Να μιλήσουμε θαρρετά για την αναθεώρηση του θεσμικού
πλαισίου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Σήμερα, 1-12-2016, αρχίζει το ετήσιο
τακτικό συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Θεσσαλονίκη, που θα συζητήσει, για μια ακόμα
φορά, τα μείζονα θεσμικά και οικονομικά
ζητήματα της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η διαβούλευση για την
αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου στην Τ.Α. (Δημοτικός Κοινοτικός Κώδικας,
ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ) η οποία, κατά την άποψή μας, σύντομα
και κατ’ ελάχιστον εντός του πρώτου εξαμήνου του 2017, πρέπει να καταλήξει σε
προτάσεις και συμπεράσματα ώστε αυτά να λάβουν σάρκα και οστά με νομοθετική
πρωτοβουλία και να εφαρμοστούν στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κύρια αντίληψη που πρέπει να μας διακατέχει
είναι να μεταβούμε σε ένα καθεστώς περισσότερο δημοκρατικής και συλλογικής
λειτουργίας των ΟΤΑ. Αυτό πολύ απλά σημαίνει περιορισμό του δημαρχοκεντρικού
συστήματος και μείωση της
εσωτερικής συγκέντρωσης της πολιτικής ισχύος σε όργανα όπως η Εκτελεστική
Επιτροπή του Δήμου με ταυτόχρονη αναβάθμιση
του Δημοτικού Συμβουλίου ως συλλογικού μοντέλου παραγωγής πολιτικής και άσκησης
διοίκησης. Κατ’ επέκταση η θεσμική ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε.
ΠΩΣ ΚΑΙ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ
1. Αλλαγή του τρόπου ανάδειξης των
Δημοτικών Αρχών
Με δεδομένο ότι ο χώρος της Τ.Α. εξ ορισμού προσφέρεται για την καλλιέργεια
κουλτούρας, διαλόγου και αναζήτησης συναινέσεων, το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής για την ανάδειξη των Δημοτικών
Αρχών και των Δημοτικών Συμβούλων απεικονίζει
την έκφραση της λαϊκής βούλησης. Στην παραπάνω κατεύθυνση η δυνατότητα των πολιτών να επιλέγουν τον
υποψήφιο Δήμαρχο με απόλυτη πλειοψηφία – μεταξύ πρώτου και επαναληπτικού γύρου
– και η αναλογική εκλογή Δημοτικών Συμβούλων με την κατάργηση των 3/5 που πάει
στον πρώτο Συνδυασμό, θα αλλάξει κυριολεκτικά το τοπίο στην Τ.Α.
2. Εκλογή Δημοτικών και Τοπικών
Κοινοτήτων
Για τις Δημοτικές Κοινότητες πέντε (5) στο Δήμο μας – να καταργηθεί το ποσοστό προσκύρωσης των 3/5 στον επιτυχόντα
Συνδυασμό και να θεσμοθετηθεί η απλή αναλογική. Στις Τοπικές Κοινότητες να υπάρχει ένα ενιαίο ψηφοδέλτιο και ο
πλειοψηφών να εκλέγεται Πρόεδρος. Έτσι σταματούν τα φαινόμενα εξάρτησης και
αναδεικνύεται η τοπική συμμετοχή και η εθελοντική παρουσία στα τοπικά δρώμενα.
Ταυτόχρονα απαιτείται η ενίσχυση με αρμοδιότητες στις Τοπικές και Δημοτικές
Κοινότητες σε επίπεδο εκτέλεσης έργων και τοπικού προγραμματισμού.
3. Διαχωρισμός αυτοδιοικητικών και
ευρωπαϊκών εκλογών
Αυτή η ελληνική πρωτοτυπία πρέπει να
λάβει τέλος. Οι αυτοδιοικητικές απέχουν από τις ευρωπαϊκές
εκλογές σε αντιλήψεις, περιεχόμενο, ενδιαφέρον και στοχεύσεις. Ταυτόχρονα συσκοτίζεται το νόημα και υποβαθμίζεται
η σημασία δύο (2) διαφορετικών εκλογικών αναμετρήσεων.
4. Αναβάθμιση θεσμικής λειτουργίας
Οικονομικής Επιτροπής, Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου
Στα Δημοτικά Συμβούλια συζητούνται διαδικαστικής
φύσεως ζητήματα που πολλές φορές είναι πάνω
από τα μισά θέματα στην ημερήσια διάταξη (παραλαβές έργων, εγκρίσεις
δημοπρασιών κ.ά.) τα οποία κάλλιστα
μπορούν να επιλύονται στα ανωτέρω θεσμικά όργανα του Δήμου με αποφασιστικό
τρόπο, ώστε να μην έρχονται στο Δημοτικό
Συμβούλιο. Με την παραπάνω ρύθμιση το Δημοτικό Συμβούλιο θα μπορεί να επιλαμβάνεται λιγότερων θεμάτων, αλλά
και να συζητά πολιτικά και αυτοδιοικητικά μείζονα ζητήματα της πόλης, της
περιοχής και της Τ.Α. γενικότερα.
5. Νομικά Πρόσωπα Δήμου –
Ενδεικτικές περιπτώσεις
5α. Κοινωφελείς επιχειρήσεις
Επειδή μια κοινωφελής επιχείρηση ουσιαστικά ασκεί τις ίδιες αρμοδιότητες με άλλο νομικό πρόσωπο, όπως το Πνευματικό Κέντρο, σε τομείς κοινωνικής
προστασίας, αλληλεγγύης, παιδείας, πολιτισμού, αθλητισμού και περιβάλλοντος,
είναι προτιμότερο να καταργηθούν και να
ενσωματωθούν στο νομικό πρόσωπο του Δήμου, εφ’ όσον αυτό υπάρχει.
5β. Σχολικές επιτροπές
Υπάρχει η Πρωτοβάθμια Σχολική Επιτροπή, η Δευτεροβάθμια και η Δημοτική
Επιτροπή Παιδείας, που στην πράξη
λειτουργούν διεκπεραιωτικά. Εκφράζουμε τον προβληματισμό η αρμοδιότητα να περάσει απ’ ευθείας σε
υπηρεσία του Δήμου με το απαραίτητο στελεχιακό προσωπικό, με την παράλληλη
συγκρότηση άμισθων επιτροπών ανά σχολική μονάδα, που θα εισηγείται στο Δήμο τα
προβλήματά της.
5γ. ΔΕΥΑ
Λειτουργούν με τον ιδρυτικό νόμο 1069/1980. Μετά την υπαγωγή των
επιχειρήσεων αυτών στο μισθολόγιο του Δημοσίου και στο νέο Ενιαίο Σύστημα
Κινητικότητας, τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Η εμπειρία είναι τραυματική. Προτείνεται να εξεταστεί σοβαρά η πρόταση
ενσωμάτωσής της στον Δήμο ως αυτόνομη υπηρεσία ύδρευσης με ό,τι αυτό
συνεπάγεται.
ΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Υπάρχει άμεση ανάγκη αναθεώρησης
θεσμικού πλαισίου της Τ.Α. Τα όργανα αντιπροσώπευσης είναι μακριά από τους
πολίτες και αποτελούν απασχόληση των “ειδικών”. Οι παραπάνω προτάσεις θα
ζεστάνουν τις συμμετοχικές διαδικασίες και θα “οξυγονώσουν” την Τ.Α. Πρέπει να
το τολμήσουμε τώρα και θαρρετά χωρίς υπεκφυγές και υπαναχωρήσεις. Διαφορετικά
θα παραμείνουμε στο ίδιο τέλμα, χωρίς ελπίδα και προοπτική για κάτι καλύτερο.
Πάνος Παπαδόπουλος
