986, Διονύσης Μιτάκης)
http://katoxh-ekklhsia.blogspot.gr/

Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού

Ημερομηνία εορτής:	06/08
Τύπος εορτής:	Σταθερή. Εορτάζει στις 6 Αυγούστου εκάστου έτους.
Πολιούχος:	Κιάτο
Άγιοι που εορτάζουν:  Μεταμορφωση Του Σωτηρος Χριστου

Θαβὼρ ὑπὲρ πᾶν γῆς ἐδοξάσθη μέρος, Ἰδὸν Θεοῦ λάμψασαν ἐν δόξῃ φύσιν Μορφὴν ἀνδρουμένην κατὰ ἕκτην Χριστὸς ἀμεῖψε.

Βιογραφία Κατά τη διήγηση των Ευαγγελιστών, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός πήρε από τους μαθητές τον Πέτρο (βλέπε 29 Ιουνίου), τον Ιωάννη (βλέπε 26 Σεπτεμβρίου) και τον Ιάκωβο (βλέπε 30 Απριλίου) και ανέβηκε στό όρος Θαβώρ για να προσευχηθεί. Όπως σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Eπήρε δε τρεις μόνους Aποστόλους, ως προκρίτους και υπερέχοντας. O μεν γαρ Πέτρος επροκρίθη, επειδή ηγάπα πολλά τον Xριστόν. O δε Iωάννης, επειδή ηγαπάτο από τον Xριστόν. O δε Iάκωβος, επειδή εδύνετο να πίη το ποτήριον του θανάτου, το οποίον και ο Kύριος έπιεν». Οι τρεις μαθητές Του, όπως ήταν κουρασμένοι από τη δύσκολη ανάβαση στο Θαβώρ και ενώ κάθισαν να ξεκουραστούν, έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν, ξύπνησαν, αντίκρισαν απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα. Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο, και τα φορέματα Του ήταν λευκά σαν το φως. Τον περιστοίχιζαν δε και συνομιλούσαν μαζί Του δυο άνδρες, ο Μωϋσής (βλέπε4 Σεπτεμβρίου) και ο Ηλίας (βλέπε 20 Ιουλίου). Γράφει χαρακτηριστικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Έφερε δε εις το μέσον τους τον Mωυσήν και τον Ηλίαν, διά να διορθώση τας σφαλεράς υποψίας, οπού είχον οι πολλοί περί αυτού. Kαθότι, άλλοι μεν έλεγον τον Kύριον, πως είναι ο Ηλίας. Άλλοι δε, πως είναι ο Iερεμίας. Διά τούτο λοιπόν επαράστησεν εις το Θαβώρ τους πρώτους και κορυφαίους Προφήτας, διά να γνωρίσουν οι μαθηταί, και διά των μαθητών όλοι οι άνθρωποι, πόση διαφορά είναι αναμεταξύ του Xριστού, και των Προφητών. O μεν γαρ Xριστός, είναι Δεσπότης. Oι δε Προφήται, είναι δούλοι. Kαι ίνα μάθουν, ότι ο Kύριος έχει την εξουσίαν του θανάτου και της ζωής. Διά τούτο, από μεν τους αποθαμένους, έφερε τον Mωυσήν. Aπό δε τους ζωντανούς, έφερε τον Ηλίαν». Αφού οι μαθητές συνήλθαν κάπως από την έκπληξη, ο πάντα ενθουσιώδης, Πέτρος, θέλοντας να διατηρηθεί αυτή η αγία μέθη που προκαλούσε η ακτινοβολία του Κυρίου, ικετευτικά είπε να στήσουν τρεις σκηνές. Μια για τον Κύριο, μια για το Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Πριν προλάβει, όμως, να τελειώσει τη φράση του, ήλθε σύννεφο που τους σκέπασε και μέσα απ' αυτό ακούστηκε φωνή που έλεγε: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε» (Λουκά, θ' 28-36). Δηλαδή, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, που τον έστειλα για να σωθεί ο κόσμος. Αυτόν να ακούτε. Οφείλουμε, λοιπόν, και εμείς όχι μόνο να Τον ακούμε, αλλά και να Τον υπακούμε. Σε οποιοδήποτε δρόμο μας φέρει, είμαστε υποχρεωμένοι να πειθαρχούμε. Έθιμα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ως σπουδαία δεσποτική εορτή, αποτελεί εξαίρεση εθιμικά καθιερωμένης ιχθυοφαγίας, μέσα στην σύντομη αλλά αυστηρή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου. Σε πολλούς τόπους πιστεύουν ότι την παραμονή το βράδυ, κάποια ώρα, ανοίγουν ξαφνικά οι ουρανοί και φαίνεται το «άγιο φως», σε όσους είχαν την υπομονή και την πίστη να ξαγρυπνήσουν. Ανήμερα δε, προσφέρουν στους ναούς τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, για να ευλογηθούν από τον ιερέα μετά την θεία λειτουργία, και να διανεμηθούν ως ευλογία στους πιστούς. Σε ορισμένους μάλιστα τόπους προσφέρουν στον ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, για να ευλογηθεί, ώστε η ευλογία να επεκταθεί και στην υπόλοιπη παραγωγή. Πρόκειται για το αρχαίο έθιμο των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στον Θεό, μια μορφή αναίμακτης τελετουργικής θυσιαστικής προσφοράς, που πέρασε και στον χριστιανισμό. Ο λαϊκός άνθρωπος, προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό, από τον οποίο ζητά ευλαβικά να συνεργήσει, για να επιτύχει η σοδειά, από την οποία εξαρτάται και η επιβίωση ολόκληρης της παραδοσιακής κοινότητας. Ήδη στους Αποστολικούς Κανόνες επιτρέπεται η προσαγωγή στον ναό σταφυλιών, όχι όμως και άλλων οπωρικών, ενώ ο Θεόδωρος Βαλσαμών, ερμηνεύοντας τον Δ΄ Κανόνα των Αγίων Αποστόλων, ερμηνεύει την εξαίρεση αυτή των σταφυλιών από το ότι το κρασί, που προέρχεται από αυτά, χρησιμοποιείται για την παρασκευή της θείας κοινωνίας. Έτσι, τα ευλογημένα σταφύλια μοιράζονται και τρώγονται μαζί με το αντίδωρο στην Λέσβο, ενώ στον Μοσχοπόταμο της Πιερίας άφηναν το πρώτο τσαμπί του τρύγου σε κάποιο εικόνισμα του ναού, για να πάει καλά η σοδειά. Δεν πρέπει εξ άλλου να ξεχνούμε ότι στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος είναι αφιερωμένοι οι ναοί των μεγαλύτερων και επιβλητικότερων ελληνικών φρουρίων, γεγονός που δείχνει την σημασία, θρησκευτική και εθνικά αναγεννητική, που ο λαός μας ανέκαθεν έδινε στην μεγάλη αυτή εορτή. Και φυσικά, ως σπουδαία εορτή είναι και εθιμικά καθιερωμένη αργία, η παραβίαση της οποίας, από κάποιους ασεβείς και φιλάργυρους, επέφερε την άμεση θεϊκή τιμωρία, σύμφωνα με τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, για παραδειγματισμό και των υπολοίπων.