Ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου.
Το 1825, το Μεσολόγγι πολιορκείται από τους τούρκους (πρώτη πολιορκία). Οι Μεσολογγίτες και οι Ηπειρώτες υπερασπιστές της πόλης αλλά και οι άλλοι οπλαρχηγοί, ζήτησαν ενισχύσεις από όλους τους Έλληνες. Στο κάλεσμά τους ανταποκρίθηκε ένα σώμα Μακεδόνων, μεταξύ των οποίων και 120 νέοι της Σαμαρίνας και της γύρω περιοχής με επικεφαλής τον Σαμαριναίο καπετάνιο Μίχο Φλώρο. Μετά από ένα χρόνο πολέμου και προσπαθειών των τούρκων, το χειμώνα του 1826, ο αιγύπτιος Ιμπραήμ συνεργάζεται με τον Κιουταχή (δεύτερη πολιορκία). Το γεγονός αυτό έχει αποτέλεσμα, οι δύο στρατοί να καταστήσουν ασφυκτική την πολιορκία με ανηλεή κανονιοβολισμό του Μεσολογγίου και με την κατάληψη των στρατηγικής σημασίας νησίδων Βασιλάδι και Κλείσοβας. Μετά την πτώση των δύο νησίδων, η θέση των πολιορκούμενων έγινε τραγική, μετά δε και την αποτυχία του Μιαούλη να διασπάσει τον ναυτικό αποκλεισμό.
Η κατάσταση μέσα στην πόλη είχε φθάσει σε οριακό σημείο. Τρόφιμα δεν υπήρχαν και οι πολιορκούμενοι (γυναίκες, παιδιά, τραυματίες, γέροντες και μαχητές) σιτίζονταν με φύκια, δέρματα, ποντίκια και γάτες! Υπό τις συνθήκες αυτές, που καθιστούσαν αδύνατη την αποτελεσματική υπεράσπιση της πόλης, αποφασίστηκε σε συμβούλιο οπλαρχηγών και προκρίτων στις 6 Απριλίου η έξοδος. Η μέρα που ορίστηκε γι' αυτή, ήταν η νύχτα του Σαββάτου του Λαζάρου προς Κυριακή των Βαΐων (9 προς 10 Απριλίου 1826). Τα μεσάνυχτα, σύμφωνα με το σχέδιο, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Η μία υπό το Δημήτριο Μακρή, η δεύτερη υπό τον Νότη Μπότσαρη και η τρίτη υπό τον Κίτσο Τζαβέλα, με την ελπίδα να διασπάσουν τις εχθρικές γραμμές, επωφελούμενοι από τον αιφνιδιασμό των πολιορκητών. Νωρίτερα είχαν σκοτώσει τους τούρκους αιχμαλώτους, ενώ στην πόλη παρέμειναν τραυματίες και γέροι.
Όμως, το σχέδιο της εξόδου, είτε προδόθηκε, είτε δεν εφαρμόστηκε σωστά κι έτσι οι δυνάμεις του Ιμπραήμ κατέσφαξαν με τα γιαταγάνια τους μαχητές της ελευθερίας. Στο μεταξύ, μέσα στο Μεσολόγγι είχαν αρχίσει οι σφαγές από τους Τουρκοαιγύπτιους, που είχαν εισβάλει από άλλο σημείο της πόλης.
Μεταξύ των μαχητών που σκοτώθηκαν ήταν και οι περισσότεροι Σαμαριναίοι οι οποίοι έπεσαν και αυτοί στο βωμό της πατρίδας. Μερικά από τα ονόματα των μαχητών, που διέσωσε η παράδοση ήταν του Αβραμούλη, Γκιολδάρη, Μάκρη, Μανάκα, Μ. Μπούσια, Συράκου και Τζίμου. Από τους 120 συνολικά, κατά την έξοδο της φρουράς διεσώθησαν μόνο οι 33, ενώ οι υπόλοιποι Φλώρος, Μακρής, Αβραμούλης κλπ. έπεσαν ηρωικά. Η παράδοση λέει, πως ο καπετάνιος Μίχος Φλώρος βαριά τραυματισμένος, έδωσε στα παλικάρια που σώθηκαν την τελευταία του διαταγή. Η διαταγή του αυτή δεν ήταν άλλη, παρά μόνο τα λόγια του τραγουδιού:
«Κι εσείς παιδιά μωρέ κλεφτόπουλα.
Παιδιά της Σαμαρίνας, μωρέ παιδιά καημένα.
Αν πάτε, πάνω στα βουνά,
ψηλά στη Σαμαρίνα μωρέ παιδιά καημένα. 
Τουφέκια να μη ρίξετε.
Τραγούδια να μην πείτε μωρέ παιδιά καημένα.
Κι αν σας ρωτήσει η μάνα μου,
η δόλια η αδερφή μου.
Μην πείτε, πως εχάθηκα.
Πως είμαι σκοτωμένος μωρέ παιδιά καημένα
Μον πείτε πως παντρεύτηκα κάτω στο Μεσολόγγι πήρα καλή γυναίκα...».
Οι 33 μαχητές που σώθηκαν, γύρισαν στο χωριό και είπαν τα άσχημα νέα. Η παράδοση πάλι αναφέρει, πως τα παλικάρια του καπετάν Φλώρου, έγραψαν τα λόγια αυτά στη φουστανέλα για να μη χαθούν. Τα λόγια αυτά αργότερα έγιναν μοιρολόι το οποίο το τραγουδούν οι Σαμαριναίοι αλλά και πολλοί άλλοι, στο θάνατο των αγαπημένων τους ανθρώπων.
Παράλληλα όμως το μοιρολόι αυτό, εξελίχθηκε και σε οργανικό τραγούδι που χορεύεται σχεδόν πάντα σε όλες τις εκδηλώσεις των Σαμαριναίων και γενικά των Γρεβενιωτών.
Για να τιμήσει την προσφορά των Σαμαριναίων, ο δήμος της Ιεράς Πόλης του Μεσολογγίου καλεί κάθε χρόνο τη Σαμαρίνα να παίρνει μέρος στις εκδηλώσεις της Εξόδου και οι νέοι της να αποτελούν τμήμα της τιμητικής Φρουράς. Τέλος, το 2007 με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Μεσολογγίου, τοποθετήθηκε μνημείο στον Κήπο των Ηρώων, στη μνήμη των Σαμαριναίωνπεσόντων και το Μεσολόγγι αδελφοποιήθηκε με τη Σαμαρίνα.
Ευάγγελος Ν. Δρίζης
